Kesintilerin perde arkası: “Bugün mevsimsel ama yarın...”

SULTAN GÜMÜŞ KAYA / ÖZEL HABER

Son dönemde normalin çok üzerinde seyreden hava sıcaklıkları nedeniyle klima, soğutucu vb. elektrikli aletlerin kullanımında artış yaşanınca yüksek elektrik tüketimi ortaya çıktı. Buna bağlı olarak birçok kentte elektrik arızaları ve uzun süreli elektrik kesintileri de meydana geldi. Durumun sadece İstanbul, İzmir gibi büyükşehirler için değil, ülke genelinde tehlike oluşturduğunu kaydeden Dünya Kenti İzmir Derneği Başkan Yardımcısı ve Makine Mühendisi Can Ersoy, “Enerjinin yoğun kullanıldığı dönemlerde kesintilerle karşılaşıyoruz… Bu bir alt yapı meselesi… Yenilenebilir enerji, yeşil enerji kurulumlarında örneğin güney santrallerinde ya da rüzgar enerjisi kurulumlarında bölgesel trafo kapasitelerindeki eksiklik doğrudan büyük bir probleme dönüşüyor” sözlerini kullandı.

Dağıtım şirketlerini de eleştiren Ersoy, “Dağıtım sistemleri özel şirketlere devredilirken buna ilişkin yatırım taahhütleri alınsa bile yeterince izlenmedi… Kamunun, devletin daha denetleyici olmasını bekliyoruz. Enerji aktarımını sağlayan kapasiteler yeterince güçlü olsaydı sıcaklık ne denli artarsa artsın bu sorunları yaşamıyor olacaktık. Yaşananlar belki bugünün yüksek kullanım sorunu ya da mevsimsel ama yarın nüfusa bağlı artışlar nedeniyle normalleşecek, günün sorunu olacak” dedi.

ERSOY’DAN ‘ÖZELLEŞTİRME’ ÇIKIŞI

Ersoy, sözlerine şöyle başladı: “Bu sorun doğrudan enerji azlığını işaret ediyor. Özellikle nüfusun yoğun olduğu yerlerde enerjinin, trafo kapasitelerinin yeterince planlanmadığını gözler önüne seriyor. Sadece İzmir, İstanbul, Muğla değil, Türkiye’nin genelinde böyle bir kapasite sorunu var. Yenilenebilir enerji, yeşil enerji kurulumlarında örneğin güney santrallerinde ya da rüzgar enerjisi kurulumlarında bölgesel trafo kapasitelerindeki eksiklik doğrudan büyük bir probleme dönüşüyor. Bu bir alt yapı meselesi. Ülke yönetiminin buna ilişkin bir önlem alması gerekiyor. Enerji dağıtım şirketlerinin de görev ve sorumluluğu bu noktada çok fazla. Türkiye var olan kapasite sorununu alt yapı çalışmalarıyla aşmak zorunda ama bir anlamda da birbirine bağlı bir süreç. Açık konuşmak gerekirse özelleştirme sürecinde buna çok dikkat edilmedi. Dağıtım sistemleri özel şirketlere devredilirken buna ilişkin yatırım taahhütleri alınsa bile yeterince izlenmedi. Türk Telekom’da da benzer meseleler yaşanmıştı. Kamunun, devletin daha denetleyici olmasını bekliyoruz. Öte yandan, alt yapı kapasite artırımına ilişkin enterkonnekte sistem ile ilgili müdahil olması gerekiyor.”

NORMALLEŞECEK, GÜNÜN SORUNU OLACAK!

Enerjinin yoğun kullanıldığı dönemlerde kesintilerle karşılaşıldığını hatırlatan Mühendis Ersoy, “Ve bu daha uzun vadede, artan nüfus ile birlikte günün bir parçası haline geliyor. Sadece mevsimsel değil, günün sorunları haline geliyor. Enerji aktarımını sağlayan kapasiteler yeterince güçlü olsaydı sıcaklık ne denli artarsa artsın bu sorunları yaşamıyor olacaktık. Yaşananlar belki bugünün yüksek kullanım sorunu ya da mevsimsel ama yarın nüfusa bağlı artışlar nedeniyle normalleşecek, günün sorunu olacak” dedi. 

TRAFO MERKEZLERİ SIKIŞIK VAZİYETTE

İzmir’de de bölgesel trafo sorunları nedeniyle kesintiler yaşandığını aktaran Ersoy, şöyle devam etti: “Trafolar fazla ısınıyor, ona ilişkin soğutma sistemleri eksiklikleri var. Geçici fan çözümleri ile halletmeye çalışıyorlar. Trafo merkezleri sıkışık vaziyette. İçinde çok fazla elektriksel donanımlar var ve bunlar ısıyı arttırıyor. Dışarıdaki ısı arttığı zaman trafolar otomatik kapanıyor. Trafo merkezlerinin biraz daha büyük mekanlara, serin alanlara ihtiyacı var. Bu da ayrı bir fiziksel sorun… Çözüme yönelik vatandaşın yapacağı bir eylem yok. Kendi konforu için haliyle elektronik cihazları kullanmak istiyor. Kullanırken de bunun yarattığı sorunlarla çok da yüzleşmek istemiyor. Çözümün adresinin alt yapı ile ilgilenen dağıtım şirketleri olduğunu bilmekte yarar var. Yerel yönetimler ise ancak destekleyici ya da kolaylaştırıcı işler sunabilir. Dağıtım şirketlerinin bu alanlara biraz daha yatırım yapması gerekiyor.”

KAPASİTE ARTIRIMLARI SAĞLANMAZSA…

Ersoy, “Havanın koşullarına bağlı olarak vahim bir tablonun bizleri bekleyip, beklemediğini anlayabiliriz. Klima satışları her dönem olduğu gibi bu yılda patlamış durumda. Bu demektir ki her geçen gün sisteme bir yük getirmek için talep var. Vatandaşlar taleplerini karşıladıkça bu yükler artacaktır. Geçen yıla göre soğutucu cihazların satışı bu sene daha fazla gerçekleşmiş. Kapasite artırımları sağlanmazsa önümüzdeki yıl ise katlanarak artacağını biliyoruz!” bilgisini paylaştı.

DENETLEMEYİ İHMAL EDEN BİR ÜLKE

“Enerji üretimi ve kullanımıyla ilgilenen dağıtım şebekeleri tüm ülke genelinde enterkonnekte sistemi tekrar ele almalı” diyen Mühendis Ersoy son olarak, sistemi tam otomatik hale getirip zorunlu kılmalı. Zincirler en zayıf halkaları kadar güçlüdür. Bu doğrultuda enterkonnekte sistemi eşit güçte, eşit dayanımda ihtiyaca göre planlamazsanız zayıf olan bölgelerde bu tip kesintiler olmaya devam edecektir. Belki hatırlarsınız, 4-5 sene önce zayıf bir takım santrallerin devre dışı bırakılması nedeniyle ülkenin yüzde 60’ında elektrikler kesilmişti. Yaşananlar, tam otomatik enterkonnekte sistemin yeterince dikkate alınmamasıyla ilgili bir durumdu. Ülke bu alanlarda yatırım yapmaya hevesli bir ülke ama maalesef özelleştirme sonrası dönemlerde yeterince denetlemeyi ihmal eden de bir durumda” cümlelerine dikkat çekti.