Allianoi mücadelesi geleceğe miras bırakıldı

E. ÇAĞLA GENİŞ
Bergama yakınlarındaki 2000 yıllık antik sağlık yurdu Allianoi, yaşam savunucularının yıllarca süren mücadelesine ve açılan davalara rağmen 2011 yılında Yortanlı Barajı’nın suları altına gömüldü. Allianoi’nin baraj sularına gömülmesine yeşil ışık İzmir II. Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’ndan gelmişti. Antik kentin korunmasına dair alınan birçok mahkeme kararı bölge kurulunca alınan yeni kararlarla geçersiz kılınırken, Kurul son olarak 28.05.2010 ve 17.08.2010 tarihli kararları ile Allianoi ören yerinin kumla örtülerek, baraj suları altına bırakılmasına karar vermişti. Kurulun bu kararının ardından 08.12.2010 tarihli kararla da barajda su tutulmasına izin verildi. Henüz yargı sürecinin sonuçlanması beklenmeden başlanan su tutulması sonrası Allianoi sular altında kalmıştı.

BİLGİ EDİNME HAKKI İHLALİ
İzmir II. Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun aldığı son kararların iptali davası sırasında ortaya çıkan Allianoi hakkında Bölge Koruma Kurulunda 26.01.2010 tarihli toplantı davacı yaşam savunucuları tarafından ‘gayrinizami’ olarak nitelenirken, Kültür ve Turizm Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Nermin Beşbaş Başkanlığında, İzmir 2 Nolu KTVKBK üyeleri, DSİ yetkililerinin katıldığı bu toplantının tutanakları davacılara verilmemişti. Tutanağın kendilerine verilmesi için Bilgi Edinme Kanunu gereği yapılan başvurular da “…toplantının kurumlar arası hizmete özel bir toplantı olması...” gerekçesiyle reddedilince, konu AYM’ye taşınmıştı. AYM’nin de talebi reddetmesi üzerine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) götürülen bilgi edinme hakkı ihlali dosyası geçtiğimiz günlerde sonuçlandı. AİHM, Yortanlı Barajı’nın suları altına gömülen Allianoi antik kenti ile ilgili bilgi edinme hakkının ihlaline kararı verdi. Yaşanan gelişmenin ardından İzmir Barosu ve Allianoi Girişim Grubu ortak bir basın açıklaması düzenledi. Toplantıda konuşan İzmir Baro Başkanı Özkan Yücel, “Bu mücadele, bir miras aynı zamanda yaşadığımız dünyayı toplumu korumanın mücadelesi. Bu mücadeleyi sürdürenler unutulmayacak ama o tarihi dokuyu suyun altına gömenler de unutulmayacak. Tarih onları mahkum edecek. Mücadeleyi yürüten arkadaşlarımız önümüzü açacaklar; biz baro olarak elimizden gelen desteği vereceğiz. Sonuna kadar bu mücadelenin bir parçası olarak devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.

BURUK BİR SEVİNÇ
Kararın Allianoi’un nasıl bir hukuksuzlukla suya gömüldüğünün gösterilmesi önemli olduğunu vurgulayan Avukat Arif Ali Cangı, “Başvurumuzun gerekçesini oluşturan gayriresmi toplantı tutanağının bize verilmemiş olması koruma kurulunda daha önce vermiş olduğu kararlara aykırı şekilde karar almasının nasıl gerçekleştiğini gösteriyor. Kültürel mirasın korunmasının ne kadar önemli olduğuna dair diğer yandan da bir avukatın mahkemeye vermek zorunda olduğu bilgiye erişim hakkı olduğunun vurgulanması açısından önemli. Sular içinde kaldı ama bu süreci önemsemek gerekiyor. Suya gömülmesini engelleyemedik ama bu süreçte mücadelesinin kendisini örnek olarak bıraktık. Buruk bir sevinç bizimkisi ama yaşam ve mücadele devam ediyor. Bu anlamda da emeği geçen herkese teşekkür ediyoruz. Dönemin DSİ Müdürü Veysel Eroğlu, bu işin bir numaralı müsebbibi. Onun imzası ile birçok şey oldu. Ertuğrul Günay… Allianoi’nin suya gömülmesi aşamasında kültür bakanıydı. Burada toplantı yaptı. Süreci anlattım ve dava açtık. Keşif yaptık, bilirkişiler lehimize karar verdi. Yürütmeyi durdurma kararı verilecekti. Bakan bekleyemeyiz çok yıllar beklendi dedi. Tarih bunların hepsini yazacak” dedi.

HUKUK ADINA ONURLUYUZ
2015 yılında yapmış olduğumuz AİHM başvurumuz 29.01.2019 tarihinde verilen ihlal kararıyla sonuçlandığını belirten Allianoi Girişim Grubu Dönem Sözcüsü Üstün Reinart, “2004 yılında bir araya gelerek kurduğumuz Allianoi Girişim Grubu’nun mücadelesinde ne kadar haklı olduğu AİHM tarafından 2019 yılında verilen kararla bir kez daha tescillenmiştir. Bu karar, sivil toplum kuruluşlarının söz söyleme hakkı ile ilgili de önemli bir konuya parmak basıyor. Bir toplum aktivistinin bilgiye erişiminin hak olduğunu açıklayan bir karar. Hukuk adına onurluyuz” ifadelerini kullandı.

BARAJ TASFİYE EDİLDİĞİNDE NE OLUR BİLMİYORUZ
Allianoi Girişim Grubu eski Dönem Sözcüsü Alime Mitap, “Henüz yüzde 20’si gün yüzüne çıkarılabildi. Kampanyalar yaptık yeniden başlasın diye fakat rant karşısında bir sonuç alamadık. Aşağıda kalan yüzde 80’lik bölümde belki müthiş bilgiler vardı. Sağlıkla ilgili bilgiler vardı belki. Bir barajın ömrü 40-50 yıl. Tasfiye edildiğinde yüzde 80’lik bölüm ne kadar sağlıklı kalmış olur bilmiyorum. İnsanlığa ait kültürel mirasın gömülmesi ve önemli bilgilerin gecikmesi gibi acı bir sonuca neden oldu” şeklinde konuştu.

MÜCADELENİN BİR PARÇASI OLACAĞIZ
İzmir Baro Başkanı Özkan Yücel ise şunları söyledi: “Bu mücadele, bir miras aynı zamanda yaşadığımız dünyayı toplumu korumanın mücadelesi. Çok güzel bir örnek. Farklı meslek alanlarından birçok arkadaşımız bu dünya bizim yağmalatmayacağız dedi. Hala devam ediyorlar. Bu mücadeleyi sürdürenler unutulmayacak ama o tarihi dokuyu suyun altına gömenler de unutulmayacak. Tarih onları mahkum edecek. Mücadeleyi yürüten arkadaşlarımız önümüzü açacaklar; biz baro olarak elimizden gelen desteği vereceğiz. Sonuna kadar bu mücadelenin bir parçası olarak devam edeceğiz.”