Kimsesiz değerler

SULTAN GÜMÜŞ / ÖZEL HABER

Evliyazade Camii’nin en eski minaresi, evlerin dış cephelerine gömülü olan ve bir tarihe kaynaklık eden kitabeler, insanların önceden su ihtiyacını karşıladığı tarihi çeşme… Kestelli Caddesi’nde yer alan bu eserler günümüzde ne yazık ki varlıklarını sürdüremiyor. Çünkü bahsi geçen ve ilk minarelerden olan bu alanın birçok noktası döküntü hale gelmiş. Duvarlarda yer alan kitabelerin nasıl bir önem taşıdığı ise kimse tarafından umursanmıyor. Yıllarca vatandaşın su ihtiyacını karşılayan ancak şimdi eşi benzeri olmayan motiflerine rağmen bakımsız bırakılan çeşme de görenlerin içini acıtıyor ve bir umutla akması hayal ediliyor. Gündelik yaşamın telaşına dalarken böylesine değerli eserlerin göz ardı edildiğini kaydeden esnaf, kitabeler için araştırma yapılmasını, çeşme ve minarenin de tekrar faaliyete geçmesini arzu etti.

“HAK ETTİĞİ DEĞERİ GÖRMELİ”

“Gelin sizi esas yere götürelim” deyip Kestelli Caddesi’ne bizleri sürükleyen esnafın peşine düştük. Öncelikli durağımız yol üzerinde bulunan Evliyazade Camii idi. “Burada dikkatinizi en çok çeken yer neresi?” dediklerinde cevabımız elbette o çok eski ve ilk olan camii minaresiydi. Kullanılamayacak hale gelen minarenin içerisi atıl duruma getirilmiş, asıl işlevi dışında birçok konuda kullanılır olmuş. Camilerin zamanla değişime uğramasıyla sadece Evliyazade Camii’nde yer alan minare değil tıpkı onun gibi daha birçok minare arka plana atılmış. Bu tarz minarelerin hurdaların atıldığı bir yer olmadığını aktaran esnaf, hak ettiği değeri görmesi gerektiğini vurguladı.

KİTABELER MERAK KONUSU

Minarenin ardından dış cephelerinde kitabelerin bulunduğu evlerin önüne gittik. Kitabelerin üzerinde döneme kaynaklık eden bilgilerin olduğunu söyleyen esnaf, araştırmacıların dahi gelip incelemede bulunmadığını, yıllarca bu halde kaldığını belirtti. Kitabeler üzerinde yazılanları kendilerinin de merak ettiğini söyleyen vatandaş, bir döneme ışık tutan kitabelerin araştırmaya alınmasını talep etti. Bölge esnafının tek talebi ise bu değildi. Üzerindeki motiflerle dikkati çeken ve zamanında vatandaşın su ihtiyacını karşılayan tarihi çeşme de bakımsızlığa itilmiş durumda. Artık akmayan çeşmenin tekrardan akması ve bölgeye kazandırılması için çalışmaların başlatılması istendi.

KİTABE NEDİR?

Kitabe; binaların iç ve dış duvarlarında mermer, taş, ahşap, çini, maden gibi maddeler üzerine oymak veya kabartmak suretiyle işlenmiş yazı. Genellikle dini, sivil ve askeri binaların belirli yerlerine özenle işlenen kitabe, verdiği bilgilerle ve yapının estetiğini tamamlayan dekoratif bir unsur olmasıyla önem taşıyan bir mimari elemandır. Çoğunlukla giriş kapıları üzerinde yer alan ve eserin kimin tarafından ne zaman yapıldığını bildirene ‘Tarih Kitabesi’, tamiri hakkında bilgi verene ‘Tamir Kitabesi’ denilir; kemerlerle iç kapılar üstünde yazılı olanlara da ‘Kitabe Levhası’ adı verilir. Ayrıca yapının iç ve dış duvarlarında bulunan yazılar, okçulukta atılan okun düştüğü yere dikilen nişan taşı ile mezar, menzil ve mesafe taşlarına işlenmiş yazılar da kitabe sayılır. Eş anlamlısı ise yazıt olarak kayda geçmiştir.