Makat bölgesi apseleri (anal apseler) acil cerrahi gerektiren bir hastalıktır

 Sağlıklı Yaşamın Reçetesi köşemizde bu hafta acil servislere ve genel cerrahi polikliniklerine en sık başvuru sebeplerinden biri olan makat bölgesi apselerini inceleyeceğiz. Bu hastalıktan muzdarip olan hastaların en sık sorduğu; ‘’Hocam bu hastalığın sebebi ve tedavisi nedir?’’ sorusunun cavabını ayrıntılı şekilde inceleyelim. 
 Makat Bölgesi Apsesi (Anal Apse) Nedir? 
 Anüs dediğimiz bölge sindirim sistemimizde kalın bağırsakların son bölümü olarak tarif edilebilir. Halk arasında genel olarak ‘’makat bölgesi’’ olarak da bilinir. Bu bölgede büyük tuvaletimizi tutmamızı veya boşaltmamızı sağlayan çeşitli kaslar ve salgı bezleri bulunmaktadır. Bu salgı bezleri mukus içeren kayganlaştırıcı sıvılar salgılayarak kolay dışkılamamıza yardımcı olurlar. İşte makat bölgesinde yer alan bu bezlerin enfeksiyon kapması sonucu içi irin-iltihap ile dolar. Bu iltihabın büyümesi sonucu da çıban benzeri şişlikler oluşur ve makat apsesi (anal apse) olarak adlandırılırlar. 
 Makat Apsesinin Belirtileri Nelerdir?
 Bu hastalığın en önemli belirtisi makat bölgesinde ciddi ağrıya sebep olan şişliklerdir. Makatta yanma, ciltte kızarıklık, yüksek derece ateş, üşüme ve terleme, büyük tuvalet yaparken artan ağrı gibi belirtiler de oluşur. Apseler kendiliğinden patlayarak kötü kokulu ve iltihaplı akıntıya sebep olabilir. Ayrıca makat apseleri kalın bağırsakları delerek ‘anal fistül’ adı verilen hastalığa sebep olabilirler. Fistül gelişmesi durumunda makat cildinde içinden dışkıyla karışık iltihabın geldiği delikler oluşur. Tedavide gecikildiğinde hastalık ilerler ve dokularda gangrene neden olur. Makat kasları da etkilenirse dışkı veya gaz tutamama durumu ortaya çıkabilir. Hastanın hayat konforunu son derece bozulur, halsizlik hissetmeye başlar.  Bazen makat deliğine yakın apselerde hastalar oluşan şişliğin, hemoroid memesi olduğunu düşünerek yanlış tedavilere yönelirler.
 Makat Apselerinin Nedenleri Nelerdir?
 Makat bölgesi içinde ve etrafında yerleşen, kayganlaştırıcı mukus salgılayan bazı bezecikler bulunmaktadır. Anal apseler %90 sebeple bu bezlerden kaynaklanır. Bezlerin ürettiği salgıları dışarıya boşaltmasına yarayan ağız kısımları çeşitli sebeplerle tıkandığında salgılar bezlerin içinde birikerek zararlı bakterilerin üremesi için uygun ortam oluşur. Bu bakterilerin çoğalması sonucu enfeksiyon büyür ve içi irin-iltihap dolu, akıntılı çıban benzeri odaklara dönüşürler. 
 Makat bölgesi apselerinin daha nadir görülen diğer ’luk sebepleri arasında; kanserler, geçirilmiş makat bölgesi ameliyatları, çeşitli iltihaplı bağırsak hastalıkları, tüberküloz (verem), AIDS ve diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar, travmalar, çeşitli kan hastalıkları, bu bölgeye temas eden zararlı yabancı cisimler veya bağışıklık sistemi zayıflıkları gibi nedenler sayılabilir. 
 Makat apselerinin tanısında en önemli aşama doktora başvurmaktır. Tanı genellikle basit bir muayene ile yani doktorun el ve göz ile incelemesi sonrası koyulur. Bazen makatın içinin parmakla muayene edilmesi de gerekebilir. Başka hastalıklardan (anal fistül, kanser, daha derin dokulara uzanan şüpheli apseler vs.) şüphelenilmesi durumunda emar (MR) ile ileri görüntüleme yapmak gerekebilir. Çok daha nadir durumlarda tomografiler, kolonoskopi veya özel ultrason cihazları ile de ileri inceleme yapılabilir.
 Makat apselerinin tedavisinde de tanıda olduğu gibi en önemli aşama tecrübeli bir genel cerrahi uzmanına başvurmaktır. Tanı konduktan sonra sıra tedaviye gelir. Anal apselerin tek ve doğru tedavisi uygun şekilde yapılan cerrahi kesiler ve apsenin etkili şekilde drenajıdır. Makat apselerine kişiler kendisi müdahale etmeye çalışır veya doktora başvuruyu geciktirirse daha ciddi durumlar oluşabilir. Dokularda gangren gelişerek ölümcül ve kalıcı etkileri olan ilerlemiş hastalıklar oluşabilir. Veya bu apseler bağırsakları delerek ’anal fistül’ denilen ileri bir forma dönüşebilir.  Bu durumda tedavi süreci daha zorlaşır. Anal fistüllerin en sık sebebi ilerlemiş anal apselerdir. (Anal fistüllerden daha önce köşemizde ayrıntılı olarak bahsetmiştik. Dileyen okurlarımız önceki yazımızı okuyabilir) 
 Cerrahi drenaj işlemi temiz ve uygun koşullarda gerçekleştirilmelidir. İlerlemiş ve ciddi ağrıya neden olan apseler ameliyathanelerde çeşitli anestezi yöntemleri altında boşaltılabileceği gibi, daha küçük apseler lokal anestezi ilaçları (halk arasında uygulandığı bölgeyi uyuşturan ilaçlar olarak bilinir) ile genel cerrahi polikliniklerinde veya acil servislerde boşaltılabilmektedir. Cerrahi drenajlardan sonra sağlık profesyonelleri tarafından hastalığın büyüklüğüne göre günlük pansumanlar yapılır. Uygun antibiyotikler ve ağrı kesiciler reçete edilir. Bazı ilerlemiş durumlarda hastaneye yatırılarak tedavi gerekebilir. Makat apseleri ne kadar iyi tedavi edilirse tekrar etme olasılığı o kadar azalır. 
 Hiç unutulmamalıdır ki; makat apseleri kendiliğinden iyileşmez veya sadece antibiyotik verilerek düzelmesi beklenmez. Antibiyotikli kremler veya çeşitli geleneksel ilaç-krem-sebze/meyve/baharattan oluşan aktar karışımlarının apseye sürülmesi ile kuruması gibi yanlış önerilere itibar edilmez. Drenaj yapılmadan sıcak veya soğuk suya oturmak, antiseptik çeşitli solüsyonlar uygulamak yararsızdır. Makat apselerinin doğru tedavisi doktorunuzun uyguladığı uygun cerrahi drenajlardır. 
 

Makat bölgesi apseleri (anal apseler) acil cerrahi gerektiren bir hastalıktır