İzmir’in Çernobil’inde son durum: İzmirliler rahat nefes alsın

HAYRİYE GÜLPERİ TİBİN / İzmir gündemindeki yerini yıllardır koruyan ve çeşitli tartışmalara konu olan, kamuoyunda İzmir’in Çernobil’i olarak anılan Gaziemir eski kurşun fabrikası alanına ilişkin temizlik çalışmaları devam ediyor. Çalışmaları üstlenen Ekovar Çevre Grup A.Ş., konuyla ilgili basın toplantısı düzenledi. Toplantı, Ekovar Yönetim Kurulu Başkanı Mesut Özer, Ekovar Proje Koordinatörü Erhan Oymak, Fizik Yüksek Mühendisi Prof. Dr. M. Atıf Çetiner ve Levent Aksu ile basın mensuplarının katılımıyla gerçekleştirildi. Alanda yürütülen çalışmaların anlatıldığı toplantı, bölgeyle ilgili yapılan sunumla başladı. Alanın, temizlik çalışmalarından önceki ve sonraki hallerinin görsellerine yer verilen sunumda, bölgede yürütülen çalışmanın titizlikle ele alındığı kaydedildi. Sunumun ardından gazetecilerle soru cevap kısmına geçildi. Burada, kamuoyunun gündemine gelen önemli konularda açıklamalarda bulunuldu.

TORBALI’YA DÖKÜLEN ATIK YENİDEN GÜNDEMDE

Kurşun fabrikası alanından alınan atıkların Torbalı’ya döküldüğü olayının sorulması üzerine söz alarak konuşan Ekovar Proje Koordinatörü Erhan Oymak, sürece ilişkin bilgileri anlatırken şu ifadeleri kullandı;
“6 Mart 2025 tarihinde nakliye firması, bizim anlaştığımız yer dışında Torbalı’da bir alana kaçak olarak döküm yaptı. Biz haberdar olunca gerekli yerlerle irtibat sağladık. Bundan sonra da o alanın temizliği sağlandı. Orada ölçümler de yapıldı. Bunun sonucunda da alanda herhangi bir radyasyona rastlanmadı. Bu da ilgili kurumlara iletildi. Alanla ilgili tüm tutanaklar ilgili kurumlara gönderildi. Biz sahada temizliğe başladığımızda saha tamamen çevresi açık, yaşayan tüm canlılara açık bir noktadaydı. Biz tel örgülerle kapanmasını sağladık. Sahadan çıkarılan tüm atıklar ve araçlar belli prosedürler çerçevesinde çıkarılıyor. Atıkların tamamı lisanslı yerlere gönderiliyor. O gün sözü edilen araçlar için de gerekli ölçümleri kayıt ve dokümanların imzalarıyla birlikte, araç çıkarılırken araçta olması gerekenlerle birlikte araçlar gönderildi. Bu üç araç maalesef döküm sahasının kalabalıklığı ve şoförlerin inisiyatifiyle sahadan yaklaşık 20 km ileride gerçekleştirilen bir işlem. O gün itibariyle firmayla da ilişiği kestik. Alanla ilgili numuneler alındı ve incelemeleri yapıldı. Radyoaktif bir kirliliğin olmadığı da raporlandı.”

ÖZER: KURUMLARA BİZ HABER VERDİK

Atıkların kaçak şekilde Torbalı’daki alana dökülmesine ilişkin olarak, ilgili kurumların yine Ekovar tarafından bilgilendirildiğini aktaran Ekovar Yönetim Kurulu Başkanı Mesut Özer, “Kamyonlarla giden atıklar hafriyat atıkları. Tehlikeli atık taşıyan araçlar bakanlıktan lisans alıyor. Üzerinde de takip cihazı var. Ama hafriyat ve yıkıntı taşıyan araçların takibi belediyenin kontrolünde. Bu bize açık olmadığı için bir şekilde öğrenmeye çalışıyoruz. Kurumlara da biz haber verdik Torbalı’daki durumu. Sonrasında bir sorun olmasın diye NDK numune aldı. Testler yapıldı. Çevre Şehircilik Müdürlüğü izniyle biz bunu kendimiz kaldırıp zaten gerekli yere dökümünü yaptık. Devamında da araçlarımızla birlikte eskort göndermeye başladık. Taşıma firmasına da ciddi cezalar uygulandı. Biz de onlarla ilişkimizi kestik ve başka bir firmayla çalışmaya başladık” diye konuştu.

