Harmandalı’nda yılların ihmali uykumuzu kaçırıyor

SULTAN GÜMÜŞ KAYA - ÖZEL HABER    
Türkiye ve hatta dünya Kahramanmaraş merkezli depremin enkazıyla mücadele etmeye devam ederken, Jeofizik Yüksek Mühendisi Erhan İçöz İzmir’in Çiğli ilçesinde yer alan Harmandalı Katı Atık Depolama Tesisi’ne dikkat çekti. Yaklaşık 20 yıldır çözüme kavuşturulamayan çöp tesisi, İzmir’in kanayan yarası olurken, yerel yöneticiler ile merkezi hükümeti de karşı karşıya getiriyor. Neredeyse her yıl heyelan olaylarıyla da gündeme gelen Harmandalı, bölgedeki yapılaşmayı ve tüm canlıları tehdit ederken, olası büyük bir depremin çöp sahasına etkisi de konuşuluyor. 
“Harmandalı’nda bir aymazlık var” diyen Erhan İçöz, İzmir fayı ya da Harmandalı-Çiğli fayının kırılması durumunda çöp tesisinde meydana gelecek olan heyelanın durdurulma şansı olmadığını vurguladı. İçöz, “30 ila 40 milyon metreküp çöp var. Bunların 100-200 kamyonla tahliyesi bile yıllar sürer. Şu an günde 4 bin 500 ton çöp üretiliyor. Bunların bin 500 tonu Bergama’ya gidiyor, bir o kadarı da Ödemiş’e gidiyor. Geri kalanı Harmandalı’na gitmeye devam ediyor. Halka, çevreye ve doğaya zarar vermeyecek şekilde başka bir alan yaratılıp daha makul bir çöp depolama alanı inşa edilmeli” eleştirisinde bulundu. 

DURDURULMA ŞANSI YOK
Jeofizik Yüksek Mühendisi Erhan İçöz, sözlerini şöyle sürdürdü: “İzmir için çok büyük başka bir tehlikeye dikkat çekmek istiyorum. Harmandalı’nda dağlardan oluşan büyük bir çöplüğümüz var. Yıllardır kanayan yaramız. Süresi 20 yıldan fazla geçtiği halde burası çöp merkezi olarak kullanılmaya devam ediyor. Bölgede heyelan riski var. Her şiddetli yağmurda bizim uykumuzu kaçırıyor. Çünkü heyelanı tetikleyen faktörlerden birisi heyelan. Yerin altından sızan su zemini kayganlaştırır ve bir anda taşıma gücü kalmaz, heyelan akar. Çöp atık sahasının hemen aşağısındaki yerleşim alanlarının üzerini örtecek bir heyelan afetinden bahsediyorum. Önlenemez salgın hastalıklara yol açabilir. Heyelanı tetikleyecek olan diğer bir unsur ise deprem! Eğer İzmir fayı kırılırsa veya Harmandalı-Çiğli fayı kırılırsa Harmandalı’ndaki heyelanın durdurulma şansı yok. Sıfır.” 

TAHLİYESİ BİLE YILLAR SÜRER 
“Yılların ihmali Harmandalı’ya nihayet Ege Çevre ve Kültür Platformu’nun, Çiğli Kent Konseyi’nin uzun çalışmaları sonucu daha ciddi bir şekilde el atılmaya başlandı” ifadelerini kullanan Erhan İçöz, “Buraya olabildiğince hızlı bir şekilde çöp gelmesinin durdurulması gerekiyor. Sonrasında ise acilen saha boşaltılmalı. Peki, söz konusu bu çalışma kolay mı? Korkunç derecede zor. Yıllardır dökülen yığınla çöpten bahsediyoruz. 30 ila 40 milyon metreküp çöp var. Bunların 100-200 kamyonla tahliyesi bile yıllar sürer. Şu an günde 4 bin 500 ton çöp üretiliyor. Bunların bin 500 tonu Bergama’ya gidiyor, bir o kadarı da Ödemiş’e gidiyor. Geri kalanı Harmandalı’na gitmeye devam ediyor. Halka, çevreye ve doğaya zarar vermeyecek şekilde başka bir alan yaratılıp daha makul bir çöp depolama alanı inşa edilmeli. Çöp depolamadan ziyade çöp geri dönüşüm tesisleri kurmamız gerekiyor. Bu tesislerin devamlılığını sağlayacağız ki birikmenin önüne geçebilelim” dedi. 

ZAMANA KARŞI BİR YARIŞ İÇERİSİNDEYİZ 
İçöz, şunları da ekledi: “Harmadalı’nda bir aymazlık var. Gaz tesisi kuruldu, buradan gaz ve enerji elde ediliyor. O enerji ise konutlara veriliyor. Daha az tehlikeli hale geliyor ama yeterli mi, değil! Çok hızlı hareket etmek zorundayız. Çünkü zamana karşı bir yarış içerisindeyiz… Eğitim, eğitim, eğitim. Her türlü girişimin başı budur. Kahramanmaraşlı depremin kat ve kat büyüğünü yaşamamız mümkün. Ama ne zaman? Bilimin şu anda yanıtlayamadığı tek soru bu. Depremin olacağını biliyoruz, nerede olacağını da öngörebiliyoruz, hangi büyüklüklerde olabileceğini ölçebiliyoruz ama ne zaman olacağını söyleyemiyoruz… 1999 depreminden sonra bilim insanları dediler ki, ‘30 yıl içerisinde Marmara Denizi’nde büyük bir deprem olacak.’ Şimdi 30 yıl çok büyük bir aralık. 30 yılın birinci gününde de olabilir, son gününde de. Mesele depremin ne zaman olacağını bilmek değildir. Bir takım falcıların ya da akbabaların söylediklerine göre değil de en azından bilimi esas alanların belirlediği zaman aralıklarına bağlı olarak hareket edersek işte o zaman bir adım önde oluruz… Bu nedenle Harmandalı özelinde İzmir için acilen çözüm üretmek zorundayız.”

HARMANDALI FAYINA DİKKAT!               
Deprem Uzmanı Prof.Dr. Hasan Sözbilir, çöp depolama alanıyla deprem arasındaki ilişkiye değinerek, “Harmandalı fayı, çöp depolama alanının oturacağı zemini önceden paramparça etti. Yani çöp depolama alanı, jeolojik olarak sakıncalı bir zemine oturtulmuş. Aşırı yağmur ve 30 Ekim 2020 depremindeki ana şok ve artçıların bölgeyi sürekli sarsması da zemini olumsuz etkilendi. Yağışlar ve depremler zemini olumsuz etkiliyor. Yol ya da bina yapmak için araziden toprak alındığını da tespit ettik. Çöp dökme işlemi başladıktan sonra 2000’li yılların başlarında bölgedeki kaymalar başlamış. Bugünlere doğru çöp depolama alanı belli bir büyüklüğe de ulaşınca zemin duyarlılığını iyice yitirmiş. Aşırı yağmurda kayaların içinden su geçiyor. Belirli kayma düzlemleri boyunca heyelan belli bir süreklilikte gerçekleşiyor” dedi.