Aliağa’da her gün asbestli gemi sökülüyor

KEMAL ÖZKURT/ÖZEL HABER

İzmir’in Aliağa ilçesi Nemrut Körfezi’nde bulunan ve sürekli olarak gemi sökümünün çevreye ve işçi sağlığına etkileri kamuoyunda tartışmalara neden olan Aliağa gemi söküm tesisleri, asbestli olduğu iddia edilen bir geminin sökümüyle yeniden gündeme geldi. Halk ve çevre sağlığını hiçe sayıldığı tesiste sökümü yapılmak üzere ‘Orange’ adlı Fransız şirketine ait ‘Raymond Croze’ isminde kablo döşeme gemisi, söküm işlemleri için ilçeye doğru yola çıktı. Gemi, ‘Sea Vanquish’ römorkörü ile 18 Aralık tarihinde Toulon Limanı’ndan ayrıldığı 27-28 Aralık tarihinde ise ilçeye ulaşacağı öğrenildi. Geminin tehlikeli madde envanteri raporunda 50 ile 100 ton arasında asbest içerdiği kaydedildi. Asbestin sadece önümüzdeki günlerde limana yanaşacak gemide değil limanda sökülen birçok gemide bulunduğunu belirten Asbest Söküm Uzmanları Derneği (ASUD) Başkanı Mehmet Şeyhmus Ensari, “Şu anda Aliağa’da mevcut sökülen gemilerde çok ciddi oranda asbest var. AB kriteri almamış ve AB bandırası olmayan onlarca gemi Aliağa’ya geliyor. Gemilerde asbest bulunması normal bir durum. Fakat oradaki sorun şu; gelen gemilerdeki asbest uluslararası normlarda temizlenmiyor. Çalışma koşulları, işçilere sağlanan ekipman ve işçilerin eğitimleri çok eksik. Bu da başta çalışanlar olmak üzere Aliağa, İzmir ve Türkiye için ciddi bir tehdit oluşturuyor” diye konuştu. 

ALİAĞA’DA LİSANSLI TESİS KALMAZ

Asbestin sökülen gemilerde bulunmasının normal olduğunu, buradaki asıl sorunun Aliağa’da bu işlemlerin uluslararası normlara uygun yapılmadığı için ciddi tehlikeler yarattığını belirten Ensari, “Aliağa’da yurt dışından gelen gemilerin dışında her an gemi sökümü yapılmakta. Raymond Croze isimli gemi gibi onlarca gemi sökülüyor burada. Bu geminin gündeme gelme sebebi sadece AB tarafından gelen ve AB’de yüksek asbest içerdiği bilinen mimli bir gemi olmasıdır. Bu gemide çok asbest olduğu zaten bilinen bir durumdu. Bu gemi haricinde şu anda Aliağa’da mevcut sökülen gemilerde çok ciddi oranda asbest var. Sadece asbest değil çok tehlikeli maddelerin de bulunduğunu biliyoruz. AB kriteri almamış ve AB bandırası olmayan onlarca gemi Aliağa’ya geliyor. Limana söküm için yanaşan gemilerde asbest bulunması normal bir durum. Fakat oradaki sorun şu; gelen gemilerdeki asbest uluslararası normlarda temizlenmiyor. Oradaki çalışma koşulları, işçilere sağlanan ekipman ve işçilerin eğitimleri çok eksik. Denetim yok denecek kadar az. İşçiler çalışırken bunların sağlık gözetimleri yapılmıyor. Yapılsa bile kâğıt üzerinde kalıyor. AB standartlarında söküm yaptıklarını söylüyorlar ama gelip denetleme yapsalar lisanslı tesis kalmaz Aliağa’da” ifadelerini kullandı.

