Betonla form, taşlarla ruh bulan bir sanat: Mozaik Sanatı

BURCU YANAR/RÖPORTAJ
Gestalt yani bütünlükçü yaklaşım teorisine göre insan zihni tamamlanmamış şeyleri bir araya getirerek bir bütünlük yaratır ve parçaları tamamlar. Tıpkı mozaik parçalarının aslında birbirinden bağımsız olup kendisini tamamlaması gibi. Mozaik sanatının inceliklerini anlatan ve İtalya’da tek Türk katılımcı olarak yer aldığı galeriden bahseden mozaik sanatçısı Gülistan Genç, 8 Haziran 2019 tarihinde İtalya’da düzenlenen Palazzo Medici Ricoardi Galerisi’nde İtalya Toskana Bölge Konsey Başkanı Eugenio Giani, Floransa Tasarım Haftası Teşkilatı Genel Müdürü Alessandro Pumpo, İtalya Sanat Kültür Derneği MUSİWA Başkanı Francesco Chimienti ve yerel makamlar ile İtalya’daki çeşitli sektörlerin temsilcileri, dünyanın dört bir yanından 300’den fazla tasarımcı ve ajansın yöneticilerinin de katıldığı bu özel multidisipliner galeride mozaik sanatına dair eserlerini tek Türk katılımcı olarak sergiledi. Burada sergilenen eserlerin gelirleri ise Afrika’daki çocuklara fon olarak gönderiliyor.



Gülistan Hanım öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?
1960 yılında Denizli’de doğdum. Sanat eğitimimi Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Seramik Cam Ana Sanat Dalı’nda tamamladım. 1985 yılında Almanya’nın Krefeld kentinde seramik merkezlerinde çeşitli çalışmalarda bulundum. 1993 yılında ise Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Seramik Bölümü’nde yüksek lisans tezimi derece ile tamamladım. Yüksek lisans tezimi araştırırken Bayraklı kazı başkanı Prof.Dr. Meral Akurgal ile yollarımız kesişti ve Helenistik dönem mozaiklerini araştırmaya başladım. Tüm bunları yaparken bir de bebeğim vardı. Bu süreç oldukça yoğundu fakat bu yoğunluk beni daha da çok besledi diyebilirim.



