Bayramda kırmızı ete ağırlık vermeyin

BESTE KOÇ - RÖPORTAJ
Kurban Bayramı sofralarında kırmızı etin yanı sıra sebze yemekleri, salata ve meyvenin de tüketilmesi öneriliyor. Sağlıklı Beslenme ve Diyet Uzmanı Diyetisyen Elif Toparlak, Kurban Bayramı öncesi önemli uyarılarda bulundu. Diyetisyen Toparlak, hem etlerin saklanması, pişirilmesi hem de tüketilmesi konusunda önemli bilgiler paylaştı.



Bayramda kronik rahatsızlığı olanların nelere dikkat etmesi gerekiyor?
Kurban Bayramı’nda, bayram geleneklerimizden olan tatlı, şeker tüketimine ek olarak kırmızı et tüketiminin miktarı ve sıklığı da artış göstermektedir. Bunun yanı sıra bayram ziyaretleri nedeniyle öğün saatleri ve düzeninde de bir takım değişiklikler meydana gelmektedir. Değişen beslenme düzeni ve normalden fazla tüketilen kırmızı et bir takım sağlık problemlerinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Özellikle şişmanlık, kalp damar hastalığı, hipertansiyon, diyabet, böbrek hastalığı, mide rahatsızlığı gibi hastalıkları olan kişiler ve yaşlı bireyler bayramda beslenmelerine çok daha fazla dikkat etmelidir.
Etler içerdiği yüksek proteinin yanı sıra doymuş yağ ve kolesterol içerirler. Buna ek olarak pişirme sırasında eklenen yağ birçok hastalığın oluşmasına zemin hazırlar. Bu yüzden özellikle kalp damar hastalığı, diyabeti, hipertansiyonu ve böbrek hastalığı olan bireyler yağsız veya az yağlı etleri tercih etmeli, ilave yağ kullanmamalı ve porsiyon kontrolüne dikkat etmelidirler.
Etler sindirimi zor besinlerdir. Yeni kesilmiş hayvanların etlerindeki sertlik hem pişirmede hem de sindirimde zorluk yaratır. Bu nedenle mide barsak hastalığı olan bireyler kurban etlerini hemen tüketmemeli, buzdolabında 1-2 gün beklettikten sonra haşlama veya ızgarada pişirme yöntemiyle pişirerek tüketmelidirler.