RAPORLARIN GÜVENİRLİLİĞİ YOK

Aliağa gemi söküm tesislerine gelen gemiler için hazırlanan raporlarının güvenilir olmadığını iddia eden Ensari, “Tehlikeli Madde Envanteri (IHM)’ne göre gemiler söküme gelmeden bunların tehlikeli madde envanteri hazırlanır. Ancak daha önceki gemilerde gördük ki bu raporların da güvenirliliği yok. Sonradan asbest raporlarının hazırlandığına dair ihbarlar aldık. Ayrıca, NGO Shipbreaking Platformu (Uluslararası Gemi söküm Platformu) Aliağa’daki rakamların güvenilir olmadığı konusunda rapor yayınladı. Geçtiğimiz yıl Brezilya donanmasına ait NAe São Paulo adlı savaş gemisinin Aliağa’ya getirilerek söküm işlemi yapılmak istenmişti. Geminin İzmir’de sökülmesine karşı çıkılınca gemi geri gönderildi ve Brezilya hükümeti tarafından okyanus açıklarında batırıldı. Madem sökülmeye uygundu neden Brezilya tarafından sökülmedi de Türkiye’ye gönderildi. Tüm bu yaşanan hadislere baktığımızda Aliağa gemi söküm tesislerinde bir usulsüzlük ve denetimsizlik olduğunu görüyoruz” diye belirtti. 

TESİSLERİN DENETLEMESİNİ KİMLER YAPIYOR?

Limanda çalışan bazı işçilerle yaptıkları görüşmelerde aldıkları ihbarları paylaşan Ensari, “Limanda çalışan bazı işçilerimiz bize numune göndermişlerdi. Biz bunu analize gönderdik ve içinde asbest bulunmuştu. Biz birçok asbestli parçaların denize bırakıldığıyla ilgili içeriden bilgi aldık. Yine tesisten görüştüğümüz işçiler bir geminin raporunda 100 kilo asbest varsa 10 kilo asbest söküp geri kalan 90 kilosunu diğer asbest olmayan malzemeleri koyarak o 100 kilonun tutturulduğu yönünde ihbarlar aldık. Yani asbesti bertaraf etmekle uğraşmamak için raporda bulunan asbestli malzeme sayısını tutturmak adına böyle bir şey yapılıyor. İş güvenliği hizmetini veren Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri (OSGB) vardır. Bunların da gemi sökümcülerin kendi şirketleri olduğu duyumunu aldık. Kendi kendilerini sözde denetliyorlar. Yani kendileri çalıp, kendileri oynuyorlar. Ben şunları soruyorum tesis sahiplerine; Aliağa’da o kadar gemi söküm şirketi var. Bu şirketlere İSG hizmetlerini hangi firmalar veriyor? Asbest sökümleriyle ilgili hangi uzmanlar ve firmalar çalışıyor? Bize bunun cevabını versinler” dedi. 

TESİSLER BAĞIMSIZ DENETİME AÇILMALI

Aliağa gemi söküm tesisinde bulunan 22 firmadan 9’unda sadece AB yeterlilik belgesi olduğunu ve bu yüzden de AB bandırası olmayan gemilerin burada söküm işleminin gerçekleştiğini belirten Ensari, “Aliağa’da böyle bir açık olduğu için simsarlar para kazanmak adına AB bandırası olmayan gemilerin burada söküm işlemini gerçekleştiriyorlar. Bunların denetlemesi de yapılıyor diyorlar ama bana göre sözde kalıyor. Aslına bakarsanız Aliağa’da bir tiyatro oynanıyor. Aliağa’da bulunan gemi söküm tesisi İzmir’in başındaki bir bela. Sağlık Bakanlığı, Çevre Şehircilik Bakanlığı, valilikler bu konuda harekete geçmeli. Aliağa’daki asbestten Aliağa Kaymakamı da etkilenecek Belediye Başkanı da. Önlemler alınmadığı sürece bu tehlikeden kaçabilmek mümkün değil. Biz hep söyledik söylemeye de devam edeceğiz. Aliağa gemi söküm tesisleri denetlenmiyor. Aliağa gemi söküm tesislerinin bağımsız denetime açılması gerekiyor. Biz o kadar söylemde bulunduk ama bir kişi beni aramadı. İşçileri öldürdüklerini söyledik böyle bir şey yok diye denetime çağıran olmadı. Aliağa bu işin maalesef çöplüğü haline gelmiş” şeklinde konuştu.