“Kayıt dışı istihdamın önüne geçeceğiz”

ONURHAN ALPAGUT

Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen, SGK tarafından yürütülen KİTUP II projesinin ayrıntıları Kaya Prestige Otel’de düzenlenen basın toplantısıyla, medya çalışanlarıyla paylaşıldı. Düzenlenen toplantıda kayıt dışı çalıştırılan işçilere dikkat çekildi.

Türkiye’de, sosyal güvenliğin sürdürülebilirliğini zedeleyen kayıt dışı çalışan işçilerin haklarından mahrum kalmasına neden olan kayıt dışı istihdamla mücadele etmek amacıyla yenilikçi bir tutum sergileyen Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Eylül 2014 tarihinde hayata geçirdiği Etkin Rehberlik ve Denetim Yoluyla Kayıtlı İstihdamın Teşviki Projesi (KİTUP II) kapsamında İzmir’de çalışmalarına devam ediyor. Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen, Sözleşme Makamı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı olan KİTUP II projesi, kayıtlı istihdamın önemi, kayıt dışı istihdamın çalışana ve ülkeye getirdiği yükler konusunda güncel gelişmeler ışığında toplumu bilgilendirmeyi amaçlıyor.

KAYITLI İSTİHDAMIN ARTIRILMASI HEDEFLENİYOR

Son on yılda uyguladığı etkin yöntemlerle kayıt dışı istihdamın yüzde 50’lerden yüzde 32’lere düşmesini sağlayan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), bu sorunun çözümüne katkıda bulunmak amacıyla uygulamaya konulan Etkin Rehberlik ve Denetim Yoluyla Kayıtlı İstihdamın Teşviki Projesi ile farkındalığın artırılmasını ve tutum değişikliği yaratılmasını amaçlıyor. Genç kuşaklara odaklanarak sorunun çözümüne temelden, bütünsel bir anlayış getiren, kayıtlı istihdamın öneminin fark edilmesini ve savunulmasını sağlamak amacıyla uygulamaya koyulan projeyle kayıtlı istihdamın artırılması planlanıyor.

“ÖZVERİYLE ÇALIŞIYORUZ”

Düzenlenen Toplantıda konuşan SGK İzmir İl Müdürü Engin Bilgili, Sosyal Güvenlik Reformuna dikkat çekerek şunları söyledi: “Kayıt dışı istihdamla etkin mücadele etmek amacıyla Kurumlar arası veri paylaşımına dayalı çapraz denetim modeli uygulanmaya başlanmış olup 27 kamu kurum ve kuruluşundan 68 farklı işleme ilişkin istihdamla ilgili bilgiler Kurumumuzla paylaşılarak sigortalılık kontrolü yapılmaktadır. Ayrıca kurumumuzun yeniden yapılandırılması kapsamında kayıt dışı istihdamla mücadele konusunda yapılan çalışmaları daha etkin bir şekilde sürdürmek amacıyla ‘Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Daire Başkanlığı’ ve bu çalışmaların yerel bazda yürütülmesi içinde tüm illerde ‘Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Servisleri’ oluşturulmuştur. Diğer taraftan, yapılan ihbar ve şikayetlerin hızlı bir şekilde sonuçlandırılması amacıyla Bakanlık nezdinde ‘Alo 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi’ kurulmuştur. Kurumumuz tarafından yapılan bu çalışmaların etkisiyle son yıllarda ülkemizde kayıt dışı istihdam oranında önemli bir düşüş sağlanmıştır. 2002 yılında yüzde 52 seviyesinde olan kayıt dışı istihdam oranı, 2009 yılında yüzde 43, 2015 Ocak ayı itibari ile ise yüzde 32,4 olarak gerçekleşmiştir. Konu hakkında ilimize baktığımızda ise 2015 Ocak ayında gerçekleşen yüzde 27,48 oranı ile ülkemizde kayıt dışı istihdamın az olduğu iller arasında 6. sıradadır. İlimizde 2015 yılı içerisinde gerçekleştirilen denetimler neticesinde 10 bin 776 kişi ve 490 tescilsiz işyeri kayıt altına alınmış olup kayıt dışı istihdamın makul seviyelere indirilmesi için kurum olarak gerekli her türlü çalışmayı büyük bir özveriyle yapmaya devam etmekteyiz.”

“KAYITLI İSTİHDAMI SAVUNUYORUZ”

Bilgili, “Bu bağlamda, başkanlığımız tarafından kayıt dışı istihdama yönelik olarak yürütülen projelerden biri olan ‘Etkin Rehberlik ve Denetim Yolu ile Kayıtlı istihdamın Teşviki Projesi’ hayata geçirilerek 35 ilde farklı hedef kitlelerine yönelik farkındalık toplantıları düzenlenmektedir. Bu ve benze projeler ile genç kuşaklara odaklanarak sorunun çözümüne temelden, bütünsel bir anlayış getiren, kayıtlı istihdamın öneminin fark edilmesini ve savunulmasını sağlamak amacıyla kayıtlı istihdamın artırılması planlanmaktadır” dedi.

