Vatandaştan esnafa kontra: Nerede sizin dayanışmanız?

SULTAN GÜMÜŞ / ÖZEL HABER
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, ‘Nikah salonları 15 Haziran’dan, düğün salonları ise 1 Temmuz’dan itibaren belirlenen kurallara uygun şekilde hizmet vermeye başlayacaktır’ açıklaması Kemeraltı Çarşısı’nda yıllardır esnaflık yapan satıcıyı da sevindirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamasının ardından aylardır sipariş almayan gelinlikçilerin telefonları yeniden çalmaya başladı; sabahın erken saatlerinde de davetiye ve nikah şekeri satan esnaf müşterilerini ağırladı… Fakat ‘yeni normal’ hem vatandaşa hem de müşteriye eski günleri arattırdı; alışveriş için aylar sonra sokağa çıkan kişilerin sevinci deyim yerindeyse kursağında kaldı. Kısıtlamalardan dolayı yaklaşık iki buçuk aydır kepenk kaldırmayan esnaf, kira ve diğer masrafları ödemek amacıyla krediye yönelince açığı kapatmak adına fiyat artışına gitti; ‘dayanışma’ vurgusu yapan vatandaşa ise esnaf, ‘ödeyemediği krediyi’ işaret etti.



“TEPKİ GÖSTERİP GERİ GİDİYORLAR”
14 yıldır Kemeraltı Çarşısı’nda nikah, bebek, nişan, düğün şekeri ve hediyelik magnetler satarak geçimini sağlayan esnaf Poyraz Güral, konuya ilişkin şunları aktardı: “İnsanlar karantina sürecinde düğün, nişan, kına olaylarını bir şekilde ötelediler. Alacakları ürünü seçtiler, beğendiler ama sipariş vermediler. Çünkü tarih açıklanmamıştı. Ama 1 Temmuz’dan itibaren esnafımızın yeni bir bayram yapacağını düşündük. Bu fırsatı çok iyi kullanacaktık. Düğün sezonu normalde eylül sonunda yavaşlardı ama bu yıl aralığın sonuna kadar devam edecek gibi duruyor… Ancak salgından önce bile müşterinin ilgisizliği, alt yapı sorunları yüzünden kan ağlayan esnaf, bu süreçte de sıkıntı çekmeye başladı. Depoda kalan binlerce ürün var, karantina sürecinde dükkanı açmadık, masrafları karşılamak için krediye yöneldik. Açığı kapatmak için de haliyle ürünlerde az çok artış yaptık. Fakat buna bile karşı çıkılıyor, gelip soran çok oluyor ama fiyatı duyunca tepki gösterip geri gidiyorlar. Veyahut önce ‘tamam’ diyorlar, anlaşıyoruz, sonra vazgeçiyorlar.”



“SARILACAK BİR YARA DEĞİL”
Kına geceleri için gerekli ürünleri satan 65 yaşındaki esnaf Salih Yurtseven de davetli sayısındaki azalmanın kendilerini de olumsuz yönde etkileyebileceğini vurgulayarak “Düğüne gelecek olan kişilerin azalması demek davetlilere dağıtılacak olan hediyelerin de azalması demek. Zaten sınırlı sayıda ürün alacaklar bir de bunun hesabına giriyorlar. ‘Dayanışma içinde olalım, eski fiyattan verin’ diyorlar ama yine bencil davranıyorlar. Dayanışma tek taraflı olmaz. Müşteri kadar esnafın da göz ardı edilmemesi lazım” dedi. Sezon hazırlığı için sipariş verilen malların elde kaldığını hatırlatan Yurtseven, “Gelinlikçiler ile düğün sektörü çok fazla iş kolu ile birbirine bağlı. Her gelinlikçinin altında buna bağlı olarak ayakkabı satılır, şeker satılır, masa sandalye satılır, çiçekçisi var, otoparkçısı var, mobilya sektörü var… Hepsi şu an sıkıntı içerisinde. Biz zaten küresel krizin 2 yıldan beri var olan sıkıntısını yaşıyorduk. Kış zordu bu nedenle yazdan umutluyduk. Yazın ucuzlar her şey ve biz yazın yaralarımızı sarmaya çalışırız. Bu yara şu an sarılacak bir yara değil. Gün gelince hem güncel borç, hem öteleme, hem eskiden kalan sorunlar olacak. Büyük esnafta, küçük esnafta hepimiz çok kötü yakalandık” dedi.
ÜRÜNLER ELDE KALDI
“Yurt dışı ve iç piyasa olmak üzere herkesin elinde sipariş vardı ve ona göre alımlar yapıldı” diyen bir başka esnaf ise, “Şimdi hiç birini kullanamadan ellerinde kaldı insanların. Bu anlamda sektör çok zor durumda. Umarım uzun sürmez. Temmuz-ağustos gibi bu iş düzelirse, esnaf bundan sonra en azından gelecek dönemde kendini koruyabilir ama iş uzarsa o kısmı söylemeye dilim varmıyor. Sermayen gider, ‘kimseye borcum yok’ der, evde oturursun. Böyle bir şansın da yok. Ötelemenin de bir açıklaması yok. 6 ay öteleyeceksin ama sen bunu benden nasıl alacaksın. Hemen 3 ay sonra bu olayın düzeldiğini düşünelim her şey normalleşecek mi? Biz aylarca yara saracağız. 2020 yılını defterimden takvimimden sildim. Biz o kadar güneye sahile yurt dışına onca mal yaptık dönüşü olacak mı? Hiç sanmıyorum” ifadelerini kullandı.
İNSANLARDA BÜTÇE YOK
Düğün hazırlığı yapan bir müşterisi ise “Esnaf dar boğazda ama insanlarda bütçe yok. Bir çeyrek altın artık kaç lira? Ciddi bir değişime uğradık. Evet, sektörel olarak büyük bir yara, ciddi bir ekonomik değişim var. Ancak bunun faturası vatandaşa çıkarılmamalı. Zaten düğünler, nişanlar olması gereken tarihte olmadı, her şey ertelendi, sınırlama getirildi. Bari siz yapmayın. Yaşanılan her krizde dayanışma diyorlar. Nerede sizin dayanışmanız?” yorumunda bulundu.