Yaz geldi, ormanlar alarm veriyor… Peki, ne yapmalı?

Yaz mevsiminin gelmesiyle birlikte hiç şüphe yok ki tüm canlıların en korktuğu ve mağdur olduğu sorunlardan biri de orman yangınları… Can ve mal kayıplarına neden olan yangınlar, sonraki süreçte ise yarattığı hava kirliliği dolayısıyla kalıcı halk sağlığı sorunlarına da yol açıyor!

Peki, orman yangınlarının oluşturduğu hava kirliliği en çok kimleri, ne şekilde etkiliyor? Tüm bunların önüne geçebilmek adına kimler tarafından, neler yapılmalı? Konuya ilişkin merak ettikleriniz burada… 

SAĞLIK SORUNLARI VE CAN KAYIPLARI YAŞANABİLİR

Orman yangınına maruz kalan nüfus çeşitli boyutlarda etkileniyor. Çoğu sağlıklı yetişkinler ve çocuklar ise yangın sonrasında dumanın akut etkilerinden kısa sürede kurtulabilirler. Ancak solunum veya kardiyovasküler hastalıkları olanlar, çocuklar ve yaşlılar, hamile kadınlar, düşük sosyoekonomik koşullarda yaşayanlar ve açık havada çalışmak zorunda olan işçiler gibi belirli yaş grupları ve belli topluluklar daha büyük sağlık sorunlarıyla karşılaşmaya aday! Olay yerine özgü tehlikeler, üst düzey profesyoneller dışında herkes tarafından bilinemeyeceğinden; her ne kadar istekli-gönüllü-motive yardımseverler müdahale etmek isteseler de durum, çok fazla sayıda kişinin riskli bir işe girişmesine neden olabilir ve sağlık sorunları, can kayıpları yaşanabilir.

KİMLER RİSK ALTINDA?

Kalp ve solunum hastalıkları olanlar: Kalp yetmezliği, kalp damar yetmezliği, yerleşik kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), astım veya amfizem gibi neticede kalp veya akciğer hastalığı olan kişiler.

Yaşlılar: Yaşlı bir yetişkin, gençlere kıyasla daha fazla kalp veya akciğer hastalığına sahip olma riski taşır. 

Çocuklar: Ergenler de dâhil olmak üzere çocukların özellikle solunum sistemleri hâlâ gelişmektedir ve vücut ağırlığının kilogramı başına yetişkinlerden daha fazla hava solurlar. Açık havada aktif olma olasılıkları ve bu yüzden de ileride astıma yakalanma olasılıkları daha yüksektir.

Diyabetliler: Diyabet hastası olan bir kişinin, altta yatan ve bazen belirti vermeyen kardiyovasküler hastalığa sahip olma potansiyeli daha yüksektir.

Hamileler: Hem hamileler hem de gelişmekte olan fetüs, potansiyel sağlık risklerine görece fazla duyarlıdır.

DUMANIN SİZİ ETKİLEYİP ETKİLEMEDİĞİNİ NASIL ANLARSINIZ?

Yüksek konsantrasyonlarda duman bir dizi semptomu tetikleyebilir. Herkes gözlerde yanma, burun akıntısı, öksürük, balgam, hırıltı ve zor nefes alma yakınmaları yaşayabilir. Kalp veya akciğer hastalığınız varsa, duman yakınmalarınızı daha da kötüleştirebilir. Kalp hastalığı olan kişiler göğüs ağrısı, çarpıntı, nefes darlığı veya yorgunluk gibi yakınmalar yaşayabilir. Akciğer hastalığı olan kişiler her zamanki kadar rahat nefes alamayabilir, öksürük, balgam, göğüste rahatsızlık, hırıltı ve nefes darlığı gibi yakınmalar yaşayabilir.

PEKİ YANGINDAN SONRA…

Yangın bittikten sonra bile bir orman yangınından kalan dumana ve küle maruz kalmak hem sağlıklı kişilerde hem de risk altındaki topluluklarda önemli sağlık etkilerine neden olabilir. Isıya bağlı hastalık ve duygusal stresin yanı sıra fiziksel stres veya temizlik faaliyetlerinden kaynaklanan yaralanmalar olabilir. İç ortam hava kalitesinin düşük olduğu, yangından etkilenmiş yapılar veya yakınlarında duman ve kül kalıntısı olan yerlerde temizlik yapılırken, külü ve kalıntıları dağıtıp tekrar havaya karıştıracak eylemlerden uzak durmak, yeterli havalandırma ve diğer koruyucu önlemler tavsiye edilir.

NELER YAPILMALI?

Görevlilerin tahliye için; ‘Yaklaşmayın, şu yöne gitmeyin, bu alana girmeyin’ gibi uyarıları ciddiye alınmalı. Yangın ve duman ortamları, bilgisi olmayan, bu ortamlarda tecrübesi olmayıp, hazırlıklı olmayanlar için daha da ölümcül tehlikeler içerebilir. Yangın dumanındaki partiküllü maddeler, ortamdaki görüş kalitesini normal fenerler ile üstesinden gelinemeyecek kadar düşürür. Yangına müdahale eden kişilerin müdahale sırasında kullanmaları gereken kişisel koruyucu donanımları aşağıdaki bileşenlerden oluşmalı:

Yangın elbisesi: Vücudu, kol ve bacakları ısıya, kesilmelere, sıyrıklara ve darbelere karşı korurken; bazı kimyasallara karşı da sınırlı bir koruma sağlamalı.

Kask ve koruyucu başlık: Baş, kulak ve yüze vurmalar, çarpmalar ve sıcak suyun neden olacağı yaralanmalara karşı korumalı.

Çizme, eldiven: Ayakları ve elleri darbelere, sivri cisimlerin batmasına, saçılmış kimyasal maddelere, sıvıların etkilerine, yanıklara ve çarpmalara karşı korumalı.

Temiz hava solunum cihazları ya da duman maskesi: Solunum sistemini zehirli gaz ve yanma ürünlerine karşı korumalı.

Hem yangının söndürülmesi sırasında hem de kazazedelerin aranması ve kurtarılması faaliyetinde doğru ve uygun solunum koruyucu ekipmanı; Akciğerlerimizin ısı, duman ve zehirli gazlardan etkilenmemesi, solunum yollarımızın korunması, ısının yüz bölgesine verebileceği hasarı azaltması, uçan cisimlerin yüz ve göz bölgesine zarar vermesini engellemek için kullanılır.

*Bu bilgi notu Türk Tabipleri Birliği Olağan Dışı Durumlarda Sağlık Hizmetleri Kolu tarafından hazırlanmıştır.