Yeni Cumhurbaşkanlığı Sistemi’ne Dair…

ABDULKAHAR ÇAÇUR

Yeni Cumhurbaşkanlığı sistemi ve buna bağlı olarak kısmi anayasa değişikliği teklif meclis anayasa komisyonunda görüşülmeye devam ediyor. Maddeler bitmek üzere. Bu değişiklikte şüphesiz en çok üzerinde durulan ve konuşulan, tartışmalara yol açan konu hükumet sisteminde meydana gelecek olan değişikliktir. Başbakanlığın kaldırılacak olması, yürütmenin Cumhurbaşkanından toplanacak olması yeni sistemin göze çarpan özelliklerinden birkaçı.

Türkiye 1970’li yıllardan bu yana sistem değişikliğini hep konuşagelmiştir. Önceki dönemlerde bir şey yapılamamış ve bu tartışmalar ‘ciddiye alınmamış’ olsa da en yoğun ve ciddi tartışmalar AK Parti döneminde yaşanmıştır. Özellikle 2007 referandumundan sonra hem bu tartışma hem de referandum sonucunun doğurmuş olduğu gereklilik esasında bu değişikliği hayati kılmıştır.

Bugün hala toplumun büyük bir kesimi yeni sistem ve beraberinde gelecek olan değişiklik hakkında net bir bilgi sahibi değil. Bunda özellikle CHP ve HDP muhalefetinin büyük bir payı bulunmakta. Hükumet ve MHP’deki ‘değişikliğin geciktirilmiş olması düşüncesi’ teklifin hemen meclise gelmesine yol açtı ki, haklı bir tedirginlik.

CHP her konuda olduğu gibi bu değişikliğe da büyük ölçüde sadece muhalif olma duygusu ve ideolojik bakış açısıyla karşı çıkıyor. Bir türlü, karşı çıktığı hiçbir yeni adın, reform, çalışma, hizmet karşısında alternatif üreten, farklı çözüm yolları ve öneriler sunan bir muhalefet duruşu sergilemiyor. Salt ‘AK Parti yapmışsa doğru da olsa, yanlış da olsa karşı çıkacağız’ düşüncesi mevcut ve bunun gereğini yerine getirmekte.

CHP’nin bu tavrı da kendisi için şuna yol açmaktadır; yapılan işin sonuçları yanlış ve olumsuz olması halinde CHP bir alternatif yol ve çözüm sunmadığı,  sonuçları iyi ve güzel olması halinde ise hiçbir katkı sunmadığı için yapmış olduğu muhalefetin halk nezdinde bir kıymeti olmadığı gibi kendileri için ise faturası ağır olmaktadır.  

MHP ise son dönemlerde yapılan genel siyasette rol almakta ve kendince gördüğü yanlış adımlara müdahil olup farklı bir yol göstererek hükumetin fikrine alternatif olmaktadır. Ya da doğru olan bir çalışmaya ortaklaşa katkı sunup onun meşruiyetini arttırmakta. Bu şekilde hem ülkeye hizmet noktasında hem de pragmatik ve siyaset açısından haklı ve doğru olacak bir tavırla kendi geleceğine de yatırım yapmakta.

Başta Cumhurbaşkanlığı sistemi olmak üzer yeni değişiklik şart mı, şart! Anayasa değişikliği zaten yıllardır konuşulan ve gündemde olan bir konu. O zaman buna karşı çıkmanın bir âlemi de yok. Yapılması gereken değişikliğin kalitesi, niteliği ve olgunluğu üzerinde durmaktır.

Şuan mevcut hali devam eden parlamenter sistem Türkiye’de 1 asırdır devam ediyor ve bizdeki temeli tesadüfen atılmamış olsa da maalesef ciddi eksik ve sorunları da sürekli bir hareket halinde. Esasında bu durumun kaynaklandığı şey; Osmanlı tarihi boyunca rejim Cumhuriyet olmasa bile olsa yönetim sistemi parlamenter sistemden farklı olduğundan ve 18.yy’dan itibaren yerleşmeye başlayan parlamenter sistemin kodlarının uyuşmazlığı.

Bu; Osmanlı sistemi günümüzdeki başkanlık sistemiydi ve kültürümüze başkanlık daha uygun anlamına da gelmiyor. Ama başkanlık veya başkanlığa benzer bir sistemin bize yabancı olmadığı gerçeği ortada ve esasında parlamenter sistem İngiliz menşei olup bizde denenmiş ve uygulanmış olması bugünkü sorun ve sonuçların temel kaynağıdır.  Kısa vadede olmasa bile uzun vadede bunun olumsuz sonuçlarını gördük ve görmeye devam ederiz.

Zaten 2014 Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmiş olmasıyla beraber Türkiye’de sistem fiili olarak yarı başkanlığa geçti. Başkanlık ve parlamenter sistemin karışımı olarak duran yarı başkanlık da asıl hedef olmadığı ve ihtiyaçlar buna göre belirlenmediğinden ortaya daha ciddi sorunlar çıkarabilmekte.

Hükumet de ‘Cumhurbaşkanlığı veya partili Cumhurbaşkanı’ dediği bir sistem teklifi ile halk karşısına çıktı ve yıllardır telaffuz edilen ‘Türk tipi başkanlık’ teklifi bir anlamda sunulmuş oldu. Bu ‘Türk tipi’ ilk olarak isim konusunda yer buldu, çünkü doğrudan başkanlık ifadesi yok. Ama ABD’deki başkanlık sistemine benzer çok yönü olduğundan başkanlıktan bağımsız bir şey de değil. Zaten şuan yeni bir sistem üretmek de olanaksız.

Yasama ve yürütmeyi birbirinden net bir şekilde ayırması düşünülen ve çift başlı yürütme görüntüsünü ortadan kaldıracak olan bu teklifin ülkemiz ve halkımız için hayırlı olmasını dileriz. Eksik, belirsiz ve açıklarının, yanlış taraflarının olduğu belli olmakla beraber bu değişiklik Türkiye için hayatidir. Sonraki yazımızda diğer maddelere de değinerek bu değişikliği konuşmaya devam edeceğiz.

Yeni Cumhurbaşkanlığı Sistemi’ne Dair…