Çırak aranıyor!

ÖZKAN PEKÇALIŞKAN

Göreve geldiği günden bugüne İzmir Berberler Odası bünyesinde çok sayıda çalışmalar yaptığını belirten Başkan Şükrü Bilgin, zaman zaman oda statüsünde, oda işleyişinde ve oda üyeleri üzerinde farklı uygulamalarla karşı karşıya kaldıklarına değinerek, “Bunların en önemlisi olan 6331 sayılı yasa oldu. Bu yasayı anlamakta zorlandık. Kanundaki bazı boşluklar bizi tamamen 6331 yasasından uzaklaştırıyor. Eleman çalıştırmakta da bir dert çalıştırmamakta bir dert. Çırak da alabilirsiniz eleman diye sigortalı bir işçi de alabiliriz. Hiç fark etmiyor. İster kayıtlı olsun ister kayıtsız olsun. Yanınızda işçi çalıştırmanın da bedeli var. Kanun değiştikçe berber arkadaşlarımızın sorunu ve derdi bitmiyor. Sigortalı işçi çalıştırdığınız zaman normal verginin bir buçuk katı yüksekliğinde hem sigorta vergisi hem de basit usulde ise diğer ücretli vergisi var. Berberlerimizin yüzde 70’e yakını şu anda kendi primini ödeyemiyor. Kaldı ki işçinin 570 TL tutarındaki primini ödeyecek. Yıllık vergisi de ayrı” dedi. 

“BERBERLER OSGB İLE ANLAŞMA YAPMAK ZORUNDA”

Bilgin, çırak arayan berberleri bekleyen bir diğer sorunun da işyeri ortak sağlık güvenlik birimi yani OSGB ile anlaşma yapmazsa çırak çalıştıramayacaklarını belirterek, “Asıl sorun buradan başlıyor. Bir berberin OSGB ile anlaşması ona artı maliyet getiriyor. OSGB’nin içinde iş sağlığı ve güvenliği uzmanı var, bu kişi hem risk analizi yapacak hem de acil eylem planı yapacak. Birde işyerinde işyeri hekimi içinde işyeri hekimi de bulunacak. Çırağı gönderdiğimiz zaman eskiden sağlık ocağında bir sağlık raporu al gel diyorduk. Şimdi okul bunları kabul etmiyor. İşyerinin anlaştığı bir OSGB’nin işyeri hekiminden sağlık raporunun alınmasını istiyor. Bu hususta çeşitli rakamlar telaffuz ediliyor. 100 TL diyen de var 400 TL diyen de var. Bu kanun 2013’te çıktı ve 2014’te yürürlüğe girdi. Fakat bu konuda ceza kesilmediği için bir inandırıcılığı yok. 6331 sayılı yasada yüklü cezalardan bahsediliyor ama cezalar uygulanmıyor. Senin işyerin herhangi bir OSGB ile anlaşmadığı takdirde senin okuldaki durumunu fesh edeceğiz deniyor. Berberlerimiz çırak arıyorsa bunun maliyet hesaplarına katlanacak. Yoksa kendi başlarına çalışıp hayatlarını idame ettirecekler” ifadelerini kullandı. 

“TERAZİSİ OLMAYAN BİR YASADIR” 

Bilgin, 6331 sayılı yasanın risk analizinin berber dükkanına yapıldığına inandığını ifade ederek, “6331 sayılı yasaya göre sigortalı işçi çalıştırılmak zorunda. Bu yasaya göre sigortasız çalıştırılan elemanlar iş sahibi tarafından işten çıkartılıyor. Sigortalı işçi çalıştıranlar doktor hizmeti, hemşire hizmeti, iş güvenliği uzmanı hizmeti satın almak zorunda. İş yeri hekimi bulundurmak zorundadır. Yüzde 5 üyem bile yok. Geri kalanlar bu durumdan muaf olarak görünüyor. Berberler için getirilen bu yasa terazisi olmayan bir yasadır. Berberler bu yasa içinde olmak istemiyor. 6331 sayılı yasa bir fabrikada, bir işletmede, bir döküm atölyesinde ağır sanayilerde tabi ki lazım” diye konuştu. 

“BİZİ DİNLEYEN YOK”

2010 yılındaki rakamlara göre her yıl 150 civarında çıraklık okuluna kayıt yapıldığını belirten Bilgin, “Şimdilerde ise 15-20 arasında kaydımız var. Geldiğimiz noktada yüzde 80 yüzde 90 kayıtlarda düşüş olduğunu söyleyebiliriz. Kayıtlarımız çok düştü. İki taraf adına baktığımız zaman iki taraf adına da sorun var. Fakat sorunlar çözülmeyecek sorunlar değil. Yeter ki hem bizler yetkili kılınalım ve bizlerin de görüşü alınsın. Ama maalesef görüşümüz alınmıyor. Bizlerin dinlenmesi ve görüşünün alınması şart. Gerekirse bu konuda Milli Eğitim Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Birlikler ile Konfederasyonların da olduğu bir çalıştay yapılabilir. Ama bizi dinleyecekleri konusunda da hiç umudum yok” ifadelerini kullandı. 

“4+4+4 BİZİ ETKİLEDİ”

Aslında esas sorunun 4+4+4’te olduğunu söyleyen Bilgin, “İki tane dört tamam ama üçüncü dört bizleri mesleki açıdan olumsuz etkiliyor. Üçüncü dört liseyi okuyan bir eleman anlamına geldiği için liseye giden genci bizim eğitmemiz mümkün değil. Bizim ortaokul civarında berberlik eğitimine çırakları almamız gerekir. Bu bize uygundur. 18 yaşından sonra çocukları çıraklık eğitimine alamayız. Biz bunları gereken yerlere söyledik. Bakana kadar anlattım. Bu sistemde ben çocukları mesleğe alıştırıp mesleği sevdiremiyorum dedim. İleride berber bulamayabiliriz dedim. Sorun buradadır. Ama sorun aslında bu da değil” diye konuştu. 

