Geçmişten günümüze minyatür

ONURHAN ALPAGUT

Bize kendinizden bahseder misiniz?

1977 Manisa Akhisar doğumluyum. Babamın banka müdürü olması sebebiyle pek çok yer gezdim. En son İzmir'de kaldık. Lise ve Üniversite tahsilatımı İzmir'de bitirdim. Eşrefpaşa lisesini bitirdikten sonra 1994 yılında 9 Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Tezhip ana sanat dalı bölümünü 1999 yılında bitirdim. Daha sonra Türk Kültürü ve Sanat Derneğinde Tezhip eğitmenliği yapmaya başladım bunun akabinin de 9 Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde Tezhip Seçmeli dersleri görevini üstlendim 2 sene kadar bu durumu sürdürdüm. Daha sonra kendi özel atölyemde dersler vermeye başladım. 2000 yılında Çeşme Kalesi'nde ilk kişisel sergimi açtım. Hala çalışmalarıma devam etmekteyim

Minyatür sanatına başlangıcınız nasıl oldu?

 Lise'de öğrenim görürken güzel sanatlar fakültesine girmek istiyordum. Ancak Tezhip ve Minyatür dalları hakkında hiç bir fikrim yoktu. Alakam sadece sanat tarihinde gördüğüm dersler ile alakalıydı. Güzel Sanatlar sınavlarına giricekken 3-4 tane bölümün sınavına girdim. Bu arada da bir hocam vardı o beni yönlendirdi. Geleneksel Sanatları'nda sınavlarına girmemi tavsiye etti. Sonuçta Tezhip'i kazandım. Bu sanatla alakam biraz tesadüf üzerine gerçekleşti. Ancak bu sanatları öğrenmemle beraber benim için milat oldu diyebilirim.

Eserlerinizi yaratırken ilham kaynağınız nedir?

Minyatür sanatının kendi kuralları vardır. Üzerinde çok fazla oynama yapamazsınız. Ancak Özgün tasarımlarınız olabilir. Ben ise, daha çok doğadan ilham alıyorum.

Minyatür sanatında olmazsa olmazlar nelerdir?

Minyatür sanatında perspektif yoktur. Perspektifin olmaması gerekir. Yaptığınız her şeyde mutlaka ince detay bulunmalıdır. Örnek verecek olursam; Bir doğa minyatürü yapıyorsunuz, dağın tepesindeki bir ceylanın en ince ayrıntısı olan kirpiğine kadar işlemeniz gerekir. Ayrıca renk uyumları da çok önemlidir. Ama en önemli şey detaylara inebilmektir.

Sizce minyatür sanatı geleneksel olarak kalmalı mı?

Bence kalmalı. Kalmadığı zaman ortaya başka bir şey çıkar. Ortaya çıkacak şey minyatür, tezhip değil de o bir süsleme sanatı olur. Bir geleneksel sanat dediğinizde belli kuralları olan bir sanat eseri aklınıza gelmeli. Bunları yapmadığınız takdirde modernize adı altında başka bir şey ortaya çıkar. Geleneksel sanatlarda, sanatın kuralına bağlı kalınmalı.

Ülkemiz ve İzmir'de minyatüre ilgi nasıl?

Son dönemlerde ilgi artmış durumda. Bunu sadece minyatür olarak düşünmeyelim tüm geleneksel sanatlarda bu şekilde. Son dönemlerde ebru, tezhip, minyatür yönelik ilgi alaka fazla ama İzmir olarak ilgi yeterli değil. Ancak bu sanatın menşei'ni İstanbul olarak bakarsak durum iyi. Her şeyi İstabul'a bağlıyoruz ancak bu böyle. Bu sanat İstanbul'da ilgi yoğun. İzmir ise, tüm sanat dalları açısından zayıf.

Minyatür sanatı kendi içinde kaç dala ayrılıyor? Bunun hakkında bizi bilgilendirir misiniz?

