Dünyanın en büyük 5 teleskopu

NİLGÜN TAZE-ÖZEL HABER

Türkiye’de gökbilimlerine yapılan yatırımlara bakıldığında neredeyse yok denecek kadar az bütçe ayrıldığı sonucunun çıktığını ifade edenEge Üniversitesi Fen Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof.Dr. Varol Keskin şu bilgileri verdi: “Erzurum'da 3 bin 170 metreye kurulacak 3,5 m. çaplı teleskop önümüzdeki yıllarda tamamlandığında bu konuda ülkemizde atılmış en önemli adım olacak. Bunların dışında dünyada sayamadığımız birçok göreli olarak daha küçük teleskop dışında tasarımı yapılan ve önümüzdeki yıllarda kullanıma açılacak büyük teleskoplar da bulunmaktadır. Dev Magellan Teleskobu 2020 yılında Yine Şili'de kurulacak. Bu teleskop 7 adet 8,4 m.’lik aynanın birleştirilmesiyle oluşturularak 24,5 m.’lik aynaya sahip bir teleskop olacaktır. 2022'de ise Thirty Meter Teleskope Hawaii'de kurulacak. Aynı yıl içinde Şili'ye kurulması planlanan EELT 39,3 m çapındaki aynası ile dünyadaki en büyük teleskop olacaktır.”

TELESKOPLARIN ENLERİ

Büyük Kanarya Teleskobu’nun dünyadaki en büyük 5 teleskopun ilki olduğu bilgisini veren Keskin, teleskobun İspanya'nın Kanarya Adalarında bulunan iki büyük gözlemevinden biri olan Roque de los Muchachos Gözlemevi’nde 2 bin 267 m yükseklikte kurulu olduğunu söyledi. Keskin, bu teleskobun 130 milyon dolara mal olduğunu belirterek, “10,4 m.’lik aynası, daha küçük 36 altıgen aynanın birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Bilimsel gözlemlere ise 2009 yılında başlandı. Teleskobun ana aynasını oluşturan daha küçük aynalar bilgisayar yardımıyla ayrı ayrı yönlendirilerek, konumuna göre en kusursuz yansıtmayı sağlayabilmektedir. 2. büyük teleskop ise Keck I ve Keck II Teleskopları. Hawaii'de 4 bin 145 m yükseklikte kurulular ve ilki 1990 yılında ikincisi 1996 yılında kullanılmaya başlandı. Bu teleskopların da 36 altıgen aynanın birleştirilmesiyle oluşturulmuş 10 m.’lik aynaları vardır. Parça aynalar çok duyarlı bir biçimde bilgisayar yardımıyla yönlendirilmektedir. Aynaları daha küçük olmasına karşın, Büyük Kanarya Teleskobu’ndan çok daha fazla ışık toplayabilen bir tasarıma sahiptirler” açıklamasını yaptı.

ALTIGEN AYNA

Dünyanın 3. büyük teleskobunun Güney Afrika’nın en büyük teleskobu olan SALT teleskobu olduğunu ve 91 adet 1 m.’lik altıgen aynadan oluştuğunu açıklayan Keskin şu ifadeleri kullandı: “Teleskop 11,1'e 9,8 m bir aynaya sahiptir. İlk gözlemin 2005 yılında yapıldığı teleskop, Güney Afrika'nın maliyetinin üçte birini karşıladığı uluslararası bir ortaklığın sonucudur. Bin 798 m. yüksekliktedir. Tasarımı diğerlerinden biraz farklıdır. Diğer teleskoplar parabol biçimli aynaya sahipken bu teleskobun aynaları silindiriktir. 4. olan Hobby-Eberly Teleskobu ise SALT Teleskobu’na benzer. Aynası hemen hemen aynı büyüklük ve özelliktedir. 2 bin 026 m yükseklikte ABD'de Batı Texas'ta McDonald Gözlemevi'nde kuruludur. 1996 yılında çalışmaya başlamıştır ve tasarımı sayesinde eşdeğer teleskoplara göre beşte bir maliyetle yapılmıştır. ABD'nin Graham Dağı'nda 3 bin 300 m.de kurulu olan dünyanın en büyük 5. teleskobunun ise ayna merkezleri arasında 14,4 m uzaklık bulunur ve her bir aynası tek parçadan oluşur.”