Engelli mahpusların karşılaştığı hak ihlalleri neler? 

Engelli mahpusların karşılaştığı hak ihlallerine dikkat çeken Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), ekonomik durumu iyi olmayan engelli mahpusların hapishaneye girdikten sonra yaşadığı maddi sıkıntıların derinleştiğini vurguladı. 

Hürriyetinden yoksun bırakılan engelli kişiler için mahpusluğun; kapatılmaktan ya da özgürlüğünün alınmasından çok daha fazlası olduğunu kaydeden CİSST, “Bazı hapishane koğuşları ve alanları engelli mahpuslar için kısmen erişilebilir olsa da hapishanelerin tüm engel türleri açısından bütünüyle erişilebilir olmaması, engelli mahpuslar için ciddi sorunlara yol açmaktadır” dedi. 

TEMEL SORUNLARDAN BİR DİĞERİ… 

Erişilebilirliğin yalnızca koğuş, tuvalet, banyo gibi alanları değil; tüm ortak alanları kapsaması gerektiğini savunan CİSST, “Sadece fiziksel değil, ziyaret, telefon, mektup, dilekçe hakkı, atölyelere katılım gibi hakları da içermelidir. Engelli mahpuslar için hapsetmenin alternatifleri yeterince tartışılmamakta ve ihtiyaçlara tam olarak yanıt verecek çözümler üretilmemektedir. Hapishanede ciddi sağlık sorunları yaşayan engelli mahpusların durumu da önemlidir ve Mandela Kuralları'na göre bu kişilerin tedavi süreçlerinin bağımsız ve denetime açık sağlık kuruluşlarında yürütülmesi gerektiği belirtilmektedir. Engelli mahpusların sağlık hakkına ve düzenli tedaviye erişiminde yaşadığı güçlükler, temel sorunlardan bir diğeridir. Hastaneye sevkte yaşanan sorunlar ve uzun bekleme süreleri; ilaca, tıbbi ekipmana, zihinsel ve psiko-sosyal destek sunan uzmanlara erişimi zorlaştırabilmektedir, bu da mahpusların engel düzeylerinin artmasına neden olabilmektedir” bilgisini paylaştı. 

CİSST’TEN ÖNEMLİ VERİLER 

Ekonomik durumu iyi olmayan engelli mahpusların hapishaneye girdikten sonra yaşadığı maddi sıkıntıların derinleştiğini vurgulayan CİSST, “Ek gıda, temizlik malzemesi, içme suyu ve giysi gibi temel ihtiyaçlara ekonomik nedenlerle erişememektedirler. Ayrıca vasi imzası, ikametgâh sorunu, muhtaçlık kriterleri ve engelli raporu alamama gibi nedenlerle, engelli aylığı başvurularında çeşitli zorluklarla karşılaşabilmektedirler… 2023 yılı aralık ayında Meclis'te yapılan bir konuşmada, Türkiye hapishanelerinde ‘dil ve konuşma engelli 19, görme engelli 42, işitme engelli 28, işitme ve konuşma engelli 18, ortopedik engelli 162 olmak üzere toplam 269’ engelli mahpus bulunduğu belirtilmiştir. Ancak bu açıklamada, mahpusların hangi kriterlere göre ‘engelli mahpus’ kategorisine dâhil edildiğine dair bir bilgi yer almaması ve verilerde zihinsel ve psikososyal engelli mahpuslara ilişkin herhangi bir bilgi bulunmaması engellilik tanımının dar tutulduğunu ve bazı engel türlerinin bu verilere dahil edilmediğini verilerin eksik ve güncel olmadığını göstermektedir” bilgisini paylaştı.