2020 yılında dünyada neler oldu?

SULTAN GÜMÜŞ

2019 yılının son günlerinden bu yana hayatımıza giren, 80 milyon insanın enfekte olduğu ve yaklaşık 1,8 milyon kişinin hayatını kaybettiği Kovid-19 virüsü 2020 yılında gündemin önemli bir bölümünü oluşturdu. Karantina süreciyle, yaşanan ölümlerle, salgın hastalıklarla ve maskeyle geçen 2020 yılında birçok önemli olay gerçekleşti. Doğal afetlerden, siyasi olaylara, hastalıklardan bilimsel gelişmelere 2020 yılında yaşananları sizler için bir araya getirdik.

ÇİN’DE VİRÜS ORTAYA ÇIKTI

Koronavirüsü ilk olarak Aralık ayında Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıktı. İlk hastalarda alınan örnekler bilinen birçok patojen için test edildi. Yarasa SARS-CoV virüsüne yüzde 85 oranında benzerlik gösteren yeni bir koronavirus (2019-nCoV) tanımlandı. Virüsün damlacık ve yakın temas ile bulaştığı tespit edildi. 1 Ocak 2020 tarihinde virüsün çıkış yeri olduğu düşünülen Wuhan'daki hayvan pazarı kapatıldı… Uluslararası bir boyuta ulaşan salgın, sadece Çin’i değil bütün dünyayı etkisi altına aldı ve Mart ayında Türkiye’ye ulaştı.

2020 EN SICAK YIL OLDU

2020 yılına damga vuran en önemli konulardan biri iklim değişikliğinin dünyaya etkisi oldu. Yangınlara, buzulların erimesine ve sera gazı salınımına daha çok dikkat çekilen 2020’de dünyanın en soğuk yeri olarak bilinen Sibirya’daki Yakutsk bölgesinde termometreler 38 dereceye kadar çıkarken Birleşmiş Milletler, 2020 yılını şu ana kadar ölçülmüş en sıcak yıl olduğunu açıkladı.

BUZULLAR SON SÜRAT ERİMEYE DEVAM ETTİ

Yüzde 98’i buzlarla kaplı Antarktika Kıtası'nda buzulların erimeye devam ettiği 2020’de a68a adı verilen dev buzulun her geçen gün eridiği açıklandı. Antarktika’dan koptuğu 2017 yılında yüzeyi 6 bin kilometrekare olan A68a’nın eriyerek 4 bin 800 kilometrekarteye kadar düştüğü belirtildi. Bununla birlikte dev buzdağının denizde sürüklenerek Güney Amerika'nın en güney ucu açıklarındaki İngiltere'ye bağlı Güney Georgia Adası'yla çarpışma rotasında girdiğinin altı çizildi.

AMAZON ORMANLARINDA 100 BİN YANGIN

Ekim ayında yapılan açıklamayla 2020 yılında yaklaşık 100 bin yangın çıkan Amazon ormanlarında yangınların sayısı son 12 yılın zirvesine çıktı. ‘Dünyanın akciğerleri’ olarak adlandırılan Amazon ormanları yeryüzünün oksijenlerinin yüzde 20’sini sağlarken dünyadaki bitki ve hayvan türlerinin yüzde 10’unun yaşadığı ormanlarda 2020 yılında doğal hayat her geçen gün daha çok zarar gördü.

AVUSTRALYA YANGINI

2019 yılının Eylül ayında başlayan ve 2020 yılının Mart ayına kadar süren Avustralya tarihinin en büyük yangınlarında 33 kişi hayatını kaybetti. Çoğu Yeni Güney Galler eyaletinde olmak üzere toplam 11 milyon hektara yakın alanın ve 3 binden fazla evin kül olduğu yangınlarda yaklaşık 1,25 milyar hayvanın da telef olduğu açıklandı. Avustralya hükümeti tarafından yapılan araştırmada, nüfusu yaklaşık 25 milyon olan ülkede 3 milyon civarında kişinin doğrudan, 15 milyona yakın kişinin de dolaylı olarak yangından etkilediğini, yani nüfusun dörtte üçünün yangınlar sebebiyle zarar gördüğü belirtildi.

GEORGE FLOYD’UN ÖLÜMÜ

25 Mayıs’ta ABD’de 46 yaşındaki George Floyd’un dolandırıcılık şüphesiyle Minneapolis’te gözaltına alınırken bir polisin uzun süre ensesine diziyle basması nedeniyle dakikalarca ‘Nefes alamıyorum’ sözleri bu yılın önemli anlarından biri oldu. Floyd'un, olay yerine gelen acil sağlık ekiplerince kaldırıldığı hastanede hayatını kaybettiği açıklanmış, yoldan geçenlerin cep telefonlarıyla kaydettiği görüntüler sosyal medyada büyük tepki topladı. Bunun üzerine, ülkede siyahilere yönelik polis şiddeti tartışmaları tekrar alevlendi ve Minneapolis başta olmak üzere birçok şehirde protestolara yol açtı.

