Midyat UNESCO yolunda

ADNAN AVUKA/MARDİN

Kültürel ve mimari açıdan dünyada eşi bulunmayan, halen bütün görkemiyle ayakta duran ve tarihe tanıklık eden Mardin’deki 5 manastır ve 4 kilise; imzalanan prokotol sözleşmesi ile UNESCO Dünya Miras Listesine resmen aday oldu. Mardin’in Midyat ilçesinde yapılan törende Midyat Belediye Başkanı Veysi Şahin ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı tarafından UNESCO Dünya Miras Listesi Adaylık Dosyası İşbirliği Protokolü imzalandı. Törende bir konuşma yapan Mardin Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Mahmut Demirtaş, Midyat’ta asla unutulmayacak tarihi bir güne tanıklık etmenin mutluluğunun yaşandığını söyledi ve böylesine bir mutluluğun yaşanmasına vesile olan, emeği geçen herkese teşekkür etti.

“DAHA DA İYİ HAZIRLAYACAĞIZ”

Tarihten bu yana bir çok medeniyete ev sahipliği yapmış Mardin’de farklı kültürlerin geçmişte olduğu gibi bugün ve gelecekte de huzur ve kardeşlik içinde yaşayacağını belirten Vali Demirtaş, şunları söyledi: “İlimizde bulunan kilise ve manastırlardan 9 tanesini inşallah UNESCO’ya dahil edeceğiz. Bundan sonraki hedefimiz geriye kalan 60 tane kilise ve manastırımızı hazırlayarak İnşallah UNESCO’ya adaylık için göndereceğiz. Bu çalışmalarımız hem Artuklu’da, hem Midyat’ta, hem Savur’da yani ilçelerimizde bu tarihi eserleri yeniden ayağa kaldıracağız. Bunları turizme kazandıracağız. Mardin tabi ki hem bir turizm kenti, hem bir tarım kenti ve bir ticaret merkezi. Geride bıraktığımız yılda 500 binin üzerinde insan gelip Mardin’de konakladı. Bu çok ciddi bir rakam. Pandemi ve bazı olumsuzluklar olmasına rağmen 500 binin üzerinde vatandaşımız gelmiş burada konaklama yapmış, 3 milyona yakın vatandaş günü birlik olarak gelmiş Mardin’i ziyaret etmiş. Otellerimizde boş yer yok, doluluk oranlarımız yüzde 100 diyebiliriz. Bu çok olumlu bir gelişme, İnşallah nasip olursa kentimizi turizme daha da iyi hazırlayacağız. Hem restorasyon açısından söylüyorum hem de alt yapı açısından eksikliklerimiz varsa bunları gidermeniz gerekiyor. Buradan tüm turizmcilere sesleniyorum, gelin Mardin’de insanlarımızın çok rahat bir şekilde yemek yiyebilecekleri güzel restoranlar yapalım, güzel oteller inşa edelim. Bu turizm potansiyelini daha yukarılara taşıyalım. Bir taraftan İnşallah boncuklu tarlanın faaliyete geçmesi için gayret sarf ediyoruz. Büyükşehir Belediyesi olarak destek sağlayacağız. Bugün hem Artuklu’da, hem Midyat’ta önemli çalışmalarımız var. Birçok ilçemizde sokak sağlıklaştırması çalışmamız devam ediyor. Geçen yıl Artuklu’da 5 kilometre sokak sağlıklaştırması yaptık, 7 çarşımızın restorasyonunu bitirdik. Nasip olursa tüm ilçelerimizde bu restorasyon çalışmaları, bu sokak sağlıklaştırma çalışmalarını devam ettireceğiz. İnşallah hep beraber ilimizin turizm ve tarım potansiyelini daha yukarılara taşıyacağız ve kadim kentimizi bu bölgenin parlayan yıldızı haline getireceğiz.”

HOŞGÖRÜ DERSİ VERİYOR

Törende bir konuşma yapan Midyat Belediye Başkanı Veysi Şahin ise dinler ve diller kenti kadim şehir Midyat’ın geçmişten günümüze bağrında birçok medeniyeti barındırdığına işaret ederek “Halen Müslümanı, Süryanisi, Ezidisi, Türkü, Arabı ve Kürdü ile dünyaya adeta bir hoşgörü dersi vermektedir. Bütün görkemiyle ayakta duran, tarihe tanıklık eden, açık hava film platosunu andıran ‘Diller ve Dinler Kenti’ ilçemiz Midyat, cazibesiyle gerek yurtiçi gerekse yurtdışından gelen turistleri büyülemektedir. Bu da ilçemiz esnafına önemli katkılar sağlamaktadır” dedi.

