BAYRAMIN YILDIZI ÇOCUKLAR

ANIL YIKGEÇ- Ramazan ayında ve Ramazan Bayramı yetişkinler için birlik, beraberlik anlamlarını ifade ederken çocuklar için şekerlemeler, yeni kıyafetler ve harçlık anlamına gelir. Ramazan ayı ve Ramazan Bayramı’nın çocuklar için ifade ettiği anlamları ve onların gelişimine ne gibi faydaları olacağını Uzman Psikoloj Aslı Yıkgeç Şen ile konuştuk.Çocuklar hakkında söylenen olumlu sözler, verilen hediyeler kendilik algısını olumlu etkilediğini söyleyen Şen, “Bu zamanlar çocukların olumlu davranışların artmasını sağlar. Bu noktada özellikle istenmeyen davranış sergileyen çocukların üstüne eğilmek gerekir” diye konuştu.

 “Ramazan Bayramı” denildiğinde aklımıza gelenlerin çoğunluğunun çocukluğumuza dair şeyler olduğunu vurgulayan Uzman Psikolog Aslı Yıkgeç Şen, bu zamanları çocukların psikolojisindeki yeri açısından ele aldı. Bayram ritüelleri ve bayramlarla özdeşleşen bazı özelliklerin çocuk psikolojisine ne kadar da olumlu katkıları olduğunu rahatlıkla gözlemlenebileceğini belirten Şen, “‘Ramazan Bayramı’ denildiğinde serbest çağrışımla birçoğumuzun ilk aklına gelen şeker, el öpmek, harçlık, yeni kıyafetler, yeni ayakkabılar oluyor. Aklımıza gelenlerin çoğunluğu çocukluğumuza dair şeyler. ‘Nerede o eski ramazanlar!’ dememizin bir sebebi de çocukluktaki Ramazan Bayramı algımıza ve Ramazan Bayramı’nda yaşadığımız duygularımıza duyduğumuz özlemdir. Çocuklarla ve çocuklukla bu kadar özdeşleşen bir olguyu bir de çocukların psikolojisindeki yeri açısından ele almak gerekir. Ramazan Bayramları çok yoğun, coşkulu, çok özel günlerdir. Bunun yanı sıra içinde birçok psikolojik unsuru da barındırıyor. Bayram ritüelleri ve bayramlarla özdeşleşen bazı özelliklerin çocuk psikolojisine ne kadar da olumlu katkıları olduğunu hepimiz çok rahat gözlemleyebiliriz” dedi.

‘AİLECE GÜÇLÜYÜZ, SORUNLARI ÇÖZEBİLİRİZ’ MESAJI

Ramazan Bayramı’nın derinde dayanışma mesajı verdiğine dikkat çeken Şen, “Ramazan Bayramı deyince aklımıza öncelikle kıyafetler, harçlık gibi somut şeyler gelse de derinde yaşanan duygu birlik, beraberlik ve dayanışmadır. “Biz büyük bir aileyiz, beraberiz” cümlesi sanki bayramın her anına yazılmış gibidir. Çocuklar büyük bir bütünün parçası olduklarını yalnız olmadıklarını hissederler. Bu duygu çocukluğun ana endişelerinden biri olan güçsüzlük hissiyle başa çıkabilmelerinde önemli bir rol oynar. Çocukların ‘Çocuk olarak güçsüzüm ama beraber ailece güçlüyüz, sorunları çözebilir, kötü durumları atlatabiliriz’ mesajını almalarını sağlayacak bir ortamdır. Aile bireylerinin sadece kötü günde değil bayram gibi güzel günlerde de bir arada olması önemlidir. Çekirdek ve geniş aile ile olumsuz, üzücü duyguları paylaşmak kadar olumlu, mutluluk yaratıcı duyguları paylaşmak da güç vericidir.  Ramazan Bayramı da beraberlik ve dayanışma duyguları içinde yoğun bir pozitif paylaşım yaşamamıza olanak sağlar” diye konuştu. Bayramların çocukların olumlu özelliklerini vurgulamak için uygun zamanlar olduğunu belirten Şen, şöyle devam etti;

“Ramazan Bayramları çocukların adeta olumlu geri bildirim banyosu yaptıkları zamanlardır. Bayramlar, özellikle kişilerin daha ılımlı, olumlu davrandıkları, negatif konuşmalara yer vermedikleri zamanlardır.  Bayramların yıldızları çocuklardır. Herkes çocukların olumlu özelliklerini vurgular. Çocuklar hakkında söylenen olumlu sözler, verilen hediyeler kendilik algısını olumlu etkiler, olumlu davranışların artmasını sağlar. Bu noktada özellikle istenmeyen davranış sergileyen çocukların üstüne eğilmek gerekir. Çocuk daha ‘yaramaz’ olabilir, yaşadığı hastalıklar, sıkıntılar ya da yetersizliklerden ötürü bizim onaylamadığımız davranışları sıklıkla sergiliyor olabilir. Çocukların -çoğunlukla olumsuz davranış sergilese dahi- olumlu özelliklerini ön plana çıkarmak gerekir. Toplum olarak kişilerin yaptıkları olumlu davranışlar hakkında yorumda bulunmama bunun yerine olumsuz davranışlar hakkında daha çok konuşma ve yorum yapma eğilimine sahibiz. ‘Olumlu davranışlar zaten yapılması gerekir’ düşüncesi ile dillendirilmeyebiliyor. Biz çocukların olumlu davranışlarına vurgu yaptıkça olumsuz olanlar zamanla azalacaktır.”

