“Sistem yerleşti”

E. ÇAĞLA GENİŞ

Türkiye Cumhurbaşkanını ve 27. Dönem Milletvekillerini seçmek için sandık başına gitti. İzmir’de resmi olmayan sonuçlara göre; CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi ve Demokrat Parti tarafından oluşturulan Millet İttifakı’na yüzde 53 oranında oy çıktı. Millet İttifakı’nda en yüksek oyu yüzde 41.4 ile CHP aldı. Yine ittifak içerisinde yer alan İYİ Parti’nin İzmir’deki oyu ise yüzde 10.9. Millet İttifakı içerisinde yer alan Saadet Partisi de İzmir’de yüzde 0.80 oranında oy aldı. 34.61 oranında oy alan Cumhur İttifakı’nda yer alan partilerden AK Parti’ye İzmir’de yüzde 28.6 oy çıktı. İttifakta yer alan MHP, yüzde 6.3 oy aldı. İttifaklara ve partilere göre oy dağılımı için kentin meclise göndereceği 28 isim de belli oldu. CHP yüzde 41.8’lik oy oranıyla yine zirve yaparken, AK Parti yüzde 28.2’lik oranla ikinci sırada yer aldı. HDP İzmir’de yüzde 11.3’lük oy oranıyla üçüncü parti olmayı başarırken, İYİ Parti’de yüzde 11’le dördüncü oldu. Cumhur İttifakı’nın ortağı MHP ise yüzde 6.2’de kaldı. Bu dağılıma göre parlamentoya İzmir’den CHP 14, AK Parti 8, İYİ Parti 2, HDP 2 ve MHP de 2 milletvekili gönderdi.

Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Siyaset Bilimci Prof.Dr. Tanju Tosun, 24 Haziran Cumhurbaşkanı ve Milletvekili seçimleri sonuçlarını değerlendirdi. Seçim sonuçlarının Türkiye’de seçmen tercihlerinde kolay kolay radikal değişim yaşanmadığını bir kere daha gösterdiğini vurgulayan Tosun, “2002 seçimlerinde AK Parti’nin parlamentoda çoğunluğu elde etmesinin ardından, yerel seçimler ve genel seçimlerde AK Parti’nin oy gücünde bir takım dalgalanmalar olsa bile artık Türkiye’de hakim parti sisteminin yerleştiğini görüyoruz. Bu süreç önümüzdeki dönem de devam edecek gibi görünüyor. Eğer İnce aday olmasaydı, İYİ Parti İzmir’de muhtemelen yüzde 15’lere çıkabilirdi. Bu seçimin kazananı MHP ve Devlet Bahçeli. Çünkü aktif bir kampanya yönetmemesine rağmen yine de azımsanmayacak bir başarı sağladı” ifadelerini kullandı.

EN YÜKSEK OY KİRAZ

İzmir’de Cumhur İttifakı’nın adayı Recep Tayyip Erdoğan en yüksek oyu yüzde 49,92 oranla Kiraz’dan aldı. Kiraz sandıklarından Erdoğan’a 49,92 oranında oy çıktı. CHP’nin cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce ise en yüksek oyu Karşıyaka’dan aldı. Karşıyaka’da İnce’ye yüzde 73,94 oy çıktı. Son yerel seçimlerde MHP’nin kazandığı Aliağa’da Muharrem İnce, yüzde 49,20 oy aldı. Menderes’ten Muharrem İnce’ye yüzde 50,54 oranında oy çıktı. Yine AK Partili belediyenin olduğu Ödemiş’te de İnce’ye 45,80 oranında oy çıktı. Selçuk sandıklarında ise İnce’ye yüzde 54,40 oy çıktı. Torbalı’da da İnce’ye yüzde 42,02 oy çıktı.

YAPIMIZI YENİLEYECEĞİZ

CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İzmir Milletvekili Tuncay Özkan, Twitter hesabını takip eden 1 milyon 12 bin kişiye ilettiği notta CHP'nin yeniden yapılanma mesajını şu sözlerle iletti: “Seçim sonucu hayırlı olsun. Seçmenin çoğunluğunun tercihini gösteriyor. Ancak o tercihin doğru olmadığını yakın gelecekte göreceğiz. Sorunlarımız bu seçim sonuçlarının çok çok üstünde. Yeni düzenin bunları çözebilmesi olanaksız. Çünkü özgürlük yok, adalet yok, yoksulluk çok. Türkiye’nin sorunlarının çözümü için CHP olarak daha büyük bir mücadeleyi inanç ve kararlılıkla yaratacağız. Dilimizi, yapımızı yenileyeceğiz. Kazanmak için, çocuklarımız için ya bir yol bulacağız ya bir yol açacağız. Yılgınlık yok. Haklıyız. Umudumuz gücümüzdür. Çok güçlüyüz.”

