12 adaları Lozan’dan önce kaybettik

BURCU YANAR / ÖZEL HABER
Tarih Araştırmacısı ve Yazar Mustafa Üzel, Lozan Barış Antlaşması’nın yıl dönümüne ilişkin açıklamalarda bulunarak adaların, Lozan Barış Antlaşması’dan 11 yıl önce yapılan Uşi Anlaşması ile kaybedildiğine dikkat çekti. Araştırmacı/ Yazar Mustafa Üzel, “Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarının başlattığı Milli Mücadele’de kanımızı dökerek geri aldığımız bu toprakların artık tapusunu alma vakti gelmişti.Bu amaçla İsviçre’nin Lozan şehrinde yapılan görüşmeler nihayetinde 24 Temmuz 1923 tarihinde milletlerarası bir anlaşma imzalanır ve hali hazırda yaşadığımız toprakların tapusu üzerimize yapılır” diye ifade etti. Üzel,“Son zamanlarda burnumuzun ucundaki adaları Lozan Antlaşmasıyla kaybettik diye bir tartışma başladı. Bu bilgi doğru mu ? Evet doğru Lozan’da kaybettik, yanlış mı? Evet Lozan’da kaybettik ama 1923 yılında değil 1912 yılında yine bu şehirin Ouchy kasabasında yapılan başka bir anlaşmayla kaybettik” açıklamalarında bulundu.
“12 ADA 1912’DE KAYBEDİLDİ”
Üzel, o dönemde yaşananları anlatmaya şu sözlerle devam etti: “Yıl 1911, Osmanlı Devleti tahtında padişah Mehmet Reşat oturmaktadır.Bu yıl İtalyanlar Trablusgarp’a saldırırlar arkasından da 12 adaları işgal ederler. Bu arada Balkanlarda Osmanlı’ya karşı ayaklanmalar başlar.Fırsat bu fırsat diye düşünen Yunanistan’da Midilli adasını ve çevresini işgal eder.Üç taraftan birden gelen bu darbeler karşısında Osmanlı Devleti hepsiyle aynı anda uğraşamayacağını anlayınca,bir çözüm yolu düşünür ve İtalya’ya bir öneri götürür.Bu öneriye göre İtalyanlar on iki adaları Osmanlı Devleti’ne verecek bunun karşılığında da Osmanlı, Trablusgarp ve Bingazi’den çıkacaktı. Fakat Osmanlı Devleti Balkanlar’da savaşırken boş kalan bu adaları Yunanistan işgal eder diye korktuğundan, İtalyanlara bir teklif daha yaptı bu teklife göre; Balkan Savaşı sonuna kadar on iki ada İtalyanlarda kalacak, Osmanlı Devleti Balkan Savaşı’ndan sonra adaları geri alacaktı.”
İtalya’nın böyle bir teklife balıklama atladığını belirten Üzel,“Trablusgarp ve Bingazi onlara kalmıştı üzerine bonus olarak da on iki adalar veriliyordu. Her ne kadar emanet olsa da, Osmanlı’nın sonunun geldiği zaten belliydi dolayısıyla on iki adalar İtalyanlara kalmış olacaktı. İki taraf Lozan kentinin Ouchy kasabasında bir araya gelerek, tarihimize Uşi Anlaşması olarak geçen bu anlaşmayı 18 Ekim 1912 yılında imzaladılar. Böylece on iki adalar İtalyanların elinde kaldı, daha önce işgalci olan İtalyanlar bu anlaşmayla resmi konuma geçtiler. Kısa bir müddet sonra da artık kiracılıktan ev sahipliğine terfi edeceklerdi çünkü 1914 yılında 1. Dünya Savaşı başladı ve Osmanlı ile İtalya artık savaş halindeydi. İtalya böylece durumdan karlı çıkmıştı, savaşlar bitip ortalık durulunca düşündükleri gibi olmuş ve Osmanlı İmparatorluğu artık yok olmuştu.Böylece on iki adalar İtalyanların elinde kaldı. Yani 1923 yılında genç Türkiye Cumhuriyeti Lozan Antlaşması’nı imzalarken bu adalar zaten bizim elimizde değildi, on bir yıl öncesinde elimizden uçmuş gitmişti.1923 yılında zaten fiili olarak elimizde olmayan bu adaların durumunu tanımaktan başka bir şey yapılmadı” şeklinde konuştu.
PEKİ DİĞER ADALAR NE OLDU?
Üzel, “Balkan savaşında ağır yenilgi alan Osmanlı’nın bu durumundan faydalanan Yunanistan derhal diğer adaları işgal etti” ifadelerini kullanarak, “1913 yılında Londra Anlaşması’yla bu adaların kontrolü tamamen büyük devletlere bırakıldı,o adaların geleceğini ancak büyük devletler belirleyecekti,Girit adası Yunanistan’a verildi.1914 yılında ise bu adalar Yunanistan’a bırakıldı.1947 yılında yapılan Paris Anlaşması’yla da İtalyanlar ellerinde tuttukları on iki adayı Yunanlılara bıraktılar.Ege adaları ve meşhur on iki adanın hikayesi bu şekilde bitti.Gördüğünüz gibi bu adaların elimizden gitmesinin 1923 yılında Lozan’da yapılan anlaşmayla herhangi bir ilgisi yoktur” açıklamalarında bulundu.