YETİŞKİN GİBİ SORUMLULUK ALABİLİRLER

Çocuklara küçük harçlıklar verilerek aslında sorumluluk da verildiğini söyleyen Şen, “Bayramda çocuklar için önemli bir değişiklik de harçlık almaktır. Diğer zamanlarda özellikle belli bir yaştan küçük çocukların ihtiyaçları ve bu ihtiyaçların mali karşılığı aile tarafından belirlenir. Bu belirlemeye göre çocuğa okulda kullanması için harçlık verilir. Bunun dışında çocuk kendi ihtiyaçlarını ve bunların maddi karşılıklarını belirlemez. Bayramlarda bu durum değişir. Çocuklara belli bir miktar para verilir ve tıpkı büyüklerin yaptığı gibi parayla ne yapacağına karar verme şansı verilmiş olur. Büyüklerin dünyasından bir sorumluluk birden hop çocukların kucağına gelir. Bunun çocuk için gururlandırıcı bir şey olduğu unutulmamalıdır. Eğer ailenin maddi durumu da uygunsa (elbette paranın miktarı da göz önünde bulundurularak)  çocuğun en azından kararların çoğunu kendisinin vermesine izin verilmelidir. Sizin onaylamadığınız bir şey almak istiyorsa bu konuyu çocukla konuşmalı, itirazınızın sebebini onunla paylaşmalısınız. Ona seçenek sunarak çözüm bulma yoluna gitmelisiniz. Eğer maddi durum harçlığın aile bütçesine katkı yapmasını gerektiriyorsa bunu çocukla konuşmalı harçlığının ailenin ihtiyaçlarını sağlamak için oldukça yardımcı olacağını söylemelisiniz. Bu yaptığı fedakarlığın çok olgun bir davranış olduğu da vurgulanmalısınız. Çocuklar böyle durumlarda bizim sandığımızdan çok daha anlayışlı olabilirler, hatta pek çok yetişkinden bile” ifadelerini kullandı. Bu zamanların çocukların toplumsal yardımlaşmayı da öğrenmeleri için iyi bir fırsat olduğunu belirten Şen, “Ramazanda ayında verilen zekatlar ve fitre çocukların toplumsal yardımlaşmayı model almasını sağlar. Zekatı ve fitrenin, neden verdiğimizi açıklarken bir yandan da çocukların empati becerilerini de desteklemek gerekir. Çocukların yardıma ihtiyacı olan insanları ve bu insanların hislerini, yaşantılarını anlamaları için de zekat ve fitre önemli bir vesiledir. Çocuklar bu sayede farklı şartlarda yaşayan insanların bakış açılarını, duygularını, ihtiyaçlarını daha iyi anlarlar. Gereğinden fazla bencilliğe varan noktada bireyselleştiğinden şikayet ettiğimiz bu çağda empati kurabilmek en iyi panzehirdir” dedi.

PROBLEMLER ÇOCUKLARA BİR ÖĞRENME HEDİYESİDİR

Bayramların aynı zamanda kişilerin sorunlarını çözebilmeleri için tarafsız bir bölge yarattığına değinen Şen, yetişkinlerin barıştıklarını görmenin çocuklar için olumlu bir model olacağını söyledi. Büyük kırgınların çözümlenmesine, barışmalara şahit olmaları onların da ileri yaşlardaki ilişkilerinde yapıcı olmalarına destek olacağını belirten Şen, “Bayramlar her zaman kırgınlıkların, küslüklerin son bulduğu zamanları da betimler. Elbette kırgınlıkları çözümlemek için bayramları beklememek lazım ancak özellikle iki tarafın birbirini çok kırdığı küskünlük ya da kırgınlıklarda bayram barışmak için daha ön plana çıkıyor. Aslında barışmak isteyen ama gururundan dolayı buna yanaşmamış kişiler için bir vesile oluyor. Kişilerin sorunlarını çözebilmeleri için tarafsız bir bölge yaratıyor. Tanıdıkları kişilerin sorunlarını çözüp barıştığını görmek çocuklar için iyi bir modeldir. Aynı zamanda birlik hissini daha da pekiştiren bir öğedir. Büyük kırgınların çözümlenmesine, barışmalara şahit olmaları onların da ileri yaşlardaki ilişkilerinde yapıcı olmalarına destek olacaktır. Aile büyükleriyle bir arada olabilmeleri de onlar için bir model alma fırsatıdır. Farklı jenerasyonlar yaşadıkları zamana bağlı olarak farklı psikolojik, sosyolojik, tarihi ve kültürel deneyimlerden geçerler ve bu birikimler birer hazine olarak ailenin yaşlı üyelerinde birikir. Çocukların aile büyükleriyle paylaşımı arttıkça bu hazineden farkında olmadan yavaş yavaş yararlanırlar. Karakterleri daha renklenmiş, deneyimleri daha zenginleşmiş olur. Aile büyüklerinin olaylara bakış açısı, sorunları çözme biçimleri, kullandıkları dil, etkileşim biçimleri, duygularını ifade ediş tarzı çocuklarınkinden farklı olduğundan çocuklar için muazzam bir öğrenme fırsatı yaratır. Zaman zaman çocuklarla aile büyükleri çatışma yaşayabilirler; bu çatışmalardan korkulmamalıdır. Sorunlar, problemler çocuklar için önemli bir öğrenme hediyesidir. Sorunla karşılaşıldığında ona dair bir çözüm üretme becerisini kazanmak kitaplardan öğreneceğimiz bir beceri değil. Şu an çevremizde gördüğümüz çoğu insan matematik problemi çözmekten değil insanlarla yaşadıkları sorunları çözememekten şikayet ediyor. Ramazana ve Ramazan Bayramı'na dair en güzel duygular ise mutluluk, sevgi ve coşkudur. Bu duyguları hiç çekinmeden doyasıya paylaşmak, beraber olmamızın zevkinin yaşamak elbette en önemlisi” diyerek sözlerini bitirdi.

Haber Merkezi