MHP’DE BURUK SEVİNÇ

İzmir’de 1 Kasım 2015 genel seçimlerinde yüzde 12 alan MHP, 24 Haziran’da yüzde 6.23’e geriledi. Partinin ülke genelinde aldığı 11.19 oy oranı partilileri mutlu etse de, İzmir’deki oyların düşmesi sevince gölge düşürdü. MHP, İzmir’de her iki bölgeden birer milletvekili çıkardı. Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Hasan Kalyoncu birinci bölgeden, işadamı Tamer Osmanağaoğlu ise ikinci bölgeden meclise girdi.

İzmir’deki oy oranlarının düşmesinin üzüntüsünü yaşadıklarını ifade eden MHP İzmir İl Başkanı Necat Karataş, “Ancak bir yandan da, böyle iki kıymetli insanı TBMM'ye göndermenin mutluluğunu yaşıyoruz. HDP’nin İzmir’de bizden yüksek oy almış olmasının sebebini, HDP’liler kendisi söyledi zaten. Kendileri CHP’ye, ‘Siz bize 1 milyon oy verin, biz size ikinci turda 6 milyon oy verelim’ demişti. Burada CHP’nin bariz desteği görülüyor. Biz bölücü uzantısı bir partinin TBMM’de olmaması kanaatindeyiz” dedi.Tamer Osmanağaoğlu ise, MHP’nin bu seçimden istediğini alarak çıktığını dile getirerek, “Seçim sonuçlarını Cumhur İttifakı’na hayırlı olmasını bizlere ve Türkiye’ye hayırlı olmasını diliyorum” dedi. MHP’nin İzmir'de çıkardığı bir diğer vekil Prof.Dr. Hasan Kalyoncu ise, “Yoğun bir kampanya dönemi geçirdik. MHP’nin ülkenin bekası için teminat olduğunu söyledik. Biz bu ülkeye ve millete hizmet için yola çıktık. Sonuç olarak Cumhur İttifakı kazanmıştır” diye konuştu.Sandıklar açılmaya başladıktan sonra İYİ Parti İzmir İl Teşkilatı'nda seçim sonuçlarını takip eden partililer bir hayal kırıklığı yaşadı. Resmi olmayan sonuçlara göre İYİ Parti İzmir 1. Bölge’den milletvekili seçilen Müsavat Dervişoğlu ve 2. Bölge’den meclisi giren Aytun Çıray, seçim sonuçlarını Ankara’dan takip etti. Dervişoğlu İzmir’de 11 yıl boyunca Milliyetçi Hareket Partisi’nin il başkanı olarak görev yaptıktan sonra, ilk kez TBMM sıralarına oturacak. 24. dönemde 2011 yılında CHP İzmir Milletvekili seçilen Aytun Çıray ise 7 Haziran 2015 tarihinde ve 1 Kasım 2015 tarihinde yinelenen seçimlerde CHP İzmir milletvekili seçilmişti. Çıray, bu kez İYİ Parti’den seçilip, meclise girecek.

HDP 2 VEKİL ÇIKARDI

1 Kasım 2015 genel seçimlerinde İzmir’de yüzde 8.6 oy alan HDP, 24 Haziran’da bu oyu 1.8 puan artırarak yüzde 10.4’e taşıdı. Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP), resmi olmayan sonuçlara göre ülke genelinden çıkardığı 67 vekilin 2’si, İzmir’den seçildi. Her iki bölgedeki ilk sıra adayları olan eski Eş Genel Başkan Serpil Kemalbay ile Murat Çepni, meclise girmeyi başardı.İzmir’de, TBMM'ye yeni yüzler girdi. AK Parti’de; Ceyda Bölünmez Çankırı, Cemal Bekle, Fehmi Alpay Özalan, Necip Nasır ve Yaşar Kırkpınar, AK Parti’den ilk kez seçilerek Meclis’e girdi. CHP’de ise DİSK eski Genel Başkanı Kani Beko, Mehmet Ali Çelebi, Ednan Arslan, Sevda Erdan Kılıç, Mahir Polat ve Bedri Serter, partinin yeni vekillerinden.