Peki ailenizde sanatla ilgilenen biri var mıydı?
Aslında yoktu. Babam çok dindar bir insandı ve resme olan bakış açısı bile farklıydı. Ama bizim için çizdiklerini göz önünde bulundurduğumda oldukça yetenekli bir adamdı.
Mozaik sanatını bize biraz anlatabilir misiniz?
Mozaik süsleme biçimlerinin ilk örneklerine bundan yaklaşık 5 bin yıl önce Sümerlerde rastlanmıştır. Mozaik; Romalılar döneminde yaygın bir biçimde uygulanmış yer, duvar, çatı kemeri süslemelerinde sıkça kullanılan ve taş, cam, mermer gibi malzemelerden özel olarak üretilen renk fragmanlarının kireç ya da çimento harcı ile belirli bir yüzeye yapıştırmak suretiyle yapılan resimdir. Bu sanat dalının en ilginç örnekleri, panoramik, büyük boyutlu ve anıtsal nitelikli kompozisyonlardır.
Mozaik sanatı başka hangi alanlarda kullanılıyor?
Mozaik, modern mimarlıkta dış cephe dekorasyonu olarak da önemli ölçüde kullanılıyor. Bu alanda en özgün örnekler 1950’li yıllarda gerçekleştirilmiş diyebiliriz. Meksiko City’de yedi üniversite kütüphanesinin dış cephesindeki mozaikler, betonla form mozaikle ruh bulan çağdaş mozaik sanatının temsilcisi Gaudi’nin La Sagrata Familia Katedrali hala günümüzde devam eden örneklerdendir.
GENETİK KODLARIMIZI YANSITIYOR
Peki, sanata bakış açınız nasıl, sizin için ne ifade ediyor?
Mozaik çok bakir bir alan. Sanat tektir. Seri üretime geçildiği zaman bu sanat değil de zanaat oluyor. Ben taklit edilmesi zor olanı seçtim. Doğal taşlar, yarı değerli taşlar, fosiller, mermerler gibi pek çok şey kullanıyorum. Farklı kategorilerde, farklı ifadelerle hayranlık uyandıran eserleri yaratmaya gayret ediyorum. Sanat farklı sanatçıların dans ettiği bir arenadır. Bizim genetik kodlarımızda kozmik geometri vardır. İslam’da figür yasaklandığı için sonsuzluğu ifade eden yıldızlar ve bitmeyen kozmik geometri mozaik ile ifade edilir. Benim tasarımlarımın ana teması da kozmik geometridir.
Mozaik sanatının püf noktası nedir?
Mozikte metaryelleri yönetmek ve biçimlendirmek oldukça önemlidir. Grafik dili iyi kullanmak gerekir. Sanatçı olmak kolay değil. Bütün dünyayı çok iyi okumanız gerekiyor. Ben sanatımda çevreye duyarlılığımı da yansıtmaya çalışıyorum. Püf noktası düşüncelerinizi iyi yansıtabilmektir.
Çağdaş sanat hakkında ne düşünüyorsunuz?
Eski Mısır sanatından modern sanata kadar değişik tarzları, felsefeleri, kişilikleri içeren yüzyılları gördük. Çağdaş sanatın ne anlama geldiği konusunda sanat tarihçileri yıllardır tartışıyorlar. Şimdilik çağdaş sanatın modern sanatın sonuna işaret eden bir kavram olduğu üzerinde uzlaşılmış gibi bir döneme karşılık geldiği ve bu dönemin de küresellik olduğu konusunda herkes hemfikir. Çağdaş sanatı öyle analiz edebilmek hiç kolay değil. Zamanın perspektifini kullanamadığımız ve bizim de büyük resmin içinde olduğumuz gerçeğinden dolayı, görsel sanatların her sanat formu arasında geçiş yapabilmektedir. Çağdaş sanat çoğu zaman sosyal sorunları da ele alır, 2008’de Çin’de trajik bir depremde binlerce öğrenci hayatını kaybetti. Çocukların çantalarının yıkıntılar arasında dizildiğini gören Çinli sanatçı Ai Wei Wei okullardaki kalitesiz inşaatlardan sorumlu olan hükümeti protesto etmek için ölen çocuklar anısına 9 bin okul çantasından devasa bir mozaik yaptı. Mozaiğin üzerine de, yas tutan bir annenin ölen kızı için ‘7 yıl boyunca mutlu yaşadı’ yazılmıştı... Bu ve bunun gibi hükümet karşıtı eserler yüzünden tehdit edildi stüdyosu yıkıldı ve hapse atıldı. Ne yazık ki sanatçıların hayatı her zaman güzel değildir. Emin olduğumuz bir şey var ki o da sanat her zaman değişir. Gelecekte bir şehrin gökyüzünü süsleyen devasa hologram bir heykel olabilir. Belki biri bulutlara şekil vermenin yolunu bulacaktır. Hayal edecek bir zihin, yaratacak bir el olduktan sonra sanat devam edecektir.
Fuar İzmir’de sergilenen eserinizden bahseder misiniz?
Geçtiğimiz aylarda Fuar İzmir’de düzenlenen Taş Kongresi’nde yaptığımız bir mozaik eserimiz sergileniyor. Bu kongrede ben de çağdaş mozaiği anlattım. 25. yıl anısına düzenlediğim eserim hala Fuar İzmir’in kapsısında sergileniyor. Bu üç boyutlu eserin üç yüzü var. Bu eserde ana malzeme olarak siyah Toros mermeri kullandım. Burdur yöresinden fosiller, kristaller ve yarı değerli taşlarla birlikte eseri tamamladım. Bu eserin adı ‘Andromeda’. Bu evrendeki bir galaksinin ismi ve yine daha önce bahsettiğim gibi uzayı ve sonsuzluğu yansıtıyor.
Bir sponsorunuz var mı?
Küçük bir engelim var. İtalya’daki galeriye katılırken bir sponsorum olmadığı için eserimi kendi imkanlarımla oraya götürmek durumunda kaldım. Sergi alanına kadar kendim götürmek zorunda kaldım. Eğer tek başıma olsaydım bu benim için oldukça zor olurdu. Fakat eşim her konuda bana destek olan bir insan. İzmir sanatçısını tanırsa ona destek olur. Fakat sanata uzak kalındığı sürece sponsor bulabilmek oldukça zor.