Cübbe yolunda ‘zorunlu’ sömürü!

“Stajyer avukatlar olarak mesleğe adım atmadan önce zorunlu tutulan staj sürecinde ne yazık ki emek sömürüsüne maruz kalıyoruz.”

“Avukatlar, ‘Sana mesleği öğretiyorum’ diyerek ücret vermekten imtina ediyor. Ama herkes bilir ki, en angarya işleri hep stajyer avukatlar yapar. Yeri gelir sekreterlik yapar, yeri gelir çay getirir...”

“Asıl üzücü olan stajyer avukat olmanın zorluklarını zamanında yaşamış avukatların, aynı zorlukları bizlere yaşatması...”

“Firavunlar bile işveren avukatların, stajyer avukatlara sahip çıktığından daha çok sahip çıkıyormuş kölelerine...”

Hukuk fakültelerinden mezun olan genç avukatlar, hak ihlallerine karşı ortaya çıkmış mesleğe ilk adımı hak ihlaline maruz kalarak ve adil olmayan çalışma koşullarıyla yüzleşerek atıyor. Üniversiteden mezun olduktan sonra bir yıl boyunca zorunlu staj yapan genç avukatlar, bu süreçte ne ücret alabiliyor ne de başka bir yerde çalışabiliyor. Stajyerlik süresince ise meslekleri dışındaki her türlü işi yapmak zorunda bırakılan genç avukatlar, artık seslerinin duyulmasını ve sorunlarının çözülmesini istiyorlar.

STAJYER AVUKATLAR NELER YAŞIYOR?

İzmir’de yaşayan Okan İnce, 22 yaşında. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olan İnce, avukatlık stajının ilk altı aylık dönemini adliyede sürdürüyor. Mesleğe adım atabilmek için hangi aşamaları kat etmek zorunda olduklarını anlatan İnce, “Staj eğitiminin 6 ayı adliye stajı, 6 ayı da avukat yanında staj olmak üzere 12 ay sürüyor. Bu 12 ay süresince başka bir yerde sigortalı olarak çalışamıyorsunuz. Öğrenci olmadığınız için burs almanız söz konusu değil. Bu durumda ya ailenizden para talep etmek zorundasınız ya da bir avukatın yanında çok komik rakamlara çalışmak zorundasınız. Kaldı ki bir de stajı ailenizin yanında değil de başka bir şehirde yapıyorsanız, ev kirası, gıda ısınma elektrik gibi masrafları da dahil edince ekonomik anlamda çok zor bir yıl oluyor stajyer avukatlar için. Adliye stajı dediğimiz ilk 6 ay tamamen formalite bir dönem. Yargı mensuplarının çoğu sizin stajınızla ilgilenmiyor. Sadece imza atarak bu staj süresini geçiriyorsunuz. Bu sebeple birçok stajyer avukat, adliye stajı süresince de bir avukatın yanında çalışmak için iş arıyor. İşte asıl zor olan kısım da bu iş arama süreci... Piyasada müthiş bir stajyer avukat fazlalığı var. Bu da iş bulmayı oldukça zorlaştırıyor” dedi.

STAJ MI ANGARYA MI?

Mesleğe yeni adım atmış bir stajyer avukatın ücret, güvence ve çalışma koşulları konusunda nelerle karşı karşıya kaldığını dile getiren İnce, “Bazı şehirler dışında stajyer avukatlar, avukat yanında çalışırken bir ücret alamıyor. Avukatlar, ‘Sana mesleği öğretiyorum’ diyerek ücret vermekten imtina ediyor. Bu işin içinde olan herkes bilir ki, avukatlığın en angarya işlerini hep stajyer avukatlar yapar. Birçok yerde bir avukatla aynı ölçüde çalışır, yeri gelir sekreterlik yapar, yeri gelir çay getirir, yeri gelir icra katibi olur ama karşılığında çok cüzi ücretler alır hatta bazen de hiç almaz. Asıl üzücü olan ise stajyer avukat olmanın zorluklarını zamanında yaşamış olan avukatların, aynı zorlukları bizlere yaşatması... Firavunlar bile işveren avukatların, stajyer avukatlara sahip çıktığından daha çok sahip çıkıyormuş kölelerine. Staj boyunca çok cüzi ücretlere ya da ücretsiz olarak çalışmamız hayat kalitemiz açısından bizleri çok yıpratıyor. Genç bir birey olarak 1 senemiz çok ciddi anlamda ekonomik kaygılara sahne oluyor” ifadelerini kullandı.

ÜCRETLİ DEĞİL YETİŞTİRMEK ÜZERE...

