Basın ve Yayın Tarihi-1

Matbaanın Türkiye’ye geç girdiği hikâye edilmektedir, fakat daha Amerika kıtasının keşfedildiği yıllarda1492 yılında İstanbul’da beş matbaa vardı.

Türkiye’ye ilk matbaayı getiren kişi olarak lanse edilen İbrahim Müteferrika, Erdel’in Kaloşar Şehri’nde doğmuştur.1670 ile 1674 yılları arasında bir tarihte doğduğu rivayet edilir. İbrahim Müteferrika, Protestan Macar bir ailenin oğludur. Müslümanlığa sonradan geçmiş, soyadını da yaptığı müteferriklik (vezirlerin getir götür işleri) görevinden almıştır.

İbrahim Müteferrika, Osmanlı Devleti’nin kanun ve yöntemlerini kısa sürede kavrayarak hızlı yükseldi ve İslam inançlarını açıklayan “Risale-i İslamiye” adlı küçük bir de kitap yazdı. 1729 yılında bastığı ilk Türkçe kitap “Vankulu Lügati”dir.

İbrahim Müteferrika’nın, 1692 yılında İkinci Viyana Kuşatması’ndan sonraki savaşlarda Osmanlılara esir düştüğü rivayeti akademisyen Erhan Afyoncu tarafından 2006 yılında yapılan arşiv çalışmasıyla düzeltilmiş ve kendisi gibi Bogomilerden oluşan bir grupla birlikte kendi isteğiyle Osmanlı Devleti’ne katıldığı ortaya çıkarılmıştır. İbrahim Müteferrika’nın Müslüman olmadan önceki hayatı hakkında çok az bir bilgi vardır.

İbrahim Müteferrika

Fakat Türkiye’ye matbaanın girişi konusunda; bir şekilde sonradan Müslüman olduğu bilinen İbrahim Müteferrika’nın hayatından kesitlerden ziyade çok daha önemli ve mutlaka düzeltilmesi ve de açıklığa kavuşturulması gereken gerçekler vardır. Öncelikle bilinmesi gerekir ki matbaa, Türkiye’ye geç değil, çok daha önce, Amerika Kıtası’nın keşfedildiği yıllarda girmiştir.

Hatırlarsanız Osmanlı İmparatorluğu zor durumdaki dünya Yahudilerini gemilere bindirerek, huzur içinde yaşayabilecekleri topraklara yerleştirmişti. İşte bu dönemde koltuğunda bir matbaa makinesiyle Osmanlı Ülkesi’ne gelen her bir Yahudi Türkiye’de matbaa kurdu. Öyle ki, 1492 yılında İstanbul’da 5 matbaa faaliyet halinde olup, Selanik vb birçok Osmanlı kentinde de matbaa bulunuyordu.

Araştırmacı-yazar.

Basın ve Yayın Tarihi-1