Farklı Görüşler, Tartışmalar ve Çoklu Zekâ Kuramının Darboğazları-1

Çoklu Zekâ Kuramı, yeni müfredatla birlikte daha ağırlıklı olarak eğitim ve öğretim hayatımızda gündemdedir. Öyle ki eğitim öğretimimizdeki varyasyonlar Çoklu Zekâ Kuramına göre ayarlanmakta ve yorumlanmaktadır. Türkiye’de bu derece önemli bir rol biçilen Çoklu Zekâ Kuramı, popülaritesi üst düzeyde olmasına ve ismen çok konuşulmasına rağmen uygulamada ise maalesef yoktur. En azından çoğunluk açısından genel anlamda durum böyledir. Çoklu Zekâ Kuramı ile ilgili ciddi pedagojik sorunlar yaşanmakta, yapıcı eleştirilerle birlikte yıkıcı eleştiriler de olmaktadır. Fakat her şeye rağmen Çoklu Zekâ Kuramı’nın, özellikle çoklu zekâ kavramının vazgeçilmez cazibesi ve avantajları vardır.
Çoklu Zekâ Kuramını ortaya atan Howard Gardner’a göre, IQ, genel zekânın sadece sayısal (matematiksel, mantıksal) ve sözel (dilsel) olanını dikkate almaktadır. Gardner’a göre insan zihni en az sekiz farklı zekâdan oluşmuştur. Bunlar dilsel, mantıksal-matematiksel, uzamsal müziksel, bedensel-kinestetik, kişiler arası (sosyal), içsel (kişinin içine dönük), doğaya dönük ve var-oluşsal zekâlardır. Bazıları bu zekâları farklı yetenekler olarak da algılamışlardır. Gardner, aslında hiç beklemediği halde, kuramının eğitimciler tarafından alınması ve bir anda popüler olup uygulamaya konulması karşısında şaşkınlığını gizleyememiştir. Eğitimcilerin hızlı bir şekilde kuramı uygulamaya geçişleri ve konunun oldukça farklı ve karmaşık içsel içeriği, birçok yanlış anlamayı da beraberinde getirmiştir. Bu sebeple Gardner’ın, kendi kuramı etrafında oluşturulan “mit”leri tek tek sıralayıp bertaraf etmek zorunluluğu hissettiği ve ortaya attığı bu kuram hakkında iddialı sözler sarf etmemeye, dikkat ettiği ve mütevazı davranmaya özen gösterdiği belirtilmektedir. Fakat farklı yaklaşım ve değişik eleştirel boyutlar; Çoklu Zekâ Kuramını ve bu kuramı ortaya atan Howard Gardner’ı yeterince tanımamızı engellemektedir.
Bazı okullarda modaya uyar gibi kriterlere uymayan uygulamalar yapıldığı bir vakıadır. Çoklu zekâ uygulamaları konusunda okullarımızdaki uygulama ile kuram arasında ciddi bir alaka bulunmadığı şeklinde eleştiriler vardır. Örneğin Gardner’a göre kuramın çarpıtılarak, kişiler-arası (sosyal) zekânın, okullarda küme çalışması veya toplu çalışma için, içsel zekânın ise özgüven programları için adeta bir ruhsat olarak kullanıldığı şeklinde kişisel eleştirileri vardır.
Örneğin yeterince çalışmadığı ve emek vermediği için matematiği öğrenemeyen öğrenciye konuyu istismar etmesine yol açan “benim zaten matematik zekâm iyi değil, benim içsel zekâm güçlü” dedirten yanlış ve literatüre uymayan çoklu zekâ uygulamasını da tasvip etmek mümkün değildir. Dilek ve temenni olarak belirtmek gerekirse; her şeye rağmen karmaşa etkisinde fikri sirkülâsyonlar, münazaralar, beyin fırtınaları ve metafizik gerilimler sonrasında her şey yerine oturduğunda, enfes, ışıltılı bir bilimsel kanun, aksiyon ortaya çıkabilir. Modelimiz, özellikle bu bağlamda katkıda bulunma amacı taşımaktadır.

Farklı Görüşler, Tartışmalar ve Çoklu Zekâ Kuramının Darboğazları-1