GEREKLİ İNCELEMELER YAPILDI

Başkan Şahin, Midyat’ın UNESCO Dünya Kültür Mirası yolculuğunu ise şöyle anlattı: “2020 yılında başladığımız UNESCO Dünya Kültür Mirası Başvuru çalışmamızda oluşturduğumuz, Akademik Kurul, Danışma Kurulu ve Teknik Kurul ile birlikte koordineli, ummalı bir çalışma neticesinde, yapıların Tarihi, Kültürel ve Mimari üstünlüklerini araştırdık. Oluşturduğumuz uzman ekiplerle Teknik inceleme geziler yaptık. Midyat ve çevresindeki (Tur’Abdin) Antik ve Orta Çağ Kilise ve Manastırları üzerinde çalışma yapılmasını kararlaştırdık. Yaptığımız davet üzerine kentimize gelen Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Sayın Gökhan Yazgı ve beraberindeki heyet ile UNESCO başvurusuna konu olan yerlerde birlikte incelemelerde bulunduk. Bu yapıların Dünyada benzersiz yapılar olduğu ortaya çıktı. Çalışmalar neticesinde başvuru dosyamızı Kültür ve Turizm Bakanlığına ilettik. Bakanlık tarafından ilk başvuru dosyamızda bir takım eksikliklerin olduğu tespit edilerek eksikliklerin giderilmesi için tarafımıza iletildi. 30.03.2021 tarihinde başvurumuzdaki eksiklikleri giderip nihai başvurumuzu Kültür ve Turizm Bakanlığına tekrar yaptık. Başvuru dosyamız Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından incelenip onaylandıktan sonra 15.04.2021 tarihinde UNESCO Dünya Kültür Mirası Paris ofisine gönderildi. UNESCO Dünya Kültür Mirası tarafından incelenen başvuru dosyamız uygun görülerek 30.04.2021 tarihinde geçici listeye dahil edildi. Midyat ve çevresindeki (Tur’Abdin) Antik ve Orta Çağ Kilise ve Manastırları için başvuru yapılmasının uygun görülmesinin en önemli sebeplerden biri bu yapıların Müslüman toplumlar tarafından günümüze kadar himaye altına alınmış ve korunmuş olmalarıdır. Diğer bir önemli sebep ise Tur’Abdin bölgesinde devamlılığı olan ve 5. yüzyıl ile 12. yüzyıllar arasında yayılım gösteren, dönemin en özgün yapılarına sahip olmalarıdır. Bu kapsamda UNESCO’nun birbiri ile benzer veya aynı dönem yapıları bir seri dosya ile sunulmasını istemesi, Midyat ve çevresindeki (Tur’Abdin ) Antik ve Orta Çağ kilise ve manastırları tarihi, kültürel ve mimarı açıdan benzer özelliklere ve üstünlüklere sahip olmaları, başvuru yapılmasını sağlamıştır.”

“GÖREV ALMAYA HAZIRIZ”

Mor Gabriel Vakfı Başkanı Kuryakos Ergün de törende yaptığı konuşmada Midyat Belediyesi’nin yoğun çalışmalarıyla başlayan “UNESCO” başvuru sürecinin kendilerini hem heyecanlandırdığını hem de duygulandırdığını belirterek “Tarihi kilise ve manastırlarımızın UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilerek, hak ettiği değere ulaşacağını temenni ediyoruz” dedi.

Mezopotamya’nın, Semual Akta’nın bu yapıların günümüze kadar korunarak ayakta kalmalarına büyük katkıları olduğuna işaret eden Kuryakos Ergün, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Çok kültürlülüğün günümüze kadar devam ettiği bu topraklarda, değerlerimizi ve birbirimizi tanıdıkça uluslar arası platformlarda bilinirliğimiz ve tanıtımımız artacaktır. Ülkemizin tarihi değerlerine önemli bir vizyon kazandırılacak olan bu dokuz kilise ve manastır dışında Süryanilerin cemaatimizin aktif kullandığı önemli tarihi geçmişe sahip pek çok dini yapımız bulunmaktadır. Süryani cemaati olarak bu yapılarımızın da korunarak UNESCO Dünya Mirası listesine girmesini umut etmekteyiz Bu kapsamda Süryaniler olarak üzerimize düşen görevleri yapmaya hazırız. İmza protokolünün hayırlara vesile olmasını dileyerek başta Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayip Erdoğan’a , Kültür ve Turizm Bakanımız Sayın Mehmet Nuri Ersoy’a Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürümüz Sayın Gökhan Yazgı’ya ve bu projenin baş mimarı Midyat Belediye Başkanı Sayın Veysi Şahin’e Süryani Cemaati adına teşekkürlerimi sunarım.”

