Geçmişten geleceğe minyatür sanatı

ONURHAN ALPAGUT-RÖPORTAJ

İstanbul doğumlu Funda Özkan, 2002 yılında Türk Geleneksel Sanatları ile tanıştı. 2013’te kendini Minyatür sanatında bulan Özkan, 2013’te Mim Sanat Akademisinde Nilgün Gencer’den aldığı eğitimler sayesinde sanata başladı. Kendini bu sanatta geliştiren sanatçı farklı eğitim merkezlerinden dersler almaya devam etti. Birçok karma sergiye katılan Özkan, son olarak İfarts tarafından 8 Mart 2021 tarihinde düzenlenen Dünya Kadınlar Karma Sergisine online olarak katıldı. Çalışmalarını korona pandemisi nedeniyle evinde sürdüren sanatçı Minyatür Sanatı için şu ifadeyi kullandı: “Minyatür sanatıyla, sayfalar dolusu yazmak istediğiniz yazıyı bir resimle anlatma şansına sahipsiniz.”

Bize kısaca kendinizden söz eder misiniz?

Üsküdar, İstanbul doğumluyum. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi mezunuyum. Bankacılık sektöründe Mali Kontrol Uzmanı olarak çalıştım. İstanbul’da ikamet ediyorum. Çalışmalarımı salgın şartları nedeniyle evimde ki atölyemde sürdürüyorum.

Minyatür sanatına başlangıcınız nasıl oldu?

2002 yılından itibaren, Ahşap Boyama, Kumaş Boyama, Ebru, Tezhip, Bilimsel Bitki Çizimi kurslarına katıldım. Minyatür sanatına 2013 yılında Mim Sanat Akademisinde, çok saygıdeğer hocam Nilgün Gencer ile başladım, halen devam ediyorum. Bunun yanı sıra Üsküdar Belediyesi Balaban Tekkesinde 2 yıl, Üsküdar Bağlarbaşı Türk İslam Sanatları İhtisas Okulunda 1 yıl, TBMM Milli Saraylar Yıldız Şale Klasik Türk Sanatları Merkezinde 2 yıl Minyatür dersleri aldım.

Eserlerinizi yaratırken nelerden ilham alıyorsunuz?

Bir eser için doğa, tarih ve bilim konularından iham alıyorum. Konuyu belirledikten sonra, kendi kitap ve doküman arşivimden ayrıca internetten faydalanarak bir araştırma yapıyorum ve bir dosya hazırlıyorum. Birçok taslak ve çizim sürecinden sonra renk belirleyerek çalışmaya başlıyorum. Ben çalışmalarımda tasarımın gözü yormamasına, sadelik ve öncelikle renk uyumuna önem veriyorum.

Minyatür sanatında olmazsa olmazlar nelerdir?

Minyatür sanatında usta çırak ilişkisi çok önemlidir. Ayrıca uzun yıllar klasik örneklerin röprodüksiyonunu çalışıp geleneği iyi öğrenmek gerekir. Hocam Nilgün Gencer’ in dediği gibi ‘’Minyatürün tarihi belgelemek adına birçok özelliği vardır. Minyatür sanatıyla, sayfalar dolusu yazmak istediğiniz yazıyı bir resimle anlatma şansına sahipsiniz.’’ Minyatür’de perspektif, ışık, gölge yoktur. Figürler birbirlerini tümü ile kapatmayacak şekilde ve önem sırasına göre düzenlenir. Konu en ince ayrıntılara kadar stilize edilerek işlenir. Tüm bunların yanı sıra minyatür sanatında kullanılan malzeme kalitesi çalışmanın sonucu açısından çok önemlidir.

Sizce minyatür sanatı geleneksel olarak kalmalı mı yoksa modern bir sanat haline gelmeli midir?

Geleneksel Türk Minyatür sanatı, Türk kültürünün devamlılığı açısından klasik özelliklerini korumalıdır. Günümüzde Minyatür sanatından faydalanılarak yapılan bazı çalışmaları hayranlıkla izliyorum ve bunu Minyatür sanatının tazelenmesi ve genç bir nefes gelmesi olarak görüyorum.

Ülkemizde minyatür sanatına ilgi ne durumda?

Ülkemizde Minyatür sanatını öğrenme, uygulama ve gelecek nesillere bir kültür mirası olarak bırakmak isteyen sanatçı ve kurumların varlığı her geçen gün artmaktadır.

Minyatür sanatı kendi içinde kaç dala ayrılıyor bunun hakkında bize kısaca bilgi verir misiniz?

Minyatür sanatı dönem olarak İslamiyet öncesi ve sonrasında Türk kültüründe ki yeri olarak kendi içinde ayrılabilir. Coğrafi olarak bu sanatın uygulandığı ülkeler açısından, Asya ve Avrupa Minyatür sanatı olarak ele alınabilir. Ayrıca Minyatür sanatı işlediği konular bakımından, tarih, bilim, fen, doğa, müzik, edebiyat, mitoloji ve inanç sistemleri olarak ayrılabilir.

Minyatür sanatı sizin için ne ifade ediyor?

Minyatür sanatı ellerim fırça tuttuğu, gözlerim gördüğü müddetçe bir ömür, sanat heyecanıma ortak olan, kendimi özgür ve mutlu hissettiğim en uyumlu arkadaşım olacaktır.

Sergi veya sergileriniz oldu mu?

Birçok yurtiçi karma sergiye katıldım. En son İfarts Organizasyon tarafından düzenlenen ‘’8 Mart 2021 Dünya Kadınlar Günü’’ Online Karma Sergisine katıldım.

Olduysa ilgi ne aşamadaydı?

Salgın hastalıktan önceki dönem olan sergilerimize, öncelikle İstanbul’dan olmak üzere tüm sanatseverlerin çok yoğun bir ilgisi vardı.

Bu sanatın kökeni nereye dayanıyor?

Türklerde minyatürün Orta Asya’da Uygurlar döneminde (745-840) ortaya çıktığı düşünülmektedir. Sekizinci yüzyılın ortalarında Turfan bölgesinde Uygur Türklerinin meydana getirdikleri minyatürler daha sonra Türk minyatür sanatının kaynakları olmuştur.

Bir minyatür sanatçısı neleri konu alır?

Bana göre Minyatür sanatı kendini sürekli tekrar eden unsurlar olmamasından dolayı konu bakımından özgürlüğe sahiptir. Bir Minyatür sanatçısı kendi ilgi alanları doğrultusunda istediği konuları, minyatür sanatının kuralları çerçevesinde kalarak ele alabilir.

Bu sanatta kendinize örnek aldığınız sanatçı veya sanatçılar var mı?

Günümüzde hocam Nilgün Gencer’i, geçmiş sanatçılar olarak Nakkaş Osman ve Levni’yi örnek alıyorum.