Doğum yapan kadınlara yarım gün izni

TANER UYANIKER

Doğum yapan çalışan kadınlar için yeni düzenleme Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmelikle beraber hayata geçirildi. Bazı istisnai sektörler dışında kadınlar 6 yıl boyunca yarı zamanlı çalışma hakkına sahip olacak. 6 yıl boyunca kadınlar çalıştıkları saat kadar maaş alabilecek. Özel sektörde çalışan kadınlar bu haklara sahip olurken Kamu görevlileri içinse Devlet Personel Başkanlığı ayrı bir düzenleme yapacak.

“Analık izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir” denilen yönetmelikte ayrıca çocuğun engelli olması durumunda ise yarı zamanlı çalışma hakkı 1 yıla kadar çıkacak. Kadın işçiye, doğum izni bittikten sonra, isteği halinde 6 ay süreyle ücretsiz izin de verilebilecek. İkinci doğumda 120 gün ve sonraki doğumlarda 180 güne çıkıyor. Bu süreler boyunca kadın ya da erkek işçi haftalık çalışma süresi olan 45 saatin yarısı kadar olan sürece yani 22.5 saatinde izinli sayılıyor.

DOKTORLAR KAPSAM DIŞI

Tüm izin hakları bitince yarı zamanlı çalışma başlayacak. Buna göre çocuk ilkokula başlayıncaya (6 yaşına) kadar kısmi süreli çalışma yapılabilecek.  Bunun için işçinin bir ay önce, işverene yazılı olarak bildirmesi yeterli olacak. Çalışan vereceği dilekçede, haftada kaç saat çalışmak istediğini ve hangi günlerde, hangi saat dilimleri arasında mesai yapabileceğini de belirtecek. Ebeveynlerden biri çalışmıyorsa yarı zamanlı çalışma hakkı verilmeyecek. İşveren işin niteliği, o yerin gelenekleri ve işçinin talebini dikkate alarak çalışma sürelerini ve günlerini belirleyecek. Böylece işverenin vereceği karar, yeni mesai saatlerinde belirleyici olacak. Eğer işveren yanıt vermezse, kısmi süreli çalışma otomatikman başlayacak. Doktorlar, hemşireler, ebeler, laboratuvar sorumluları ve sağlıkta mesul müdür gibi tam zamanlı çalışması gerekenler, sanayide durmaksızın vardiya sistemiyle çalışanlar, bir yıldan az süreli mevsimlik, kampanya ve taahhüt işlerinde çalışanlar, karayollarında, demiryollarında ve deniz, göl ve akarsularda hareket halindeki taşıtlarda çalışanlar bu kapsamda olmayacak. Bir kısıtlama olmaması nedeniyle, özel sektörde çalışan kadın öğretmenler de yarı zamanlı çalışma talep edebilecek. Toplu iş sözleşme yapılan yerlerde ise sendika ile işverenin alacağı karar belirleyici olacak. Yarı zamanlı çalışma başladıktan sonra, kaç saat çalışma yapılıyorsa o kadar maaş ödenecek. İş mevzuatına göre bu kapsama girilmesi için, haftada en fazla 30 saate kadar çalışma yapılabilecek.

İSTERSE TAM SÜRELİ ÇALIŞMAYA DÖNEBİLECEK

Kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, çocuğu okula başlamadan tam süreli çalışmaya dönebilecek. Ancak o çocuk için bir daha bu haktan yararlanamayacak. Kısmi çalışmayı bitirmek isteyen işçi patrona bir ay önceden yazılı bildirimde bulunacak. Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin tam süreli çalışmaya başlaması hâlinde yerine alınan işçinin iş sözleşmesi kendiliğinden sona erecek. Ama kısmi süreli çalışmaya geçen işçi, işten kendi isteğiyle ayrılırsa yerine alınan işçinin iş sözleşmesi yazılı onayı olması koşuluyla fesih tarihinden itibaren belirsiz ve tam süreli sözleşmeye dönüşecek. Ayrıca kısmi süreli çalışmaya başlayan kişi yeniden isterse tam zamanlı çalışmaya dönebilecek. Bunun için 1 ay önceden işverene dilekçe ile bildirmesi gerekecek.