Tüm İzmir yanlış biliyor!

BURCU YANAR/ÖZEL HABER

Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi yanı 30 Sokak No: 5 de yer alan Dokuz Çeşmeler Sebili tüm İzmir halkı tarafından 1863 yılında Osmanlı Padişahı Sultan Abdülaziz’in İzmir ve Buca ziyareti onuruna yaptırıldığı ve Buca’daki ilk meydan olma özelliği ile biliniyor. Fakat yapımından yıllar sonra tüm doğru bilinen bilgilerin yanlış olduğu ortaya çıktı. Tarih Araştırmacısı Mustafa Üzel, yaptığı araştırmalar sonucunda sebilin aslında Abdülaziz’in doğumundan yaklaşık 50 yıl önce yapıldığını ortaya koydu. Ortaya çıkardığı bilgiler ile tarihsel bir bilginin değişiminde rol oynayan Üzel, gerçek hikayeyi bizlerle paylaştı.

GERÇEK BİLGİLERİN ÜSTÜ BOYA İLE KAPATILMIŞ

Buca’da şirin mi şirin bir inşa usulüyle yapılmış olan Dokuz Çeşmeler sebilinin gerek görünüşündeki sıcaklık gerekse Buca’nın tarihindeki yeri nedeniyle her zaman önemini korumuş bir yapı olduğunu söyleyen Tarih Araştırmacısı Mustafa Üzel, Dokuz Çeşmeler’in gerçek öyküsünü aktardı. Üzel, yazılı basında ve makalelerde Padişah Abdülaziz’in 1864 yılında İzmir’e gelişini onurlandırmak amacıyla yapılmış olduğu bilgilerinin defalarca yazılmış olan sebilin hakkındaki gerçek bilgilerin üzerinin kalın bir boya tabakası ile kapatılmış olması nedeniyle öğrenmenin mümkün olmadığını bu sebeple Buca halkının da haklı olarak sebil hakkında yazılanlara inandırıldığını ifade etti.

Peki, bu işin doğrusu neydi? sorusuna da yanıt veren Üzel, “Bunu, tespit etmek ancak 2022 yılında sebilin restore edilmesinden sonra mümkün oldu ve Padişah Abdülaziz ile Dokuz Çeşmeler sebilinin bir ilgisi olmadığı net olarak anlaşıldı. Hatta bu sebil inşa edildiğinde Padişah Abdülaziz’in doğmasına yaklaşık elli yıl vardı” dedi.

Sebilin Padişah Abdülaziz’den çok önce Padişah I.Abdülhamit devrinde yapıldığını aktaran Üzel, sebille ilgili bazı kısa bilgiler verdikten sonra ancak boyasından temizlenmesiyle okumasının mümkün olduğu kitabenin tercümesini yazarak gerçek hayırseveri olan Boyacıoğlu Hacı İbrahim Efendi’ye teşekkür etmek gerektiğini de vurguladı.

SEBİL HAKKINDAKİ BİLGİLER

Sebil hakkında detaylı bilgiler veren Üzel, “İzmir’de Dokuz Eylül Üniversitesi’nin yanında yer alan sebil, sekizgen planlı olarak yapılmış olup bir meydan çeşmesi özelliği taşımaktadır. Yaklaşık 23 m2 tabana oturan sebilin toplam alanı 43 m2’dir. Sekizgen planlı çeşmenin üst örtüsü kubbe, yüzleri ise sağır kemerli olup yüzlerde yuvarlak kemerler vardır. Bulunduğu semte adını veren ayrıca kubbeli çeşmede denilen Dokuz Çeşmeler sebilinin, bir yüzünde yer alan kitabesine göre, Padişah I. Abdülhamit’in tahta geçmesinden on yıl sonra hicri 1198/miladi 1783-4 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır. Padişah I. Abdülhamit döneminde yapılan sebilin kitabesi, yakın döneme kadar kalın boya katmanının altında kalmış ancak 2022 yılında restore edilerek temizlendikten sonra yaklaşık 240 yıl boyunca sakladığı sırrını ortaya saçmıştır” diye konuştu.

SEBİLİN TERCÜMESİ

Sebilin kitabesinin kendisi tarafından yapılan tercümesini de aktaran Mustafa Üzel, tercümeyi bizlerle paylaştı;

“Hamdullah akıtdı maî mecrâyı bu cana

Sebeb olan şu İzmir’de Boyacı Hacı İsmail

Anı kevser-i mükâfâtın ide ol rabbü’l-Celil

İki âlemde yardımcı ola ol rabbü’l-Halil

Yoluna çeşmenin harc itdi sim ü altun derâhim

İdub su yolların tamir ve termimine reh

Anın ruhu içün yaptı Buca köyünde bir sebil

Hak Teala lütuf edub….bismi selsebîl

Dahi banisine olsun Hazret-i Ali delil

Ya kimdir bânîsi dersen Boyacıoğlu Hacı İbrahim

Fi sene 1198/1783-4”