TOSUN SEÇİMİ DEĞERLENDİRDİ

Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Siyaset Bilimci Prof.Dr. Tanju Tosun, 24 Haziran Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimleri sonuçlarını değerlendirdi. Seçim sonuçlarının Türkiye’de seçmen tercihlerinde kolay kolay radikal değişim yaşanmadığını bir kere daha gösterdiğini vurgulayan Tosun, “2002 seçimlerinde AK Parti’nin parlamentoda çoğunluğu elde etmesinin ardından, yerel seçimler ve genel seçimlerde AK Parti’nin oy gücünde bir takım dalgalanmalar olsa bile artık Türkiye’de hakim parti sisteminin yerleştiğini görüyoruz. Bu süreç önümüzdeki dönem de devam edecek gibi görünüyor. Bunu Muharrem İnce’nin yüzde 30’luk oy almasından bağımsız tutmak gerekiyor. CHP’nin oy oranında birkaç puan geri çekilme var; o da İYİ Parti’ye giden seçmen kitlesi. Millet İttifakı’nı oluşturan partilerin kendi içlerinde bir oy alışverişi söz konusu. Burada önemli olan Cumhur İttifakı’ndaki partilerinin durumu. Partilerin oy tabanlarında geçişkenlik söz konusu. 7 Haziran’da AK Parti’den MHP’ye geçiş olmuştu, 1 Kasım’da MHP’den AK Parti’ye, 24 Haziran’da ise AK Parti’den MHP’ye. Milliyetçi-muhafazakar seçmen bu ittifakı oluşturan partiler arasında sınırlı ölçüde gidip geliyor” dedi.

İzmir yerelinde seçim sonuçları üzerine analizler sunan Tosun, “İzmir, Türkiye’nin özellikle ideolojik bloklardaki oy hareketliliği anlamında bir küçük fotoğrafı. Özellikle geçmiş seçimlerde muhafazakar-dindar seçmenin AK Parti ve MHP arasında gidip gelmesi söz konusu. Bu kez AK Parti’den sınırlı bir geri çekilme var. İzmir’de İYİ Parti’nin Türkiye genelindeki oy oranından daha fazlasını alacağı umuluyordu ama yüzde 11 civarında kaldı. Bu da CHP’nin kemikleşmiş seçmeninin hangi koşul olursa olsun; ki burada İnce faktörü de çok önemli… Eğer İnce aday olmasaydı, İYİ Parti İzmir’de muhtemelen yüzde 15’lere çıkabilirdi. Türkiye genelinde Muharrem İnce maksimum oyunu alıyor ama Akşener, İzmir’de beklenti içinde olduğu oyu alamıyor. Bunun nedeni de İnce’nin aday olması” ifadelerini kullandı.

KAZANAN MHP VE DEVLET BAHÇELİ

AK Parti’nin sınırlı oy kaybına karşılık; milliyetçi, muhafazakar seçmen ile istikrar ve güven adına Erdoğan’ın doğru bir tercih olduğunu düşünen kesimin Erdoğan etrafında birleştiğini söyleyen Tosun, “Bu seçim şunu gösteriyor; Türkiye’de etkili bir söylem kitle ile diyalog kurabilen bir siyasi aktör olduğu takdirde CHP’nin kitleleri yavaş yavaş harekete geçirebilmesi mümkün. Ama bu da belli koşullar içinde seçim kazanmaya yeter mi, yetmez. Çünkü geleneksel olarak Türkiye’de seçmen kendisini sağcı ya da solcu olarak tanımlamaktansa merkezde konumlandırıyor ama bu merkezin içini dolduran değerler var. Her şeyin ötesinde istikrar güven risk almama var. Bunu muhtemelen Erdoğan’ın şahsında gören yüzde 53’lük bir seçmen kitlesi olduğu anlaşılıyor. Bu seçimin kazananı MHP ve Devlet Bahçeli. Çünkü aktif bir kampanya yönetmemesine rağmen yine de azımsanmayacak bir başarı sağladı. 1 Kasım’daki oylarını korudu. Bu seçimin kaybedeni eğer oyların düşmesi ise, CHP’de de, AK Parti’de de kayıp söz konusu ama bu iki parti açısından da telafi edilemeyecek bir kayıp değil. Çünkü Türkiye’de CHP’nin kaybı AK Parti’nin kaybının toplamı yüzde 10. Zaten Türkiye’de yüzde 10’luk bir oy geçişkenliği oranı var. Bir sonraki seçimde de farklı bir tablo ortaya çıkabilir” açıklamasında bulundu.

İZMİR 27.DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ

1. BÖLGE

CHP: Tuncay Özkan, Murat Bakan, Özcan Purçu, Kani Beko, Mehmet Ali Çelebi, Tacettin Bayır, Ednan Arslan

AK Parti: Binali Yıldırım, Atilla Kaya, Ceyda Bölünmez Çankırı, Cemal Bekle

İYİ Parti: Müsavat Dervişoğlu

MHP: Hasan Kalyoncu

HDP: Serpil Kemalbay Pekgözegü

2. BÖLGE

CHP: Kemal Kılıçdaroğlu, Selin Sayek Böke, Kamil Okyay Sındır, Atila Sertel, Sevda Erdan Kılıç, Mahir Polat, Bedri Serter

AK Parti: Hamza Dağ, Alpay Özalan, Necip Nasır, Yaşar Kırkpınar

İYİ Parti: Aytun Çıray

MHP: Tamer Osmanağaoğlu

HDP: Murat Çepni