Rengarenk yumurtalar ve yeniden diriliş: İşte Paskalya Bayramı

SULTAN GÜMÜŞ KAYA 
Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli kültür günleri arasında yer alırken, her sene Türkiye dahil dünyanın birçok ülkesinde kutlanan dini bir bayram. 
Haliyle Paskalyanın bu yıl ne zaman kutlanacağı sorgulanmaya başladı bile. ‘Paskalya nedir, ne zaman kutlanır? 2023 Paskalya Bayramı ne zaman?’ sorularını sizler için derledik. 

2023 PASKALYA NE ZAMAN?
Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli gelenekler arasında yer alıyor. İsa'nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemi kapsar. 
Buna göre; 2023 yılında Paskalya Bayramı 9 Nisan Pazar gününe (yarın) denk geliyor.

PASKALYA GELENEKLERİ NELER?
Paskalya, tüm Hristiyanlar tarafından kutlanır. Yaygın olarak kiliselerde düzenlenen ayinlerin dışında, kutlandığı ülkeye göre değişik gelenekler vardır. Bunlar arasında en yaygını şahısların birbirine genellikle çikolatadan yapılan Paskalya tavşanı ve Paskalya yumurtası hediye etmesidir. Paskalya, perhizle geçen beş haftalık (Büyük Perhiz) bir hazırlık dönemi ile son haftayı (Kutsal Hafta) kapsar. Paskalya Günü'nde (Diriliş Günü) sona erer. Paskalya Günü için evlerde özel çörekler (Paskalya çöreği) yapılır; haşlanmış yumurtalar boyanır; mumlar yakılır; dualar okunur. 

BÜYÜK PERHİZ (ORUÇ) NEDİR?
Paskalya, perhizle geçen beş haftalık (Büyük Perhiz veya Lent) bir hazırlık dönemi ile son haftayı (Kutsal Hafta) kapsar. Paskalya Günü'nde sona erer. Hristiyanlar bu 'Lent' döneminde 40 gün boyunca hayvansal gıda tüketmezler. II. yüzyılda yazılan Didakte kitabına göre Hz. İsa inananlarına çarşamba ve cuma günü oruç tutmalarını buyurmuştur. II. yüzyıldaki kiliselerin bu orucu Diriliş Bayramı'ndan önce tuttukları bilinmektedir. Paskalya gecesinde ayin düzenleme ve vaftiz törenleri yapmak hem Katolik hem de Ortodoks kiliselerince uygulanır. Rum ve Rus Ortodoks kiliselerinde kilise dışında bir ayin alayı düzenlenir. Alaya katılanlar kiliseden çıkarken hiç ışık yakmaz ancak Hz. İsa'nın dirilişini simgelemek için dönüşte yüzlerce mum yakılır.

PASKALYA VE İSA’NIN DİRİLİŞİ ARASINDAKİ BAĞ…
Süryanilerin temmuz ayında kutladıkları Meryem Ana Paskalyası adı verilen yortu da Paskalya kavramı içine girer. Katolik Kiliseleri'nde, Paskalya gecesi ayininde yeni ateş kutsanır, Paskalya mumu yakılır; Kitabı Mukaddes'ten bölümler okunur, vaftiz törenleri yapılır. Hristiyanlığın başlangıç döneminde vaftiz törenleri, yılda yalnızca bir kez, Paskalya gününde yapılırdı. Rum ve Rus Ortodoks Kiliselerinde gece ayinlerinden önce kilise dışında bir ayin alayı düzenlenir. Alay kiliseden çıkarken hiç ışık yakılmaz; dönüşte ise, İsa'nın dirilişini simgelemek için yüzlerce mum yakılır.

HAMSİN YORTUSU NEDİR?
Hamsin Yortusu veya Pentekost ya da Pentikost, Hristiyanlıktaki en önemli dinî bayramlardan biri. Tarihi değişmekle birlikte, her yıl genellikle mayıs veya haziran aylarına denk gelir. Paskalya'yı takip eden 50'nci günde kutlanır. Bu günün, İsa'nın ölüp dirildikten sonra göğe yükselişinin ardından Kutsal Ruh'un havarilerin üzerine indiği gün olduğuna inanılır. Hristiyanlığın dünyaya karşı vazifelerinin başladığı gün olarak kabul edilir. Hristiyanlığın ilk dönemlerinde Pentikost, Paskalya'dan sonraki 50 gün boyunca kutlanıyordu. Vaftizler bu dönemin başında ve sonunda gerçekleştiriliyordu. Zamanla Kuzey Avrupa'da Pentikost döneminin sonu, yani günümüzdeki Pentikost Yortusu zamanı, vaftiz için daha çok tercih edilen bir zaman hâline geldi. İlk defa İngiltere'de bu gün, vaftiz olanlar tarafında giyilen beyaz kıyafet nedeniyle Beyaz Pazar adıyla kutlanmaya başladı. Bu isim hâlen Anglikan Kiliseleri'nde kullanılmaktadır.