Eğitim Şart Değil, İyi Bir Eğitim Şart!

Akademik yılın başlaması nedeniyle, herkes eğitimle ilgili fikrini beyan etme konusunda Twitter ve Facebook başta olmak üzere, sosyal medya platformlarında bir yarış halindedir. Herkes heybesinde ne varsa onu ortaya koyuyor. Hz. İsa’ya kötü söz söyleyenlere Hz. İsa iyi sözle cevap verirmiş. Yanınkiler “sen de onlara misliyle cevap versen” demişler. O da “Herkes sahip olduğu şeyi satar” demiş. Yani onların yanında kötülük var onu satıyorlar, bende ise iyilik… Her alanda aslında bu iş böyledir. Neyse asıl konumuza gelelim: Eğitim.
Bazı kavramlar insanlar tarafından iyi, güzel, doğru ve hakikat olarak algılanırlar. İyiliği ve doğruluğu verili olarak kabul edilir. Örneğin demokrasi, barış, ahlak gibi. Eğitim de bu tür bir kavramdır. Eğitim deyince herkes peşinen iyi bir eğitim anlamaktadır. Oysa katil yetiştirmek için de eğitim lazım. Irkçılık da eğitimle öğretilir. Şekil 1-A’da görüldüğü gibi, kitlesel cehalet sadece eğitimle mümkündür. Başka bir ifade ile eğitim bir araçtır. Onu nasıl kullanırsan öne göre bir sonuç alırsın. İyi bir eğitimle iyi insan, kötü bir eğitimle kötü insan yetiştirilebilir. Eğitim tarih boyunca toplumları şekillendirmek için kullanışlı bir araç olmuştur. Kimisi makbul vatandaş üretmek için, kimisi militan üretmek için, kimisi fedai yetiştirmek için, kimisi bilim insanı yetiştirmek için kimisi insanı robotlaştırmak için, kimisi kendisine kul-köle üretmek için, pek azı iyi insan yetiştirmek için kullandı. Bugün dünyanın birçok yerinde bunlar ve daha pek çok amaç için eğitim kullanılmaktadır.
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi(İHEB) ve ondan sonra düzenlenen bir dizi uluslararası insan hakları belgeleri, ideolojiden uzak, insanı şekillendiren değil, insanı güçlendiren, başka amaçlar için değil, insana insanca bir hayat vaat eden insani, ahlaki ve bilimsel bir eğitimin çerçevesini çizmeye çalıştılar. İnsan hakları eğitimi, barış eğitimi, etik eğitimi ve değerler eğitimi adı verilen bu eğitim iyi bir eğitimin çerçevesini oluşturmaktadır.
EİHB 26(2&3) Maddesi “Eğitim insan kişiliğini tam geliştirmeye ve insan haklarıyla temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye yönelik olmalıdır. Eğitim, bütün uluslar, ırklar ve dinsel topluluklar arasında anlayış, hoşgörü ve dostluğu özendirmeli ve Birleşmiş Milletlerin barışı koruma yolundaki çalışmalarını geliştirmelidir. Çocuklara verilecek eğitimin türünü seçmek, öncelikle ana ve babanın hakkıdır.” Aynı şekilde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Ek Birinci Protokolün 2. Maddesi de “Hiç kimse eğitim hakkından yoksun bırakılamaz. Devlet, eğitim ve öğretim alanında yükleneceği görevlerin yerine getirilmesinde, ana ve babanın bu eğitim ve öğretimin kendi dini ve felsefi inançlarına göre yapılmasını sağlama haklarına saygı gösterir.”
Yukarıdaki anlaşma maddelerinden de anlaşıldığı üzere, İnsan hakları eğitimi sadece insan hakları bilgisini öğretmeyi amaçlamaz, eğitimin içeriği ve yöntemi de insan haklarına uygun olmak durumundadır. Daha da önemlisi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde görülen Catan ve Diğerleri vs. Moldova ve Rusya (2012) davasının 138. paragrafında sözleşmede öngörülen “Demokratik toplum”un korunması için eğitimde çoğulculuğun korunması gerektiği vurgulanmaktadır. Buna göre, devlet, müfredatta işlediği bilgilerin objektif, eleştirel ve çoğulcu olmasını sağlamakla yükümlüdür. Aynı şekilde devlet, “Ailelerin dini ve felsefi düşünceleriyle çelişen endoktrinasyon amaçlı bir eğitim veremez” denmektedir.
Bu arada eğitimi sadece formal yani resmi eğitim olarak almamak gerekir. Değişik toplumsal yapılar tarafından verilen bir dizi informal (resmi olmayan) eğitimlerin de verildiğini akıldan çıkarmamak gerek. Özellikle denetimden muaf olan bu eğitimlerde önemli oranda endoktrinasyon yapılmaktadır. STK’ların bir kısmında verilen medeniyet eğitimi dışındakilerin büyük bir kısmı iyi insan, ahlaklı insan, yetiştiren iyi bir eğitim olma özelliğinden ziyade kötü bir eğitime örnek teşkil etmektedir. Hem resmi hem de gayri resmi tüm eğitimlerde evrensel, bilimsel ve kapsayıcı bir eğitimin verilmesi hususunda herkesin üzerine görevler düşmektedir. Kısacası, eğitim değil, ama iyi bir eğitim şart!

 

Eğitim Şart Değil, İyi Bir Eğitim Şart!