OYMAK: DUMANIN NEDENİ RADYOAKTİF DEĞİLDİ

Erhan Oymak, geçmişte bölgeden dumanların yükseldiğinin hatırlatılması üzerine söz alarak duman çıkmasının nedenin radyoaktif madde olmadığını belirtti. Oymak, konuşmasına şöyle devam etti;
“Sahada zehirli olduğu düşünülen, özellikle duman çıkan yer aslında radyoaktif olarak temiz. Ancak üretim alanında yapılan çalışmalarda akü içerisindeki sülfürik asitlerle gömülmesinden kaynaklı reaksiyonla birlikte yanma ve mevsimsel dönemlerde daha çok duman çıkışı görülüyor. Bu kimyasal bir durumdur. Radyoaktifle ilgilisi yoktur. Biz çalışmaya başladıktan 15 gün sonra alan temizlendi zaten. 2012 yılından beri sahada erken uyarı sistemi bulunuyor. Sahanın radyoaktif seviyesi Gaziemir’inkiyle aynı. 70 dönümlük bir arazide 3 ayrı noktada radyoaktivite tespit edildi, onlar da gereken şekilde alındı. İlgili kuruma gönderildi. Şu an sahada herhangi bir malzeme kalmadı. Yüksek doz evet, ama alandaki canlılara zarar verebilecek noktada değil.”

ÖZER: SAHANIN YÜZDE 92’Sİ TEMİZLENDİ

Yönetim Kurulu Başkanı Özer, söz konusu alanın neredeyse yüzde 92’sinin tamamlandığını anlattı. Çalışmaların fiziki olarak sona yaklaştığını ifade eden Özer, temizliğin tam anlamıyla bitmesini planladıkları tarihi de açıklarken şöyle konuştu;
“Sahanın neredeyse yüzde 92’sini temizledik zaten. Bunların tamamı TENMAK’ın kabul edeceği şekilde ambalajlanarak gönderildi. Bunlar zırhlanarak gönderiliyor. Tüm etkiler hesaplanıyor. Her atıkta da TENMAK’ın kriterlerine uygun değilse bize geri gönderiliyor. Bugüne kadar yapılan 4 sevkiyatın 3’ünde NDK’dan denetime gelindi. Çalışmalarımız neredeyse fiziki olarak sona yaklaştı. Emniyet olarak bu alanların altında beton alanlarımız var. Bunları da kaldırıp düzgünce analiz ettikten sonra sondaj çalışmalarına başlanacak. Buradan alınan karotlar yine analiz edilecek. Bunların sonucunda da bir kirlilik çıkmazsa yıl sonu gibi burada temizlik bitirilecek. Şu anda alanda ölçebildiğimiz bir radyoaktif yok. Ölçülebilir atık şu anda yok. Onun dışında sondajla da daha derine ineceğiz. Bence İzmirliler rahat bir nefes alsın. Oradaki çalışmalarımız da son derece bilimsel gerçekleştiriliyor. Bu süreçte toplantılar yaptık. İlgili kurumlar bu toplantılara katıldı ve her toplantı sonunda resmi ilerleme raporları aldık.”

BÖLGEDEKİ RADYASYON İNSANLARI HASTA MI EDİYOR?

Son olarak, bölgedeki vatandaşların radyoaktif nedeniyle hasta olduğu iddialarına ilişkin konuşan Prof. Dr. Çetiner, “Onlar radyasyonu ne kadar biliyor ona bir bakalım. Orada temizlik yapıldıktan sonra numune TENMAK’ın akredite laboratuvarına gönderiliyor. Radyoaktif olanlar zaten o işleme tesisine gönderiliyor. Radyasyonun dumanı olmaz bir kere. Kanserle hastalıkla ilgili de bir veri yok. Radyasyonla ilgili bir veri olması lazım” dedi.