GEL ARAYI BULALIM

E. ÇAĞLA GENİŞ-ÖZEL HABER

Hukuk uyuşmazlıklarında alternatif çözüm yolu olan arabuluculuk uygulaması giderek yaygınlaşıyor. Birçok sorunu mahkemeye gitmeden çözmeye yardımcı olan sistem sayesinde işçi-işveren, kiracı-ev sahibi, baba-oğul arasındaki birçok uyuşmazlık kısa sürede çözüme kavuşuyor. 2014 yılında 40 arabulucu ile kurulan İzmir Arabulucular Derneği, şimdilerde 160’ı aşkın üyesiyle uyuşmazlıkların çözümünde etkin bir şekilde görev alıyor. Derneğin verdiği sayısal verilere göre İzmir Adliyesi Arabuluculuk Bürosu’na, 2014-2017 yılları arasında toplam 2 bin 933 arabuluculuk başvurusu yapıldı ve bunların yüzde 92’si mahkemeye gerek kalmadan kısa sürede anlaşma ile sonuçlandı.

EN YAYGIN YÖNTEM

İzmir Arabulucular Derneği olarak, arabuluculuğun tanıtılması ve farkındalığının arttırılması için çalışmalarını sürdürdüklerini açıklayan İzmir Arabulucular Derneği Başkanı Şerife Özcan Tekeli, “Arabuluculuğu inanç ve işbirliği içinde yapan arabulucularla bir araya gelerek İzmir Arabulucular Derneği’ni kurduk. Birlikten doğan güç ve enerji ile arabuluculuğa hizmet etmek, arabuluculuktan faydalanılmasını sağlamak üzere gönülden çalışıyoruz. Arabuluculuk dünyada uygulanan alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinden birisi ve en yaygın olanı. Hukuk uyuşmazlıklarının en uygun çözüm yolu ve kısa sürede çözümü için arabuluculuk yoluna daha çok başvurulmalıdır. Derneğimizin misyonu arabuluculuğun tanıtılması ve yaygınlaştırılmasının sağlanması” dedi.

HER YERDE ANLATIYORLAR

Arabuluculuğun misyonunu görmek, vizyonuna katkı vermek adına üniversitelerle de işbirliği içerisinde olduklarını dile getiren Tekeli, “TV, radyolarda arabuluculuğu anlatıyoruz. İzmir Enternasyonal Fuarı’nda yer aldık ve yaklaşık bin 500 kişiye birebir arabuluculuğu anlattık. Arabuluculuğun ruhuna, meslek kurallarına uygun şekilde icrası için çalışıyoruz. İzmir’de bu yıl 2’ncisi düzenlenecek ‘Anlaşmazlık Yönetimi, Arabuluculuk ve Toplumsal Uzlaşı Kongresi’ için hazırlıklarımızı sürdürüyoruz. Akademisyenler, arabuluculuk mevzuatının oluşturulmasında rol alan kişiler, savcılar, avukatlar, hakimler, arabulucular, uzlaştırmacılar, kısaca uzlaşma ve arabuluculuk adına sözü olan herkesi kongreye davet ettik, isteyen herkesin sözünü söylemesi için 2 gün sürecek şekilde ve birçok oturum oluşturuldu” ifadelerini kullandı.

NEDEN TERCİH EDİLMELİ?

Yönetim Kurulu Üyesi Hülya Sapmaz, hukuk uyuşmazlıklarında alternatif bir çözüm yolu olarak getirilen arabuluculuk kurumunun, uyuşmazlık çözümünde başvurulacak diğer mekanizmalarla karşılaştırıldığında pek çok yönden daha avantajlı olduğunu vurgulayarak, “Yargılama yöntemi arabuluculuktan çok daha masraflı, uzun süren ve taraflar arasında sarsılmış ilişkileri onaramayan bir yöntemdir. Arabuluculuk sürecine katılan taraflar kararı arabulucunun gözetiminde kendileri verecekleri için taraflar yargılamaya göre daha büyük bir memnuniyetle ayrılırlar. Mahkemede en iyi ihtimalle sadece taraflardan biri sonuçtan memnun olacakken, arabuluculukta iki tarafta kendisine uyan en iyi çözüme ulaşacağı için iki taraf da süreçten memnun ayrılır. Bunun dışında arabuluculukta gizlilik esas olduğu için özellikle ticari işletmeler için mahkemelerde ki aleniliktense sürecin gizlilik esası ile yürütülmesi işletme menfaatlerine daha uygun düşer” diye konuştu.

