Diyarbakır Cezaevi müze oluyor

Diyarbakır’da, 12 Eylül askeri darbesi sonrası işkencelerle anılan E Tipi Cezaevi’nin müzeye dönüştürülmesi çalışmaları tüm hızıyla sürüyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen restorasyon projesinde ilk etap tamamlanmak üzere. Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, cezaevinin 1980 yılındaki özgün haline sadık kalınarak restore edildiğini belirtti. Hafızalarda derin izler bırakan yapı, Ekim 2026’daki Kültür Yolu Festivali’nde “Anı ve Etnografya Müzesi” olarak kapılarını açacak.

MÜZEYE DEVREDİLDİ, BETON BLOKLAR KALDIRILDI

27 Ekim’de, cezaevinin çevresine terör olaylarına karşı kurulan 2 metre genişliğinde, 3 metre yüksekliğinde ve her biri 7 ton olan beton bloklar kaldırıldı. Anı ve Etnografya Müzesi olarak hizmet verecek cezaevi, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından Diyarbakır Müze Müdürlüğü’ne devredildi. Bazı yapıların yıkımı için kurul kararı alınırken, bazılarının ise güçlendirilmesine karar verildi. 5 bloktan oluşan yapının toplam parsel alanı 49 bin 204, kapalı alanı ise 16 bin 462 metrekare olarak planlandı. Cezaevine sonradan eklenen askeri gazino ve lojman gibi yapılar yıkıldı. 2023 yılında lazer tarama yöntemiyle belgelenen yapının, 1980 sonrası eklenen koğuş ve hücreleri de yıkıldı. Restorasyon, Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü tarafından başlatıldı. Cezaevinin 1980 yılındaki haline getirilmesi amacıyla çalışmalar 2 etapta yürütülüyor.

‘YAPININ GÜÇLENDİRİLMESİNE ÖNCELİK VERİLDİ’

Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, çalışmalara ilişkin, “Cezaevinin müzeye dönüştürülmesi, Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatlarıyla 2022 yılında başlatıldı. 24 Ekim 2022’de cezaevi tabelasının indirilmesinin ardından restorasyon süreci, yapının tescillenmesiyle başladı. 5 bloklu cezaevi binası ve çok amaçlı salon tescillendi. Kentin hafızasında önemli bir yere sahip olan yapı, ‘birinci derece anısal yapı’ olarak kayıtlara geçti. 2023-2024 arasında projelendirme sürecinin tamamlandı. 17 Eylül 2024 itibarıyla birinci etap restorasyon çalışmalarını gerçekleştirmiş olacağız. Bu süreçte, yapıya sonradan eklenen bölümler yıkıldı, raspalar alındı ve güçlendirme projeleri güncellenerek uygulandı. Şu anda kaba sıva işlemleri devam ediyor. Restorasyonla birlikte müze kompozit setinin içeriği için bakanlıkça danışma kurulu oluşturuldu. Bu kurulda, 1980-1984 yıllarında cezaevinde kalan tanıklarla istişareler gerçekleştirildi. O döneme ait olayların doğru yansıtılması amacıyla kompozit set çalışmaları yürütüldü” dedi.

‘FESTİVALE YETİŞMESİ İÇİN PLANLAMA YÜRÜTÜLÜYOR’

İlk etabın 15 Ağustos’ta tamamlanacağını belirten Koç, ikinci etap kapsamında teşhir-tanzim, çevre düzenleme ve peyzaj çalışmalarının yapılacağını ifade etti. Koç, “İkinci etapta çok amaçlı salonun restorasyonu, cezaevi ana binasının mekanik ve elektrik tesisat imalatları tamamlanacak. Kültür Yolu Festivali’nin düzenleneceği Ekim 2026’ya kadar müzenin tamamlanması hedefleniyor” diye konuştu