“HER BERBER ÇIRAK YETİŞTİREMEZ”

Çırak yetiştiren veya çalıştıran kişinin Ustalık Belgesi’nin yanında Usta Eğiticilik Belgesi’ne de sahip olması gerektiğini belirten Bilgin, “Bu iki durum birbirine karıştırılıyor. Ustalık Belgesi’ne sahip olan kişi çırak yetiştiremez. Çırak yetiştirebilmesi için aynı zamanda Usta Eğiticilik Belgesi’ne de sahip olması gerekir. Velilerin çoğu bu durumu biliyor. Önüne gelen berbere yeterlilik belgesi olup olmadığına bakmadan çocuğunu çırak olarak veriyor. Ben bir işverenin bütün belgelerinin olmasını istiyorum. Çırak mağdur olmasın diye herkese Usta Eğiticilik Belgesi veriliyor ama burada çıraklar ciddi riske atılıyor. O belgeyi verenler hiç görmedikleri kişiden sorumlu oluyorlar. Çırakla ilgili çok konuşulacak şey var” şekline konuştu. 

“ÇIRAĞIN DA HAKLARI VAR” 

Çırağın belli hakları olduğunu ve bu hakları ne işyeri sahiplerinin ne de velilerin bilmediğini dile getiren Bilgin, “Çırak haftada 40 saatten fazla çalışamaz. Ama biz çırakları yeri geliyor gece 12.00’ye kadar dükkanda tutuyoruz. Bu mantığı ben anlatmaya çalışıyorum. Bunun denetimi yok. Çırakların takip edilmesi gerekir. Siz OSGB çıkarıyorsunuz ama bu çıraktan bu kadar çalışmaya ne kadar sağlıklı olmasını bekleyebilirsiniz. Tam kıvama geldiğinde bu çocuklarda belli bir rahatsızlık baş göstermeye başlıyor. 20-25 yaşında tam işe atılacakları vakit varis hastalığı bile bu kişilerde kendini gösteriyor. Çünkü çıraklığından beri bu kişiler saatinden fazla çalışıyor. Şu anda berberlerin çırak bulması çok zor çünkü çocukların lisede okumasını isteniyor” dedi. 

 “UZUN SÜRE ÇIRAK BULAMADIM” 

15 yıldır berberlik mesleğini icra eden ve mesleğe çıraklıktan başlayan Berber Hüseyin Kanar, “Uzun süre yanımda çalıştıracak çırak bulamadım. Ben çıraklığa başladığım zaman durum böyle değildi. Yanımda çalışan çırağı uzun zaman aradıktan sonra buldum. Onun da ileride bu mesleği yapmama ihtimali var. Bunu da göz önünde bulundurmak gerekiyor. Usta Eğitici Belgem var. Fakat çıraklık okuluna çırak gelmediği için derslere giremiyorum. Her defasında soruyorum ama bana kurslara yeterli sayıda başvuru olmadığı için kursun açılmadığı bilgisi veriliyor. Mesleğe başladığım uzun yıllar boyunca yanımda çırak çalıştıramadım. Bir işiniz oluyor veya en basitinden yemek ihtiyacınızı gidermek istediğiniz zaman bile dükkanı emanet edecek çırak bulamıyorsunuz. Ayrıca OSGB ile de maliyetlerimiz arttı. Mesleğimiz zaten can çekişiyor. En azından bazı düzenlemeler yapılırken bizlerin de görüşü alınsa daha iyi olmaz mı diye düşünüyorum. Hangi berbere sorarsanız sorun herkesin derdi üç aşağı beş yukarı aynıdır” ifadelerini kullandı.

“İNSANLAR İLERİDE BERBER BULAMAYACAK”

Bir ara mesleği bırakıp tekrar mesleğe geri dönen 30 yıllık berber Ramazan Güneş de, “11-12 yaşında mesleğe çıraklıktan başladım. Usta olduktan sonra yanımda nice çıraklar yetiştirdim. Mesleğimi sekiz yıl kadar bıraktım. Daha sonra çevremden baskı yapanlar oldu. Eski müşterilerim tekrar berber olmam konusunda ısrar etti. Tekrar mesleğe döndükten sonra insanların neden ısrar ettiklerini anladım. Çünkü meslekte yetişen çırak olmadığını fark ettim. Uzun zamandır yanımda çırak çalıştıramıyorum çünkü kimse çırak olmak istemiyor. Korkarım bir on yıl sonra insanlar bırakın berber çırağı bulmayı kendilerini traş edecek berber bulmakta bile zorlanacaklar” diye konuştu. 

“ARKADAŞLARIM BERBER ÇIRAĞI OLMAK İSTEMİYOR” 

Berberde çırak olarak işe giren 14 yaşındaki Mustafa Kurşun ise etraftaki diğer berberlerde çırak çalıştığını görmediğini kendisinin ender rastlanan berber çıraklarından olduğunu ifade ederek, “Berberlik mesleğini seviyorum. İleride berber olmayı da istiyorum. Bunun için çalışıyorum. Ama etrafımda benden başka berberde çıraklık yapan arkadaşım da yok. İleride neler olur onu tam olarak bilemiyorum. Ama kendi yaş grubumdaki arkadaşlarıma baktığım zaman kimse berber çırağı olmak istemiyor. Ben inşallah çıraklıktan gelip berber olmayı düşünüyorum ve bunun için çalışıyorum. Ustamdan her şeyi öğrenmeye çalışıyorum” dedi.

Haber Merkezi