Kolonoskopi Korkulacak Bir İşlem Değildir!

Günümüzde teknolojinin ilerlemesiyle beraber kolonoskopi kullanımı tüm dünyada giderek yaygınlaşmıştır. İşlemin kolay uygulanabilirliği, kolonoskopi cihazlarının zamanla daha konforlu ve teknolojik hale gelmesi, kolonoskopik taramalar sayesinde pek çok hastalığa erken evrede tanı konularak hastalar açısından son derece yararlı olması nedeniyle önümüzdeki yıllarda da popülerliğini sürdürecektir. Hastanelerde her gün çok sayıda hastaya kolonoskopi ile kalın bağırsakların incelenmesi önerilmektedir. Bu sadece gastroenteroloji ve genel cerrahi polikliniklerinde değil pek çok dahili ve cerrahi branş polikliniklerinde hastalara tavsiye edilmekte ve gerekliliği anlatılmaktadır. Tüm bu yaygınlığına ve yararlılığına rağmen toplum arasında ise ‘kolonoskopi’ sözcüğü büyük bir korku, panik ve endişeye neden olmaktadır. Kolonoskopi insanların düşüncelerinde maalesef çok ağrılı, zorlu ve korkutucu bir yöntem olarak yer edinmiştir. Bu hafta masum ve özellikle kalın bağırsak kanseri taramasında çok yararlı bir yöntem olan kolonoskopi işlemini tüm detaylarıyla değerlendireceğiz.

KOLONOSKOPİ NEDİR VE NASIL YAPILIR?

Kolonoskopi işlemi ucunda ışıklı bir video kameranın yer aldığı endoskopik bir cihaz olan ‘kolonoskop’’ aleti kullanılarak gerçekleştirilir. Makattan (anüsten) girilerek tüm kalın bağırsaklar kolonoskopi cihazı ile incelenir. Kolonoskop kalın bağırsağın içinde ilerlerken eş zamanlı olarak görüntüyü bir ekrana yansıtmakta, hekimler tarafından canlı olarak değerlendirme imkanı sağlamaktadır. Kolonoskopi cihazında yer alan bazı mekanizmalarla biyopsi alınabilir veya çeşitli özellikli tedaviler uygulanabilir. Kolonoskopik inceleme ile kalın bağırsak kaynaklı pek çok hastalığın hem teşhisi yapılabilmekte, gerekli durumlarda biyopsi alınarak ileri inceleme imkanı sağlanmakta, hem de bazı durumlarda aktif tedavi uygulanabilmektedir.

Kolonoskopi sırasında, pek çok merkezde hastalara damar yolu açılarak sakinleştirici ilaçlar ve gereklilik halinde anestezi uzmanları tarafından daha derin rahatlama sağlayan ilaçlar uygulanarak işlem daha konforlu hale getirilir. Kolonoskopi sırasında içeriye hava verilerek kalın bağırsaklar şişirilir. Bu sayede kalın bağırsakların iç yüzeyi genişletilerek daha net bir görüş sağlanmaya çalışılır. Ağrı duyan hastalara çeşitli ağrı kesiciler işlemden sonra uygulanabilir.

Kolonoskopi işleminden önceki günlerde doktorunuz tarafından dışkılamayı arttıran ishal yapıcı bazı ilaçlar, makattan uygulanan lavmanlar ve çeşitli beslenme önerilerini içeren diyet verilir. Kolonoskopi planlanan kişilerin kalın bağırsaklarının dışkıdan tamamen temizlenmesi net bir görüş imkanı sağlar. Bu nedenle berrak sıvılar bol tüketilir, yumuşak gıdalar önerilir. Sıklıkla bu beslenme önerileri bir protokol şeklinde hazırlanıp hastalara verilir. Bağırsakların tam temizlenememesi durumunda işlemin tekrarı gerekebilmektedir. Çok nadir durumlarda kolonoskopiye bağlı bağırsaklarda yaralanma, delinme veya kanama gibi komplikasyonlar da gelişebilmektedir.

KOLONOSKOPİ NİÇİN YAPILIR?

Şüpheli karın ağrıları, makattan kanama, kronik kabızlık veya ishal, dışkılama alışkanlıklarında meydana gelen değişiklikler (ince dışkılama, keçi pisliği şeklinde dışkılama, kanlı dışkılama), nedeni belirlenemeyen kilo kaybı veya kansızlığın (anemi) araştırmasında, kalın bağırsakta kanser taraması gibi durumlarda kolonoskopi sıklıkla kullanılır. Kanser taraması için yapılan ‘gaytada gizli kan’ testinde pozitiflik saptanması durumunda da kalın bağırsakların incelenmesi için kolonoskopisi önerilmektedir. Kolonoskopi ile tedavi edilen durumlara örnek verilecek olursa; kolonoskopi ile kalın bağırsakların içinde aktif olarak kanayan damarlara müdahale edilebilmekte veya kalın bağırsak kanseri öncülü olan ‘polipler’ doğrudan ameliyatsız olarak kolonoskopi ile çıkarılabilmektedir. Hatta kalın bağırsağın erken dönemde yakalanan bazı yüzeysel kanserleri kolonoskopi ile ameliyatsız olarak çıkarılabilmektedir. Örnekler çoğaltılabilir.

Kolonoskopinin en sık kullanım alanlarından biri de pek çok hastalığa teşhis koyma imkanı sunmasıdır. Pek çok kalın bağırsak kökenli hastalıklarda (ülseratif kolit, crohn hastalığı gibi) biyopsi ile ileri inceleme imkanı sağlamakla birlikte özellikle kalın bağırsak kanserinin erken tanı ve teşhisinde önemli bir yeri bulunur. Tüm dünyada kolonoskopinin en sık kullanım nedeni ve amacı kalın bağırsak kanseri taraması veya şüphelenilen durumlarda teşhisidir. Tüm dünyada kalın bağırsak kanseri tarama programları kapsamında, 50 yaş üstündeki tüm insanlara herhangi bir şikayeti olsun veya olmasın rutin kolonoskopik tarama önerilmektedir. İşlem çeşitli hastalıkların varlığına, kolonoskopi bulgularına, kanser için ailesel risk faktörü varlığına göre yıllık, 5 yılda bir veya 10 yılda bir gibi sürelerde tekrarlanabilir.

Hiç unutulmamalıdır ki; halk arasında kulaktan dolma hikayeler nedeniyle korku ve kaygıya neden olan kolonoskopi sanılanın aksine pek çok hastalığın tanı ve tedavisinde son derece faydalıdır. Özellikle kolonoskopinin yaygınlaşması sayesinde kalın bağırsak kanserinin erken dönemde tanısı sağlanabilmektedir. Kolonoskopi işlemi sırasında tespit edilen bazı kanser kaynağı olabilecek poliplerin kolonoskopik yöntemlerle çıkarılması sayesinde, kanser henüz gelişmeden durdurulabilmektedir.

Kolonoskopi Korkulacak Bir İşlem Değildir!