“ÖNLEMLERİMİZİ ALDIK”

SGK Yönetim Hizmetleri Daire Başkanı Uğur Ünalan ise, Türkiye genelinde bin 400 civarında olan denetçi sayısını 5 bin düzeyine çekmeyi hedeflediklerini ifade ederek, “Kamu kurum ve kuruluşlarının denetim elemanlarınca işyerlerinde yapılan denetimlerde, sigortalılık kontrolünü de yapmaları ve sigortasız olarak tespit edilenlerin Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmeleri zorunluluğu getirildi. Böylece denetim ağını genişlettik. Denetim yapılacak yer ve sektörlerin belirlenmesi için de risk analiz çalışmaları yapmaktayız. Risk analizi çalışmaları, kurumumuzda toplanan veriler doğrultusunda en riskli bölgeleri, sektörleri, işyerlerini belirlemekte, denetimlerde nokta atışı yaparak zaman ve maliyet kayıplarının önüne geçilmektedir” şeklinde konuştu.

MESLEK KODU UYGULAMASI

Meslek kodu uygulamasıyla kayıt dışı istihdamın önüne geçmeyi hedeflediklerini belirten Ünalan, “Kurumumuzun uzun yıllardır mücadele ettiği kayıt dışı istihdamın ortaya çıkış türlerinden bir tanesi de çalışanların elde ettikleri kazançların Kurumumuza eksik bildirilmesidir. Kurumumuza bildirimi yapılan 4/a yani eski adıyla SSK kapsamındaki sigortalıların yaklaşık yüzde 36’sı için asgari ücret üzerinden prim ödenmektedir. Ücretlerin Kurumumuza eksik bildirilmesi yoluyla neden olunan kayıt dışılığın önlenmesi amacıyla ‘meslek kodu’ uygulamasını hayata geçirdik. Bu uygulamayla, işverenlerin, çalıştırdıkları sigortalıların mesleklerini, Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması kodlarına uygun olarak 2012/Kasım ayından itibaren aylık prim ve hizmet bildirgelerinden bildirmeleri sağladık. Buradaki amaç; kişilerin Kurumumuza gerçek ücretleri üzerinden bildirilmesinin sağlanması ve meslek-ücret ilişkisi kurarak, gerekli incelemelerin daha ayrıntılı bir şekilde yapılmasıdır. Bu kapsamda yapılan çalışmalar neticesinde doktor, mühendis, sporcu gibi yüksek ücret aldığını bildiğimiz grupların asgari ücret seviyesinde bildirildiği tespit edilmiş ve gerekli çalışmalar yapılmıştır. Kurumumuzca yapılan bu çalışmalar neticesinde 2002 yılında yüzde 52’ler seviyelerinde olan kayıt dışı istihdam oranı, bugün yüzde 32 seviyelerine kadar düşürülmüş, 2 milyon kişinin kayıt dışı çalıştırıldığı, yaklaşık 152 bin işyerinin de tescilsiz olduğu tespit edilmiştir” dedi.

KİTUP PROJESİ NEDİR?

‘Etkin Rehberlik ve Denetim Yoluyla Kayıtlı İstihdamın Teşviki Projesi’, vatandaşların sosyal güvenlik haklarından mahrum kalmalarına, haksız rekabete sebep olan ve ayrıca sosyal güvenliğin sürdürülebilirliğini olumsuz etkileyen kayıt dışı istihdam sorununun çözümüne katkıda bulunmak amacıyla uygulamaya konuldu. Sosyal Güvenlik Kurumu, uygulamaya koyduğu bu projeyle işgücü piyasasındaki kayıtlılığı ve farkındalığı artırmayı, kayıt dışı istihdam ile mücadelede ilgili kurum ve sosyal ortaklar arasında işbirliğini güçlendirmeyi ve eşgüdümün geliştirilmesini sağlayarak bilinçlendirmeyi amaçlıyor. Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen, Sözleşme Makamı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı olan ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yürütülen operasyonun mali büyüklüğü 15 milyon avrodur. Operasyon 1 milyon 75 bin avroluk mal alımı, 10 milyon 500 bin avroluk hibe ve 3 milyon 185 bin avroluk teknik destekten oluşmaktadır.

Projenin sona ereceği 2016 Eylül ayına kadar planlanan faaliyetler ise şöyle:

-Bin 700 kişiyi kapsayan 40 eğitim yoluyla merkezi ve yerel düzeyde SGK’nın rehberlik ve teftiş kapasitesi geliştirilecek. 

- İşverenlere sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri konularında yol göstermek adına 36 sektöre yönelik özel rehberler hazırlanacak.

- Risk Değerlendirme Kılavuzu hazırlanacak.

- Kayıt dışı istihdamın sektörel ve yapısal durumunu ortaya koymak adına 10 farklı sektör-bölge eşleşmesini kapsayan Bölgesel Analiz Raporu hazırlanacak.

- Akademik Danışma Kurulu, proje kapsamında kayıt dışı istihdamla ilgili 3 teknik rapor hazırlayacak, 6 çalıştay gerçekleştirecek.

Haber Merkezi