Mustafa Fehmi Kubilay kimdir? Mustafa Fehmi Kubilay neden öldü?

Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sürecindeki kritik bir olay olan Menemen Olayı, bugünün yıldönümü dolayısıyla gündemdeki yerini koruyor.

İzmir'in Menemen ilçesinde, şeriat isteyen bir grup tarafından öldürülen yedek subay olan öğretmen Mustafa Fehmi Kubilay ve aynı zamanda yanına yetişen bekçi Hasan ve bekçi Şevki de onunla birlikte öldürüldü. Merak edilen sorular arasında, Mustafa Fehmi Kubilay kimdir, Mustafa Fehmi Kubilay nasıl öldü, neden öldü? gibi sorular yer aldı. Arama motorlarında Mustafa Fehmi Kubilay hakkında araştırmalar yapılmaya başlandı. İşte Mustafa Fehmi Kubilay hakkında merak edilenler…

MUSTAFA FEHMİ KUBİLAY KİMDİR?

1906 yılında Kozan'da Girit kökenli bir ailenin ferdi olarak dünyaya gelen Mustafa Fehmi Kubilay'ın baba adı Hüseyin, anne adı Zeynep'tir. İzmir'in Menemen ilçesinde öğretmen olarak görev yaparken 1930 yılında asteğmen rütbesiyle askerlik görevini sürdüren Kubilay, 23 Aralık 1930 tarihinde Derviş Mehmet'in liderliğindeki isyancı bir grup tarafından hayatını kaybetti. Bu olay, Türkiye Cumhuriyeti'nin 1925 yılındaki Şeyh Said İsyanı'ndan sonra tanık olduğu ikinci büyük irtica girişimi olarak tarihe geçti ve "Menemen Olayı" ve "Kubilay Olayı" adlarıyla anıldı. Mustafa Kemal'in Silahlı Kuvvetlere mesajı, Genelkurmay Başkanının mesajı, TBMM'de soru önergesi, Başbakan İsmet İnönü'nün konuşması, Bakanlar Kurulu'nun sıkıyönetim ilanı kararı, sıkıyönetim ilanının TBMM görüşmeleri, yargılamanın ilk günkü tutanakları, Savcılığın Esas Hakkındaki İddianamesi, Divan-ı Harp Kararnamesi, TBMM Adliye Encümeni Mazbatası ve TBMM Genel Kurul kararları gibi belgeler, arşivlerde tam metin olarak bulunmaktadır.

Kubilay'ın öldürülüşü, sadece devlet katında değil, toplumda da büyük etki yaratmıştır. Dönemin 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, o dönemde 13 yaşında olduğunu belirterek yaşadığı duyguları şu şekilde anlatmıştır:

"Kubilay Olayı bende ve sınıftaki arkadaşlarım üzerinde büyük etki yarattı. Zira genç bir subayın öyle hunharca şehit edilmesi elbette ki bizi etkileyecekti. Bunun etkisi altında uzun süre kaldım. Bir aralık bu katliamı yapanların yakalandığını ve istasyonda tren beklediğini söylediler. 5–6 arkadaşla beraber hemen istasyona gittik. Onu şehit eden, Kubilay'ı şehit eden hainleri orada gördüm. Bende o kadar derin bir iz bırakmış ki bu, o sırada kara kalemle resme başlamıştım. İlk resmimi Kubilay'ın resmi olarak yaptım. Hatırlarım ve güzel de resimdi. Keşke saklasaydım da yanımda hatıra olarak kalsaydı

MUSTAFA FEHMİ KUBİLAY NEDEN ÖLDÜ?

Menemen, yani Kubilay Olayı, öğretmen Mustafa Fehmi Kubilay'ın ve yardımına koşan bekçiler Hasan ile Şevki'nin şeriat talep eden bir grup tarafından öldürülmesi olarak tarihe geçmiştir.

23 Aralık 1930 tarihinde mehdî olarak ortaya çıkan Derviş Mehmet ve arkadaşları, Menemen'in 72 bin kişilik halife ordusu tarafından kuşatıldığını iddia ederek halka yeşil bayrak altında toplanma çağrısı yapmışlar ve "şeriat istiyoruz" diyerek topluca sokaklara çıkmışlardır.

Gösterilerin hızla irtica hareketine dönüşmesi üzerine, Menemen'de yedek subaylık görevini yapan Mustafa Fehmi Kubilay, olayları kontrol altına almak amacıyla bir manga askerle başkaldıranları durdurmaya çalışmıştır. Ancak şeriat taraftarları, Mustafa Fehmi Kubilay'ın başını kesmiş ve aynı sırada engel olmaya çalışan 2 mahalle bekçisini de öldürmüşlerdir.

Olayların ardından bölgede sıkıyönetim ilan edilmiş, Divan-ı Harp adlı kurulun başkanlığını yapan General Mustafa Muğlalı önderliğinde failler, çeşitli cezalara -idam dahil- çarptırılmıştır.

MUSTAFA FEHMİ KUBİLAY HANGİ İSYANDA ÖLDÜ?

Menemen Olayı ya da diğer adı ile Kubilay Olayında.