BLACK LİVES MATTER HAREKETİ

2013'de kurulan ‘Siyahilerin Hayatları Önemlidir’ (Black Lives Matter) adlı sivil toplum kuruluşu, 46 yaşındaki George Floyd’un uzun süre nefes alamaması ve hayatını kaybetmesi üzerine ABD’de hatta dünyanın çeşitli yerlerinde gösteriler düzenledi. Dünyanın çeşitli yerlerinden yaklaşık 20 milyon kişinin katıldığı Black Lives Matter hareketinde dünya tarihinin en büyük hareketlerinden birine dönüşürken ABD polisi 10 binden fazla protestocuyu gözaltına aldığını açıkladı. Ülke genelindeki protestoların şiddet olaylarına ve yağmalara dönüşmesi nedeniyle birçok şehirde ‘sokağa çıkma yasağı’ ilan edilmiş, Ulusal Muhafız olayları kontrol altına almak için görevlendirilmişti.

ABD SEÇİMLERİNİN GALİBİ BİDEN

Dünya siyasetinde bu sene ABD seçimleri ön plana çıktı. 3 Kasım’da gerçekleştirilen ABD başkanlık seçimlerinde Demokrat aday Joe Biden, mevcut başkan Cumhuriyetçi Donald Trump’ı yenerek ABD’nin 46’ncı başkanı olarak seçildi. ABD Başkanı Donald Trump, seçim sonrası sonuçları kabul etmediğini açıklarken sonuçları mahkemeye taşıdı. Mahkeme sonuçları sonrası Donald Trump ‘2024’te yeniden adayım’ ifadelerini kullandı. 20 Ocak 2021 tarihinde yemin ederek görevine başlayacak olan Joe Biden, 81 milyon 283 bin oy alarak tarihin en fazla oy alan ABD başkanı olurken seçimde 570 delegeden 306’sını kazandı.

AZERBAYCAN - ERMENİSTAN SAVAŞI

27 Eylül günü Ermenistan ordusu tarafından daha önce 1988-1994 yılları arasında yapılan Karabağ Savaşı sonrasında kurulan mevzilere yapılan saldırılar sonrası başlayan savaş, 10 Kasım'da Ermenistan'ın yenilgisini kabul eden anlaşmaya imza atmasıyla sona erdi. 44 gün süren savaş sonrasında Türk ordusunun da yardım ettiği Azerbaycan ordusu 5 kent merkezi, 4 kasaba ve 286 köy Ermenistan saldırısından kurtardı. Bunun üzerine Ermenistan yenilgiyi kabul etti ve işgal altındaki Ağdam, Laçın ve Kelbecer illerini de boşaltacağını taahhüt eden anlaşmaya imza attı. Azerbaycan tarafı savaş süresince 2 bin 783 Azerbaycan askerinin şehit olduğunu, 1245 askerin yaralandığını belirtirken Ermenistan tarafı ise 2 bin 425 askerinin hayatını kaybettiğini açıkladı.

KASIM SÜLEYMANİ’NİN ÖLÜMÜ

ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), 3 Ocak 2020'de İran Devrim Muhafızları bünyesindeki eski Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis'i, Bağdat Havalimanı'nda düzenlediği bir hava saldırısıyla öldürdüğünü açıkladı. İran lideri Ayetullah Ali Hamaney, olayın ardından yaptığı açıklamada, ‘Onun gidişiyle onun yaptığı iş durdurulmayacak ve yolu kapanmayacak. Suçluları acı bir intikam bekliyor’ ifadesini kullanırken İran yönetimi MOSSAD ve CIA için casusluk yaptığı ve Süleymani'nin bulunduğu yerin bilgilerini bu servislerle paylaştığı iddia edilen Mahmud Musevi Mecd’i idam etti.

BEYRUT LİMANI PATLAMASI

4 Ağustos'ta Beyrut Limanı'nda patlayıcı maddelerin bulunduğu 12 numaralı depoda önce yangın çıkmış ardından tüm kenti sarsan çok güçlü patlama meydana geldi. Cumhurbaşkanı Mişel Avn, patlamaya 6 yıldır limandaki bir depoda tutulan 2 bin 750 ton amonyum nitratın yol açtığını söyledi.

BELARUS’TAKİ SİYASİ OLAYLAR

1994'ten beri Belarus Devlet Başkanı sıfatıyla, eski Sovyet ülkeleri arasında 26 yıl ile en uzun görev yapan lider olan Aleksandr Lukaşenko’ya karşı Belarus halkı tarafından düzenlenen gösteriler dünyanın gündemine oturdu. 2020 seçimleri öncesinde ve sırasında düzenlenen gösteriler ilk olarak 24 Mayıs tarihinde başladı.

BREXİT GERÇEKLEŞTİ

İngiltere, Galler, Kuzey İrlanda ve İskoçya'dan oluşan Birleşik Krallık'ta, Haziran 2016'da yapılan AB referandumunda yüzde 48'e karşı yüzde 52 ile Brexit kararı alınmıştı. Bu karar üzerine AB'den resmen 31 Ocak 2020’de ayrılan Birleşik Krallık yönetimi, Birlik ile başta ticaret olmak üzere ikili ilişkiler konusunda kapsamlı müzakereleri yürüttü. 2021’e bir hafta kala ise taraflar anlaşma sağladı.