Minyatürün çeşidi çok her sanatçı belli bir noktadan sonra kendi üslubunu oluşturur. Dolayısıyla bir çeşit demek pek de mana ifade etmiyor. Ancak bunu dallara ayıracak olursak klasik ve modern olarak söyleyebiliriz. Her sanatçı kendisine göre bir tarz belirler. Bunun dışında minyatür doğa, portre alt dallara ayrılır. Doğa minyatürü olarak örnek verecek olursak; Bir manzarayı alarak onu minyatüre dönüştürebiliyorsunuz fakat perspektifi yok etmeniz gerekiyor.Her şeyi En ince ayrıntı ve detayları işliyorsunuz. Portre'de aynı şekildedir.

Minyatür sanatına ekonomik olarak nasıl bakabiliriz?

Bu bir sanat dalı mutlaka ileriye yönelik bir ekonomik getirisi olacaktır. Fakat şu anda bu sanatı yapan üstatlar var mı? ona bakmak lazım. Eski dönemlerde yaşamış üstat olan kişilerin yaptığı sanat eserleri iyi para getirir.

Size sanat neyi ifade etmekte?

Sanat bana özgürlüğü ifade etmekte. İçimizde yaşadığımız duyguları en özgür şekilde ifade edebilmektir. Benim için ise onu kağıda aksettirmektir. Bu sanatı yaparken çok rahatlıyorum. Sanat benim için terapi. Tezhip ve Minyatür'ün eskiz çalışmalarını hazırlamaya başlamamdan itibaren kendimi iyi hissediyorum. Bu sanatta geçtiğiniz her aşamada kendinizi kaybediyorsunuz. Sanatı icra ederken başka hiç bir şey düşünmüyorum. Beni alıp çok uzaklara götürüyor.

Sergi veya sergileriniz oldu mu? Bundan bahsedecek olursak

Benim sergilerim var ancak eskilerde kaldı. Biraz sanattan kopuk dönemler yaşadım. 2000 Çeşme kalesinde açtığım serginin ardından Selçuk Ephesus'ta açtığım sergi daha sonra İş Bankası Sanat Galerisinde kendi kişisel sergilerimi gerçekleştirdim. En son da Çetin Emeç'te karma bir sergiye katıldım. Ayrıca söylemeyi unuttuğum geçen sene katıldığım Sabancı Kültür Merkezinde ki İpek yolu ile ilgili sergi vardı. Sergilerimde yaptığım çalışmalardan dolayı olumlu görüşler aldım.

Minyatür sanatının kökeni nereye dayanmakta?

Minyatür sanatının kökeni Uygurlara dayanmakta. Osmanlı minyatürünü düşünürsek bu şekilde. Ayrıca 8-9 yy'da ortaya çıkmış bir sanat dalı. Kökü'de Avrupa'da kitaplarda yapılan resimlerde yazıların ilk harfleri kırmızı harfle yazılırdı. Bu da Latince minium denilen kök boyanın bir türü. Ancak bizde ki karşılığı yapılan tasvir ve nakkaşlıklarla ortaya çıkmıştır. Bizde ki altın çağı 15-16 yy Osmanlı döneminde yaşamıştır. Hem minyatür hem de tezhip kitap süslemeleri olarak kullanılmıştır. Matbaa'nın devreye girmesiyle el yazması eserler azalıyor ve yok olmaya başlıyor. Batının etkisiyle 19.yy'da minyatür daha resimsel hale geliyor. Tezhip daha bozuluyor. En sonda matbaa ile kitaplardan çıkarak levhalara geçiyor.

Minyatür sanatında kendinize örnek aldığınız sanatçı veya sanatçılar var mı?

Minyatür sanatında örnek aldığım klasik sanatçılardan, Levni diyebilirim.

Minyatür sanatının diğer sanat dallarıyla ilgisinden bahsedecek olursak

Minyatürü tezhiple bağdaştırabiliriz her ikisi de kitapta kullanılabiliyor. Bir minyatürün etrafına tezhip'de yapabiliyorsunuz. Ayrıca geleneksel Türk sanatlarından hat ile kullanabilirsiniz. Her üç sanatın birbiri ile etkileşimi de var.

Eklemek istedikleriniz?

Geleneksel sanatların sürdürülmesi için; daha fazla ilgi, alaka etrafımızdan bekliyoruz. Bu da sizlerin sayesinde duyuruldukça yapılan işler. Bize de düşen daha fazla sergi açmak ve geleneksel sanatları insanlara duyurmak.

Haber Merkezi