“Kökten değişiklik problem yaratır!”

NURETTİN BAKİ-ÖZEL HABER

Yaş sebze-meyve sektörünün büyük bir ayağını oluşturan haller, geleneksel pazaryerleri ve küçük esnaf grubu zincir marketler karşısında rekabet edemez noktaya geldi. Yeni hal yasası başta olmak üzere sektörün birçok konusunu masaya yatıran Türkiye Halciler Federasyonu (TÜRKHAL) Başkanı Yüksel Tavşan, “Üretici, hal ve perakendeci dışında sistemde başka bir zincir olmamalı. Büyük market grupları nihai tüketim pazarını ele geçiriyor. Zincir marketlerin bu kadar yayılması haksız rekabet yaratıyor” dedi.

HALLERİMİZ BİRBİRİNE YAKIN!

Türkiye’de 177 tane halin olduğunu belirten Tavşan, ülkede hallerin birbirine çok yakın kurulduğunu söyledi. Tavşan, “Türkiye’de 177 tane hal var. Bakanlık bu konuda titiz davranıyor. Yani rastgele hal yapımına izin vermiyor. Bir halin ideali şudur. AB’de hal sayısı çok az. Bizde de zamanında keşke o birbirine çok yakın haller daha ihracat ve tüccar odaklı haller durumuna gelebilseydi. Ama şimdi yerleşmiş, özellikle belediyelerin isteği, üreticinin haklı talebi olarak kendine en yakın yerde satışı da takip etmek istiyor. Dolayısıyla İstanbul’da Avrupa ve Anadolu yakası olmak üzere iki tane onun dışında aşağı yukarı her kentimizde birer halimiz var. 10-15 tane ilimizde hal yok zaten. Nedeni de üreticimizin talebi. Doğru olan hal çalışır. Hal bir borsa, birbirine yakın olan haller birleştirilebilir. Bu tarz çalışmalar bazı illerimizde var. Uygun olan hallerde bu belki daha işlevsel hale getirilebilir. Bölgenin isteği de önemli tabi” ifadelerine yer verdi.

HALLER İHMAL EDİLDİ!

Şu anda hallerde en sorunlu ve çözülmesi gereken konuları da açıklayan Tavşan, “Haller aslında çok uzun zamandır ihmal edildi. Bunun ana sebeplerinden biri belediyelerin daha evvel satış yapan her halden yüzde 2 rüsum alma durumu vardı. Yol bağlantıların kontrolü daha çok belediyelerdeydi. Fakat 2012’de yürürlüğe giren yasa ile bu bildirim modeli ile merkeze alınca belediyeler de kendi bakış açılarıyla haklı olarak gevşediler. Hallerimiz yenilenmedi, hallerimizin altyapısı yenilenmeli. Üreticiye de daha şeffaf yapıda olmalı. Mesela orada bir talebimiz de üretici ve tüccar mallarının satışında komisyon sisteminde özellikle satışın anında cep telefonuyla direk üreticinin görmesi. Bu şekilde üreticiye piyasayı takip etmek açısından kolaylık sağlayabilir. Büyük hallerimizde de çok büyük yoğunluk var ve bu büyük bir problem. Bu problemi aşmak lazım. Girişler-çıkışlar bir hayli kalabalık oluyor. Dediğim gibi bu problemi de çözmek gerekli diye düşünüyorum” diye konuştu.

YASA REVİZE EDİLEBİLİR!

Yeni Hal yasası ile ilgili de konuşan Tavşan, kökten bir değişikliğin problem yaratacağını, mevcut yasada bir takım değişikliklerin olabileceğini söyledi. Tavşan, “Bizim ilgili bakanlığımız Ticaret Bakanlığı. Ticaret Bakanlığı ile bu konuyla ilgili sık sık görüşüyoruz. Şu anda Sayın Cumhurbaşkanımız bu konuyu tekrar gündeme aldı. Yakın planda böyle bir çalışma söz konusu olmadı. Ama daha önce özellikle son iki sene ciddi bir hareketlik olmuştu. Yasalar zaman zaman revize de edilebilir. Yani illa ki kökten değiştirmek değil. Belki alt yapıyı sağlayacak özellikle maddeler varsa üzerinde çalışılabilir. Ben hallerle ilgili köklü bir çalışmanın olacağını sanmıyorum. Ayrıca yasayla falan fiyatları düzeltmek mümkün değil. Yapısal boşluklar varsa bunlar düzeltilecek. Yoksa yasa çıkınca fiyatlar bir sihirli değnek gibi fiyatları iyileştirmeyecek. Kökten bir değişiklik olursa problemler olur” şeklinde konuştu.

SÜREÇ TAKİP EDİLMELİ!

Üretimden tüketime olan sürecin ciddi bir şekilde takip edilmesi gerektiğini vurgulayan Tavşan, “Yaş meyve sebze sektöründe üretimden tüketiciye kadar bir zincir var. Bu zinciri iyi takip etmek gerekiyor. Burada konu şu; üretim-tüketim sürecinde arada çok kişi olmayacak. Üretici, hal ve perakende. Bunun dışındakiler zorunlu olarak giriyor. Başta Tarım ve Orman Bakanlı olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlar süreci takip etmeli. Üretimden tüketime sürecinde fahiş fiyat var mı? Varsa oraya hemen o noktaya bir çözüm önerisi geliştirelim. Bunu biz tam yapamıyoruz. Çok konuşuluyor, birileri yorum yapıyor ama ortada kalıyor, çözülmüyor. Onun için mevcudu bozarken dikkat etmek gerekiyor. Haller yaş meyve-sebze sektöründe çok önemli borsa görevi görüyor. Şeffaf ve iyileştirmeler yapılırsa bize göre sektör daha sağlıklı çalışabilir” dedi.

REKABET ORTAMI AÇILMALI!

Zincir marketlerin yarattığı haksız rekabetten de bahseden Tavşan, hal, yerel pazarların ve küçük esnafın da rekabet edebileceği bir ortamın yaratılmasının son derece önemli olduğuna vurgu yaptı. Tavşan, “Nihai tüketim pazarı denen bir pazar var. Büyük market grupları burayı tamamen ele geçiriyor. Ve günden güne buradaki ölçek artıyor. Bu ifade ettiklerimiz uluslararası ve büyük ölçekli market grupları. Bunlara mutlaka küçük esnafa ve yerel marketlerle özellikle geleneksel pazar yerlerimize hal sistemimizle rekabete açık bir ortam yaratılmalı. Pazar ve küçük esnaf günden güne devre dışı kalıyor. Hal grubu da aynı. Haller de neredeyse yok olmak üzere. Bir hal, yani bir sektör yüzde 30’la çalışır mı? Adı var ama işlevi yok. Günden güne eriyen bir hal sistemimiz var. Bu rekabetin içinde hallerimiz olmalı, küçük esnafımız olmalı, bu büyük zincir marketler de olmalı ama arada rekabeti koruyacak denge de olmalı. Nitekim 2-3 aydır Sayın Cumhurbaşkanımız da bakanlarımız da ifade ettiler ve bu konuyla da ilgili bir çalışama var, denge kurulacak kurulmazsa olmaz. Her binanın altına bir zincir market olmaz. Artık neredeyse manav kalmadı. Dolayısıyla hallerin de içinde olduğu küçük grupların bu büyük marketlerle rekabet edecek imkanı olmalı” değerlendirmesinde bulundu.

Haber Merkezi