“Stajyer avukat ilanlarının birçoğunu okuduğumda beni bir gülme alıyor genellikle” diyen İnce, şöyle devam etti: “Adı üstünde staj... Tecrübe kazanmamız için geçirdiğimiz bir dönem. Fakat avukatlar bu dönemde bizden tecrübe, icra programlarına hakim olma, dava takibi gibi 2-3 yıllık avukatların bile yeni yeni sahip olduğu özellikleri talep ediyor. En tuhafıma giden ilanlar ise kadın stajyer ya da erkek stajyer işe alınacaktır şeklinde cinsiyetçi kriterler barındıran ilanlar. Hangi mesleki bilgiye dayanarak böyle bir kriter koyuyorlar anlamış değilim. İşe alımda cinsiyetten bağımsız bir değerlendirme yapılması gerekir. Baroların internet sayfalarında iş ilanları olur. Ben de stajyer avukat arayan ilanlara başvurmuştum. Başvurularımdan birine yapılan dönüş ise aynen şu şekilde: “Baromuz ücretli değil, yetiştirmek üzere stajyer avukat alımı yapmakta olup bu kapsamda ancak yol ve yemek karşılanabilmektedir...” Bu stajyer avukatların emeklerine çok büyük bir saygısızlık...”

HAKLARIMIZ GÜVENCE ALTINA ALINMALI

Stajyer avukatların çalışma süreci boyunca mobbing, baskı ve aşağılamaya da maruz bırakıldığını söyleyen İnce, “Özellikle icra memurlarının bir kısmı bu anlamda çok acımasız davranabiliyor. Staja henüz yeni başlayan ve işe hakim olmayan stajyerlere karşı işlemleri yapmama, tersleme, başından savmaya çalışma sıkça karşılaştığımız problemler. Çevremde bir çok stajyer avukat, avukatlıktan soğuyor ve avukatlık yapmak istemiyor, akademisyenlik ya da hakim savcılık gibi diğer alanlara yöneliyorlar. Biz avukatlık mesleğini hakkıyla öğrenebilmek ve staj eğitimlerinin daha verimli hale gelmesini istiyoruz. Bunun için gerekli mevzuat düzenlemeleri yapılmalı ve yargı mensupları bilinçlendirilmeli. Stajyer avukatların ekonomik hakları yasal güvence altına alınmalı. Bu barolarca bir stajyer avukat yardım fonu kurulması, staj süresinin öğrencilikten sayılarak burs ve kredinin devam etmesi ya da asgari stajyer ücreti belirleme şeklinde olabilir” diye konuştu.

EMEK SÖMÜRÜSÜNE MARUZ KALIYORUZ

Staj sırasında kötü çalışma koşullarına katlanmak zorunda kaldıklarını belirten Beyzanur Dündar ise avukatlık dışında birçok işi yaptıklarını dile getirerek, şunları anlattı: “Stajyer avukatlar olarak zorunlu tutulan staj sürecinde ne yazık ki emek sömürüsüne maruz kalıyorlar. Stajyer avukatlar, avukat yanında çalışırken hukuki işler dışında bir ofis sekreterinin yapması gereken işleri de yapmak zorunda bırakılabiliyor. Çok fazla hukuk fakültesi mezunu ve stajyer avukat olması nedeniyle yanında staj yapacak avukat bulmak zor olduğundan da mesleği öğrenebilmek için bu tip uygulamalara boyun eğmek durumunda kalıyorlar. Tüm bunların yanında, staj süresince stajyer avukatların ücret almasına ilişkin herhangi bir kanuni düzenleme bulunmuyor. Aynı zamanda sigortalı bir işte çalışmaları da yasak... Bu sebeple avukatlar; yanlarında sekreter, icra katibi ve hatta avukat çalıştırıp maaş+sigorta ödemektense ‘harçlık’ diyebileceğimiz komik ücretlerle stajyer avukat çalıştırıp bu işlerin hepsini stajyere yaptırmayı tercih ediyorlar. Öğrenci statüsünde olmayıp burs imkanlarından yararlanamayan stajyer avukatlar hele de ailesiyle yaşamıyorsa ev kirasını ödeyecek kadar bile para kazanamıyor ve ailelerine öğrencilikten daha fazla yük oluyorlar. Dolayısıyla genç avukatlar henüz mesleğe başlamadan çalışma heveslerini kaybediyorlar, meslekten soğuyabiliyorlar. Staj bitince genç avukatın dertleri bitmiyor elbette! Bu kez iş arama süreci başlıyor. Sermayesi olmayan genç avukatlar, başka bir avukat yanında yine komik ücretlerle sigortalı çalışmak durumunda kalıyorlar. Bugün ne yazık ki ruhsatını yeni alan avukatlar asgari ücretle çalıştırılıyorlar. Bir an önce stajyer avukatlara yasal ücret zorunluluğu ve genç avukatlar için asgari bir ücret belirlenmesi şart.”

Haber Merkezi