YÜZDE 90’I İŞÇİ-İŞVEREN

Arabuluculuğun uygulanmaya başladığı günden itibaren büyük bir ivme kazandığını ifade eden Yönetim Kurulu Üyesi Hilal Çalkın, “Önümüzdeki 10 yılda pek çok alanda ilk başvuru yolu olarak yaygınlaşabileceğini yurt dışı örneklerine ve ülkemizdeki gelişimine bakarak öngörmek mümkün” diye belirtti. Şuana kadar yapılan arabuluculuk müracaatlarının dava türlerine göre yüzdesi hakkında sayısal veriler paylaşan Çalkın, “Arabuluculuk Daire Başkanlığı istatistiklerine göre arabuluculuk yolu ile çözülen uyuşmazlıkların yüzde 90’i işçi işveren ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıktır. Bunu yüzde 7 ile maddi manevi tazminat, yüzde 2 ile fikri ve mülkiyet hakları izlemektedir. Geri kalan yüzde 1 ise diğer uyuşmazlık türleri olarak tespit edilmiştir” şeklinde konuştu.

ARABULUCUNUN ROLÜ NEDİR?

Arabuluculuğun bir iletişim ve müzakere süreci olduğuna dikkat çeken Çalkın, şunları söyledi: “Arabulucu tarafları etkin biçimde dinler ve tarafların birbirlerini işitmeleri için kanal olur. Taraflar arasında uzun süreli ilişki, yakınlık akrabalık gibi bir bağ var ise duygu yoğun bir süreç olabilir. Bu durumda tarafların birbirlerinin duygularını işitmeleri, geçmişi onarmaları açısından önemlidir. Arabulucu bunun gerçekleşmesi için olanak hazırlar. Arabulucu, mesele açıkça görünür hale gelene kadar taraflara sorular sorar. Taraflar ihtiyaçlarını tespit ettikten sonra ortak karara gidecektir. Arabulucu süreç boyunca tüm algıları ile şimdide yaşayan kişi olmak durumundadır, bu anlatması da yürütmesi de zor ancak manevi tatmini yüksek bir meslektir.”

YARGININ YÜKÜ HAFİFLİYOR

Arabuluculuk yoluyla anlaşma sağlanması durumunda tarafların elde ettiği avantajları sıralayan Çalkın, “Arabuluculuk uyuşmazlık çözümü açısından çok ekonomik bir yoldur. Zaman, masraf ve maliyet açısından çok ekonomiktir. Yargı masrafı yoktur ve arabuluculuk ücreti elde edilen fayda dikkate alındığında oldukça ekonomiktir. Her iki tarafın memnun olduğu, kabul ettiği bir sözüm ile sonlanmış olmasının yarattığı iç huzuru vardır. Arabuluculuk Daire Başkanlığı istatistiklerine göre arabuluculuk yolu ile çözülen uyuşmazlıkların yüzde 91’i bir gün içinde sonuçlanmıştır. Arabuluculuk uyuşmazlık yaşayan tarafların bozulmuş ilişki ve iletişimlerini onarır, husumeti ortadan kaldırır ve hatta tarafların yeni işbirlikleri yapmalarına dahi olanak sağlar. Yani arabuluculuk geçmişi onaran geleceğe dönük dinamik bir süreçtir” dedi.

GİZLİLİK PRENSİBİ

Sürecin en önemli ilkelerinden birinin gizlilik olduğuna dikkat çeken Yönetim Kurulu Üyesi Sinem Hacıeminoğlu, şöyle konuştu: “Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça arabulucu, arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde kendisine sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve belgeler ile diğer kayıtları gizli tutmakla yükümlüdür. Böylelikle herhangi bir ticari uyuşmazlıkta taraflar arabuluculuk sürecinde kendileriyle ilgili istedikleri kadar ticari sır ve kayıtları ortaya koyabilecekler ancak bunlarla ilgili sonrasında gizlilik şartı da koyabileceklerdir.”

ANLAŞMANIN HUKUKİ NİTELİĞİ

Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Kul ise, şunları söyledi: “Taraflar arabuluculuk süreci sonunda bir anlaşmaya varmışlar ise bu anlaşmayı illa ki yazılı hale getirmeleri şart değildir. Sorun giderilmiş ise amaç da gerçekleşmiştir. Ancak ilerili aşamada uyuşmazlığa ilişkin bir sorun çıkmaması için varılan çözüm taraflar arasında yazılı hale getirilebilir. Arabuluculuk süreci sonunda varılan anlaşmanın hukuki niteliği kendisini anlaşmaya uyulmaması ve aykırı davranılması halinde gösterir. Arabuluculuk faaliyeti sonunda varılan anlaşmanın kapsamı taraflarca belirlenir” dedi.