SÜRECİ ANLATTI

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı ise şunları söyledi: “Genel Müdürlüğümün sorumluluklarından biri olan UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne önerilecek varlıklarımızın adaylık dosyasının hazırlanmasıdır. Bu hazırlık çalışmaları doğrudan Genel Müdürlüğüm uzmanları tarafından, çoğu zaman da UNESCO sözleşmelerinin temel anlayışına uygun olarak yerel paydaşımızın iş birliğiyle yürütülmektedir. Başta Midyat Belediyemiz olmak üzere bugün burada bir araya gelmemizin vesilesi de bu önemli iş birliğinin hukuki temelini oluşturacak ve birazdan imza altına alacağız Midyat ve çevresindeki geç Antik ve ortaçağ dönemin kilise ve manastırları yönetim planı ve UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde adaylık dosyası hazırlanmasına ilişkin protokoldür. Yüce Allah’ın Dağı ‘TUR ABDİN’DE’ yer alan geç Antik ve Ortaçağ kilise ve manastırları 2021 yılında UNSCO Dünya Mirası geçici listesine kaydedilmiştir. Tur’Abdin’de 9 manastır ve kilise bulunmaktadır Bunlar Mor Sobo, Meryem Ana, Mor Kuryakos ve Mor Azozo kiliseleri ile Deyrulzafaran, Mor Gabriel, MorAbai, Mor Lozor ve Mor Yakup manastırlarıdır” dedi.

Törende Kültür Varlıları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı’ya plaket verildi ve aile fotoğrafı çekildi. Yapılan konuşmaların ardından Midyat Belediye Başkanı Veysi Şahin ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı tarafından protokol sözleşmesi için imzalar atıldı.

KATILIM YÜKSEK OLDU

Bağlar Mahallesi Milli İrade İlkokul/Ortaokul konferans salonunda, Midyat Belediyesi ile Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünce imzalanan iş birliği protokolü dolayısıyla düzenlenen törene Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı, Mardin Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Mahmut Demirtaş, İlçe Kaymakamı Ahmet Solmaz, Midyat Belediye Başkanı Veysi Şahin, Turabdin Metropolisi Semaul Aktaşmarni, Diyarbakır Metropolisi Saliba Özmen, Mor Gabiel Vakıf Başkanı Kuryakos Engün, AK Parti Mardin İl Başkanı Faruk Kılıç, İLKHABER, İLKSES ve Güney Hakimiyet Gazetesi İmtiyaz Sahibi, iş insanı, Doğu ve Güneydoğu Kültür Sanat Derneği Teşkilattan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Halil Arslan ile AK Parti Midyat İlçe Teşkilatı, vatandaşlar ve askeri erkan katıldı.

UNESCO Dünya Mirasları Geçici Listesinde Yayınlanan Yerler: 5 manastır ve 4 kiliseden oluşmaktadır. Yapıların 7’si Midyat sınırlarında, 1’i Artuklu ilçesi sınırlarında, diğeri ise Savur ilçesinin sınırlarında bulunmaktadır.

MANASTIRLAR

Mor Gabriel Manastırı (Güngören)

Mor Loozor Manastırı (Mercimekli) Şalah’daki Mor Yakup Manastırı (Barıştepe) Deyrul Zafaran Manastırı (Mardin)

Mor Abai Manastırı (Savur)

Midyat Belediyesi tarafından, Dünya Mirası Geçici Listesi’ne 30 Nisan 2021’de eklenen Mor Sobo Kilisesi, Meryem Ana Kilisesi (Yoldath Aloho), Deyrulzafaran Manastırı, Mor Gabriel Manastırı, Mor Abai Manastırı, Mor Loozor Manastırı, Mor Yakup Manastırı, Mor Quryaqos Kilisesi ve Mor Azozo Kilisesi’nin daimi listeye de kabul edilmesi adaylık dosyası hazırlandı.