Mutasyon paniği: Aşıyı etkiler mi?

ÇAĞLA GENİŞ

2019 yılının son günlerinde Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan koronavirüse karşı birçok aşı ve ilaç geliştirilirken, dünya çapında yeni bir panik yaşanıyor. Başta İngiltere olmak üzere birçok ülkede tespit edilen koronavirüsün yeni mutasyonu, yapılan açıklamalara göre yüzde 70 daha bulaşıcı... Bu da, mutasyonun bir panik yaratmasına neden oldu. Ülkeler, art arda uçuş kısıtlama kararları alıyor. Peki yeni mutasyon hakkında neler biliniyor, ne kadar tehlikeli? ABD Washington’da bir biyoteknoloji şirketi yöneticisi olan İzmirli Virolog Semih Tareen, süreçle ilgili merak edilen soruları yanıtladı. Yirmi yıldan uzun süredir virüsler üzerine araştırma yapan Tareen, “Aşılar çok yönlü bağışıklık oluştururlar. Yani tek bir antikor değil, poliklonal (çoklu) antikor ve hücresel bağışıklık oluştururlar. Dolayısıyla bu mutasyonların aşıyı etkisiz yapma ihtimali az. Ama bu mutasyonlarla alakasız ‘antijenik drift’ (sürüklenme) yüzünden ileride yeni bir aşı gerekebilir. Benim tahminim grip virüsü aşısı gibi her sene bir Kovid-19 aşısı olmayacak ama 2-3 sene sonra belki yeni bir aşı daha vurulabiliriz” ifadelerini kullandı.

ÇOKTAN İNGİLTERE’DEN ÇIKMIŞ OLABİLİR...

Henüz bu mutasyon grubunun doğrudan insanlarda daha bulaşıcı olduğuna dair delil bulunmadığını söyleyen Tareen, “İngiltere’de yayılan bu yeni ‘B.1.1.7’ isimli soy kümesinde ilginç mutasyonlar var. Bu mutasyonların bazıları yeni değil, önceden de görüldü. Bu mutasyonlardan bazıları önceden laboratuvar deneylerinde hücrelere ve farelere daha kolay bulaşabildiğini gösterdi. Henüz bu mutasyon grubunun doğrudan insanlarda daha bulaşıcı olduğuna dair bir delil yok. Bu mutasyon grubu daha çok bulaşıcı olduğu için değil, ‘kurucu etkisi’ yüzünden de bu şekilde yayılıyor olabilir. Kurucu etkisi ne demek? Oluşan mutasyonlar avantaj sağladığı için değil sadece tesadüfen yeni bir yerde belirdiği için orada yayılıyor gibi gözükebilir. Mutasyon her zaman her canlıda olur, SARSCOV2’de yüzlerce var. Virüsün her üreme döngüsünde mutasyonlar olabilir. Buradaki mutasyonlar Eylül ayından beri görülüyor. Tahminim çoktan İngiltere’den çıkmış olabilir bile. Her ülkede COG-UK gibi bir genom gözetimi yapılmadığı için henüz haber almamış olabiliriz” şeklinde konuştu.

MUTASYON AŞININ ETKİSİNİ KIRAR MI?

Aşılarının virüsün mutasyona uğramış yeni türüne karşı da etkili olacağına inandıklarını dile getiren Tareen, “Çünkü aşılar çok yönlü bağışıklık oluştururlar. Yani tek bir antikor değil, poliklonal (çoklu) antikor ve hücresel bağışıklık oluştururlar. Dolayısıyla bu mutasyonların aşının etkisini azaltma ihtimali az. Ama bu mutasyonlarla alakasız ‘antijenik drift’ ( sürüklenme) yüzünden ileride yeni bir aşı gerekebilir. Bu da az bir ihtimal ama takip etmek önemli... Benim tahminim grip virüsü aşısı gibi her sene bir Kovid-19 aşısı olmayacağız ama 2-3 sene sonra belki yeni bir aşı daha vurulabiliriz. Az bir ihtimal ama zamanla anlarız. Yine de İngiltere’deki bu mutasyon grubunu dikkatli takip etmek gerekiyor çünkü diğer varyantlara göre daha çabuk yayıldığını gösteren bazı deliller var. Bu hızlı yayılımın doğrudan bu mutasyonlara bağlayan bir delil yok; başka sebeplerden de olabilir. Bu yüzden laboratuvar deney sonuçlarını beklemektense önceden tedbirli olmak mantıklı. Zaten İngiltere dahil bazı hükümetlerin aldığı kararlar bunu simgeliyor” açıklamasında bulundu.