KAPSAMI GENİŞLER

Kamu düzenini ilgilendirmeyen ve cebri icraya elverişli her konuda tarafların arabulucuya gidebildiklerini kaydeden Hülya Sapmaz, “Ceza davalarında, nüfus kaydına ilişkin davalarda veya çocukların velayetine ilişkin davalarda arabuluculuk mümkün değildir. İlerleyen süreçlerde toplum ve yönetsel irade arabuluculuk kurumunun faydalı olduğunu gördükçe uygulama alanının genişleyeceğini tahmin ediyoruz” dedi.

Hilal Çalkın ise, “Arabuluculuğun öne çıkan en önemli özelliği nedir?” sorusuna şöyle yanıt verdi: “En önemli özelliği gücünü taraflardan alıyor olmasıdır. Uyuşmazlık da taraflarındır, çözüm de... Böyle olduğu için maksimum fayda sağlanır. Bir uyuşmazlıkta taraflardan birinin kazanıp diğerinin kaybettiği bir sonucun toplamı sıfırdır, iki tarafın da kaybettiği sonucun değeri ise negatif... Pozitifi bir değer elde etmenin bir yoludur arabuluculuk, özetle arabuluculuğun en önemli özelliği KAZAN KAZAN’dır.”

İZMİR İKİNCİ SIRADA

İzmir Adliyesi Arabuluculuk Bürosu’na, 3,5 yılda toplam 2 bin 933 arabuluculuk başvurusu yapıldığını kaydeden Hilal Çalkın, “Bu başvuruların yüzde 92’si anlaşma ile sonuçlandı. Kalan yüzde 8’lik kısım ise o an anlaşmaya varmamış dahi olsa bir kısmı sonrasında kendi aralarında anlaşma sağlayabiliyor. Çünkü taraflar arasında sağlıklı iletişim için ilk adımlar atılmış olarak süreç sonlanmış oluyor. Türkiye genelinde 2017 yılı Ocak ayında 2 bin 819 arabuluculuk süreci yürütülmüştür. Bu sayı 2017 yılının ilk 8 ayında toplam 11 bin 169’a ulaşmıştır. İstanbul yüzde 38 ile ilk sırada, Ankara ve İzmir ise yüzde 18 ile ikinci sıradadır. Arabuluculuk uygulamaları ilk başladığında 1 yıl kadar İzmir 1. sırada gitmiş ve sonra nüfus ve uyuşmazlık oranı İzmir’den hayli yüksek olan İstanbul ilk sıraya geçmiştir” şeklinde konuştu.

1 SAATTE ÇÖZÜLDÜ

Arabuluculuk sürecinde anlaşma ile sonuçlanan başvurulardan örnekler veren Çalkın, “Yıllarca süren boşanma davasında, birkaç arabuluculuk oturumu ile tarafların diğer tüm hususlarda anlaştığı ve böylece davanın anlaşmalı boşanmaya çevrilerek sonuçlandırıldığını, aralarında yıllardır süren 4-5 dava olan iki kardeşin bir oturumda arabuluculuk yolu ile anlaşmaya vardığını komşular arasındaki bir davanın tarafların kendini ifade etmesi sonrasında özür ile son bulduğunu, 4-5 yıldır süren icra takibine konu alacağa ilişkin uyuşmazlığın tek oturum ile sona erdiğini söyleyebilirim. Arabuluculuk yoluna başvuranların yüzde 91 gibi yüksek bir oran anlaşma ile süreçten ayrılıyor ve yüzde 91’lik bu oranın yüzde 91’i anlaşmaya 1 gün hatta bir saat içerisinde ulaşıyor” dedi.

Arabuluculuğa ve arabuluculara daha kolay ulaşılmasını ve sistemden yararlanılmasını sağlamak üzere, Adalet Bakanlığı tarafından adliyelerde arabuluculuk merkezleri açıldı. 2014 yılının Şubat ayında 40 kişilik bir ekiple İzmir Arabulucular Derneği kuruldu. İzmir Adliyesi Arabuluculuk Merkezi ise, 11 Haziran 2015 tarihinde hizmet vermeye başlamıştır. A.R.A.S (Arabulucu Atama Sistemi) ile buraya başvurup sorununu arabuluculuk ile çözmek isteyenler sistemde kayıtlı arabuluculara yönlendirilmektedir. Arabuluculuk mekanizması hakkında detaylı bilgi için www.izarader.org.tr adresini ziyaret ederek, görevlilerden detaylı bilgi alabilirsiniz.