İlk kurşunu kim sıktı?

YUSUF ÇAĞIRTEKİN-ÖZEL HABER

Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda Osmanlı Devleti mağlup olarak Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalayıp fiilen sona erince, İtilaf devletleri Mondros ile Anadolu’yu işgale başlamış ve halk da bu duruma tepki göstermişti. Düşman yurda ilk çıkarmayı yapınca Anadolu halkı işgalcilere karşı direnişi başlatarak, bir milletin kaderini tayin eden Milli Mücadele dönemi başlamıştı. Kendisinden kat be kat güçlü devletleri yenerek ulusal kurtuluş savaşını kazanan şanlı Türk ordumuz, Türk’ün gücünü tüm cihana göstermişti. Bu zaferin ardından ise ülkemizde ilk kurşunu sıkarak direnişi başlatan ismin kim olduğu tartışılmış, bu konuda birçok tarihçi araştırmalar yapmıştı. Çoğu tarihi kaynakta Anadolu’da ilk kurşunun Hatay Dörtyol’da Mehmet Çavuş tarafından atıldığı ifade edilirken, Batı Anadolu’da Yunanlılara ilk kurşunu atarak direnişi başlatan kişinin gerçek adı Osman Nevres olan gazeteci Hasan Tahsin olduğu kabul ediliyor. İzmir Gazeteciler Cemiyeti de 1974 yılında İzmirlilerin katkısı ile yaptırılan İlk Kurşun Anıtı’nı dikmiş ve bu anıtın açılış törenine dönemin Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk de katılmıştı. Fakat ilk kurşun meselesi daha sonra da tartışılmaktan vazgeçilmemiş ve birçok tarihçi bu konuda farklı görüşler belirtse de genel ekseriyet ilk kurşunu Hasan Tahsin’in attığını ifade ediyordu. Araştırmacı Yazar Abdülkadir Hazman ve Mustafa Uzel ile birlikte yaptığımız araştırma neticesinde ortaya çıkardığımız bir mezar ise, ilk kurşun tartışmalarına yeni bir boyut kazandırdı. Altındağ Kokluca Mezarlığı’nda keşfettiğimiz mezarın taşında yazan ifadeler, İzmir’de Yunanlılara karşı ilk kurşunu atan ismin dönemin İzmir Duyün-u Umumiye Müdüriyeti Tahrirat Katibi Ahmet Sait Efendi Mahdumu Mustafa Feyzi Efendi olduğunu belirtiyor.

İKİ MEZAR TAŞI VAR

Keşfettiğimiz mezarın iki tane mezar taşı olduğu görülürken, bu taşlardan bir tanesinin Osmanlıca yazıldığı görülüyor. Daha sonraki yıllarda tercüme ettirilerek Türkçe bir mezar taşı daha yapıldığı anlaşılan mezarda yatan ismin Mustafa Fevzi Allameoğlu olduğu belirtiliyor. Osmanlıca mezar taşını tercüme edenin kim olduğu bilinmezken, konu hakkında son derece titiz bir araştırma yürüttüğünü söyleyen Abdülkadir Hazman, “Bu mezar belki de tarihi yeniden yazacak. Çünkü mezar taşında yazan ifadeler öyle basit bir iddiayı ortaya koymuyor. Bizde yaklaşık 2 ay bu mezar ile ilgili çalışmalar yürüttük. Mezarın iki tane mezar taşı bulunuyor. Bir tane mezar taşının Osmanlıca yazılmış olduğu görülüyor. Daha sonraki yıllarda belli ki birileri tarafından tercüme ettirilip, Türkçe bir mezar taşı daha hazırlanarak burada yatan şahsa iade-i itibar kazandırılmak istenmiştir. Bu mezar taşını kim tercüme ettirdi bulamadık. Ailesinin tercüme ettirme ihtimali olduğunu da düşünüyoruz. Kent tarihimiz ve hatta ulusal tarihimiz için çok önemli bir mezar taşı olduğunu düşünüyorum” ifadelerini kullandı.

“TARİHÇİLERİ GÖREVE ÇAĞIRDI”

Her ihtimale karşı Osmanlıca yazan mezar taşını Araştırmacı Mustafa Uzel’e tercüme ettirdiklerini vurgulayan Abdülkadir Hazman, Osmanlıca yazının bulunduğu mezar taşında yazılanların Türkçe mezar taşıyla aynı ifadeler olduğunu söyledi. Abdülkadir Hazman, “Osmanlıca yazılan mezar taşı hakkında detaylı bir çalışma yürüttük. Mezar taşını tercüme ettirdik ve Türkçe yazan mezar taşıyla aynı ifadelerin yer aldığını gördük. Söylediğimiz gibi sanırım biri bu yazıyı Türkçe’ye çevirerek, burada yatan şehidimize iade-i itibar yapmak istedi. Kurtuluş Savaşı’nda İzmir’de ya da başka yerde tabi ki ilk kurşunu atan çok önemli değildir, önemli olan halkın Emperyalist işgalcilere karşı verdiği direniştir. Bu mücadelede zaten ilk kurşunu atanı kesin olarak belirlemek hayli zordur, Hasan Tahsin de benim kanımca o dönemde bu mücadelede sembol olmuş biridir ve öyle de kalmalıdır. Fakat eğer bu ulusal mücadelede ilk kurşunu atanlarla ilgili belge ve bilgi varsa o kahramanların da adı tarihte hak ettikleri yeri alması için gereken önemin verilmesini ve sahip çıkılması gerektiğini düşünüyorum. Bizim de burada yapmak istediğimiz budur zaten. Tarihine sahip çıkan, geçmişini unutmayan ve tarihten ders alan bir ulusal hafıza oluşturmak zorundayız. Bu şahsa bizlerde iade-i itibar yapmamız gerekir diye düşünüyorum. Mezarının bugünkü durumu içler acısıdır, yetkililer bir an önce bu kahramanın mezarını ona yakışır şekilde onarmalılar, bu bizim o kahramanlara manevi borcumuzdur. Bu konuda detaylı bir araştırma yapmak için tarihçileri ve ilgili kurumları göreve davet ediyorum” değerlendirmelerinde bulundu.

Ulusal Kurtuluş Savaşı’mızda vatanımızın bekası için canlarını seve seve veren milli mücadele kahramanlarının hepsinin bizler için çok değerli olduğunu, isimlerden ziyade bağımsızlık mücadelemizin önemli olduğunu bilerek hazırladığımız bu haberde burada yatan kahramanımıza da duyduğumuz minneti dile getirmek için bu haberi oluşturduk.

Türkçe mezar taşında şunlar yazmaktadır: “İzmir’in işgalinde Yunanlılara ilk kurşunu atarak şehit olan Mustafa Fevzi Allameoğlu ruhuna Fatiha”

Eski Mayıs 15. 1335/1919 (15 Mayıs 1919) Tercümesi Mustafa Uzel.

Arapça mezar taşında şunlar yazmaktadır: “Ah minel mevt 21 Mayıs 1336/1920 Cihana doyamadı canım, ecel yaktı garibanım İzmir Duyün-u Umumiye Müdüriyeti Tahrirat Katibi Ahmet Sait Efendi Mahdumu Mustafa Feyzi Efendi ruhuna Fatiha”

Haber Merkezi