Kurbanlık seçerken nelere dikkat edilmeli?
Öncelikli olarak veteriner kontrolünden geçmiş sağlıklı kurbanlık hayvanların tercih edilmesi gerekir. Hayvanın sağlıklı olması kadar kesim yapılacak yerlerin hijyenik olması da etin kalitesini etkileyen önemli etmenlerdendir. Çeşitli bakterilerin bulaşmasını önlemek için kesim için hazırlanan ortam hijyenik olmalı ve uygun koşullarda kesim yapılmalıdır.
Kesilen etler nasıl saklanmalı, hazırlanmalı ve pişirilmelidir?
Kesilen hayvan eti hemen tüketilmemeli en az 24 saat et dinlendirilmelidir. Dinlendirilmeden tüketilen et hem sert ve lezzetsiz hem de sindirimi zor olur. Etler; büyük parçalar şeklinde değil ancak kıyma, kuşbaşı gibi küçük parçalara ayrılıp, tek pişirimlik miktarlara bölünüp, buzdolabı poşetlerine koyularak buzdolaplarının buzluk kısmında veya derin dondurucuda saklanmalıdır. Buzdolabında -2 santigrat derecede 1-2 hafta, derin dondurucuda ise -18 santigrat derecede daha uzun süre etler saklanabilmektedir. Pişirmek için buzluktan çıkartılan etler, yine buzdolabının alt raflarına indirilerek çözdürülmeli, çözdürülen et hemen pişirilmeli, tekrar dondurulmamalıdır. Pişirme yöntemi olarak; haşlama, fırınlama ve ızgara gibi yöntemler tercih edilmeli, kızartmalardan kaçınılmalıdır. Etler, C ve E vitaminini içermezler. Bu nedenle etlerin mutlaka sebzelerle birlikte pişirilmesi veya etlerin yanında C vitamininden zengin sebze/salata/ taze sıkılmış meyve sularının tüketilmesi oldukça önemlidir. Bu yöntem hem besin çeşitliliğinin sağlanmasını sağlar hem de sebzelerde bulunan C vitamini, demirin emilimini arttırır. Et kullanılarak yapılan sebze ya da bakla yemeklerine yağ ilave edilmemelidir. Özellikle katı yağlar, et yemeklerinde kullanılmamalıdır, etin kendi yağı ile pişmesi sağlanmalıdır.
Kurban bayramının geleneksel yemeği haline gelen kavurmanın içine tereyağı veya kuyruk/iç yağı eklemeden, kendi suyunda, kısık ateşte pişirme yapılmalıdır.
Mangalda et kızartılırken nelere dikkat edilmelidir?
Etler mangal yapılacaksa; kömürleşecek şekilde kızartılmaması gerekir. Çok yüksek ısıda uzun süre kızartma yönetimi çeşitli kanserojen maddelerin oluşmasına sebep olur. Pişirilen et ve diğer besinlerle ateş arasında en az 15-20 cm olmalıdır. Mangalda etin ateşe yakın olması B1, B12, folik asit gibi vitaminlerin kaybına yol açmaktadır.
Bayramların vazgeçilmezi tatlıları nasıl tüketelim?
Bayram ziyaretlerinin diğer vazgeçilmezleri ise hamurlu ve şerbetli tatlılardır. Bayramda özellikle diyabet, kolesterol ve tansiyon problemi yaşayanlar tatlı tüketimlerine dikkat etmelidirler. Bayram ziyaretlerindeki ikramları daha kontrollü tüketmek adına ziyaretlere tok karnına gidilmelidir. Hamurlu ve şerbetli tatlılar yerine sütlü tatlılar veya meyve tatlıları tercih edilmelidir. Eğer şerbetli tatlı tüketilecekse günde 1-2 dilimden fazla tüketilmemelidir. Çikolata tüketilecekse bitter olanı tercih edilebilir.
Bayramda sağlıklı beslenme tüyoları
Güne erken saatte ve hafif, dengeli bir kahvaltı ile başlangıç yapılmalıdır. Kahvaltı sofralarında yarım yağlı peynir, tam tahıllı ekmek ve mevsim sebzeleri unutulmamalıdır.
Kavurma ve kırmızı et öğle öğününde tüketilmeli, akşam öğününde ise sebze, kuru baklagil gibi posa içeriği yüksek yemekler tercih edilmelidir.
İyi pişmiş bir et yanında güzel bir mevsim salatasıyla desteklenmelidir.
Günün ilerleyen saatlerinde misafirliğe gitmeden önce muhakkak ara öğünler yapılmalıdır. Aksi takdirde aç iken porsiyon kontrolünü yapmak zorlaşabilir.
Ara öğünlerde süt ve meyve grupları tercih edilebilir.
Kızartma ve yağlı yiyeceklerden, hamur işlerinden uzak durulmalıdır.
Etlerin yanında rafine edilmiş pilav/makarna yerine bulgur/esmer pirinç; asitli/gazlı içecekler yerine ayran/yoğurt/cacık tüketilmelidir.
Günlük (2-2,5 lt) su tüketimine dikkat edilmelidir.
Gidilen bayram ziyaretlerinde; meyve suları yerine açık çay/bitki çayları tercih edilmelidir.
Sağlıklı yaşamın en temel kurallarından biri olan fiziksel aktivitenin arttırılmasına bayram boyunca da dikkat edilmeli, günlük tempolu yürüyüşlere devam edilmelidir. Mümkün olduğunca bayram ziyaretlerine yürüyerek gidilmelidir.