Siber Uzay Çağında Yeni Vekâlet Savaşları

Dünya tarihi, her dönem kendine has bir takım özellikler, farklılıklar, yenilikler ve yeni araçlarla tasarlanmakta ve şekillenmektedir. Siber uzay insan türüne yeni fırsatlar sunmakta ve yeni tehditler üretmektedir. Siber uzaydan etkin bir şekilde yararlanmayı bilen aktörler gücüne güç katarken, yararlanamayanlar daha doğrusu yeni ortama adapte olamayanlar zayıflamaya/kaybetmeye devam etmektedirler. Siber uzay uluslararası çatışmaları ve dolayısıyla uluslararası güvenlik ve stratejik ilişkileri de derinden etkilemeye devam etmektedir. Siber silahlar, siber çatışmalar hatta siber savaşlar gibi yeni kavramları literatüre ve uygulamaya soktu. Bu yeni kavramlardan birisi de yenivekâlet savaşlarıdır.
Vekâlet savaşları kavramı literatürde eski olmasına rağmen, Suriye çatışmaları ile birlikte Türkiye’de oldukça popüler bir kavram haline geldi. Vekâlet savaşları, güçlü aktörlerin belli bölgelerde stratejilerini gerçekleştirmek amacıyla başka devlet/devlet dışı aktörleri kendi adına savaştırma stratejisidir. Rakipleriyle savaşında kendisi doğrudan savaşmak yerine savaştırdığı yerel bir aktöre siyasi, diplomatik, iktisadi ve/ya askeri destek vermektir. Bu stratejinin maliyeti ve riski az, kazancı ise yüksektir. Tarihte bu strateji hep kullanılmıştır. Bugün Suriye’de merkezi hükümet dahil her bir yerel aktör neredeyse bir uluslararası aktör adına savaşmakta ve ülkenin kaynaklarını ve geleceğini yabancı aktörlerin çıkarı için tüketmektedir.
Siber teknoloji, vekalet savaşlarına yeni bir şekil ve yeni aktörler kazandırmaktadır. Devletlerarası savaşlar yıkıcı olduklarından artık devletler doğrudan savaşmaktan kaçınmaktadırlar. Örneğin, Soğuk Savaş Sonrası dönemde dünyada meydana gelen savaşların çok büyük bir kısmı devletlerarası savaştan ziyade devletler içi ya da sivil savaşlar şeklinde cereyan etmektedirler. 2018 yılında dünya çapında var olan 40 savaşın sadece bir tanesi (Pakistan-Hindistan savaşı) devletlerarası savaş niteliği taşımaktadır. Diğer 39 savaş, devletler ve devlet dışı aktörler arası ya da devlet dışı aktörlerin kendi arasındaki savaşlardan oluşmaktadır. Fakat maliyetleri de yüksek olduğundan ve görece (siber saldırılardan) daha yüksek risk içerdiklerinden, son yıllarda siber uzayda devletler arasıyeni tür vekâlet savaşları ortaya çıkmaya başladı. Ve bu trendin artarak devam edeceği tahmin edilmektedir.
Siber uzayda istihbarattan, gizli ve mahrem bilgilerin çalınmasına, veri tabanlarına zarar vermekten kritik ulusal altyapılara saldırılara kadar bir dizi uluslararası stratejik saldırılar düzenlenmektedir. Bir ülkenin geliştirmek istediği son model bir silah projesinin çalınması, ülke stratejilerinin ele geçirilmesi ya da deşifre edilmesi, elektrik, gaz, ulaşım ve finans gibi kritik altyapılara yapılan saldırılar ve ulusal veri tabanlarının tahrip edilmesi bir toplum için felaketle sonuçlanabilecek saldırılardır. Bunlar son 30 yıldır siber uzayda yaygın olarak kullanılan yöntemlerdir. Fakat bu stratejik saldırılar tıpkı fiziksel dünyada olduğu gibi, savaşlara neden olabilecek büyük çatışmalardır. Siber uzayın niteliği saldırının kaynağını çoğu zaman gizleyebilse bile, bunların bir kısmı ortaya çıkarılabilmektedir, daha doğrusu tahmin edilebilmektedir. Bu da saldırgan ülke için büyük bir risk içermektedir. Bu nedenle, ülkeler, bu tür saldırıları doğrudan askeri veya resmi kurumlar aracılığıyla yapmak yerine, özel siber güvenlik firmaları, hacker grupları ya da özel görünümlü resmi firmalar üzerinden gerçekleştirmektedirler.
Yeni vekâlet savaşları bu durumda ortaya çıkmaktadır. Yani, hedeflerine ulaşmak ve olası bir deşifre durumunda, riski asgariye indirmek için ülkeler özel firmalar, özel görünümlü resmi firmalar ve ya da hacker grupları kullanmaya başladılar. 1980’lerden günümüze devletlerin özellikle büyük aktörlerin bir birlerine yönelik siber saldırılarda ve siber istihbarat faaliyetlerinde bu tür özel yapıları kullandıklarını görüyoruz. Saldırganlar az da olsa ortaya çıkarıldığında saldırgan ülke saldıranların özel kişi/firmalar olduğunu ve bunun kendisini bağlamadığını ileri sürmektedir. Birçok olayda söz konusu özel firma ya da grupların ilgili ülke ordularıyla ilintili oldukları ortaya çıkarılabilmektedir. Daha doğrusu tahmin edilmektedir. Zira siber uzayda özellikle gizli yürütülen faaliyetlerin kaynağının tam olarak tespit edilmesi çoğu zaman zordur.
Siber uzayda düşük maliyet, düşük risk ve yüksek kazançları yüzünden gelecekte devletlerin bu yeni vekalet savaşlarını daha fazla ve etkin kullanması kaçınılmazdır. Son yıllarda bu çerçevedeki saldırıların giderek yoğunlaşması bunu açıkça göstermektedir. Yeni bir iklim, yeni araçlar ve yeni bir tür savaş: Yeni Vekalet Savaşları sonucu Uluslararası ilişkiler özellikle uluslararası güvenlik büyük bir değişim süreci yaşamaktadır.

Siber Uzay Çağında Yeni Vekâlet Savaşları