Yeni Bir Soğuk Savaş Mümkün mü?

Son zamanlarda Batı ile Rusya arasında yaşanan uyuşmazlıklar giderek şiddetlenirken, bazı yorumcular bu durumu 1945-1990 arasında Batı-SSCB arasında yaşanan ideolojik, siyasi ve askeri çatışma dönemi olan Soğuk Savaş ile mukayese etmeye başladılar. Yeniden benzer bir çatışmanın gelmekte olduğunu söyleyenler bile var. Peki, yeni bir soğuk savaş mümkün mü? Koşullar uygun mu? Uluslararası ilişkilerde 1945 iklimine benzer bir durum var mı?

Soğuk Savaşın siyasi, ekonomik, askeri, stratejik ve tarihi boyutları vardı fakat en önemli özelliği ideolojik ayrışmaydı. Özellikle kitlelerin algısında ve uyduların yönlendirilmesinde böyleydi. İdeoloji taraflara büyük bir güç kaynağı teşkil ediyordu. Bugün baktığımızda ise, 1945’teki gibi bir cepheleşmeden ziyade Rusya ve bazı Batılı ülkelerin ekonomik ve stratejik çıkar uyuşmazlıkları ve özellikle siber uzayda Rusya’nın yaptığı saldırılara yönelik bir tepki var.

Soğuk Savaş döneminde dünya önemli oranda ikiye bölünmüş ve taraflar derin bir şekilde kutuplaşmışlardı. Bugün ise, bir tarafta batılı birkaç ülke var ve öbür tarafta Rusya tek başına. SSCB döneminde olduğu gibi, arkasında saf tutan uyduları yok. Soğuk Savaş döneminde iki kutbun ekonomi ve askeri güçleri izafi olarak dengedeyken bugün, özellikle ekonomide kıyaslama bile yapılamaz. Soğuk Savaş döneminde iki ayrı ekonomik model varken, bugün tek model ve karşılıklı bağımlı olmaktan ziyade Rusya ekonomisi Batılı ülkelere aşırı bağımlı hale gelmiş durumda.

Benzer şekilde birçok kıyaslama yapmak mümkün. Dolayısıyla bugün Soğuk Savaş dönemine benzer bir çatışma dönemi yaşamak biraz zor görünüyor. Özellikle ekonomik ve ideolojik anlamda Rusya oldukça zayıf. Böyle bir rekabeti göze alması zor, fakat göze alsa bile sürdürmesi imkansız. İhracatının büyük bir kısmını batılı ülkelere yapan Rusya’nın alternatif pazarlar bulması mümkün görünmüyor. Yine Soğuk Savaş dönemindeki uyduların büyük bir kısmı AB üyesi olmuş ya da AB ve NATO ile ilişkili durumdalar. En önemlisi Rusya bugün uluslararası ilişkilerde bir süper güç değildir. Bir küresel güç değildir. Askeri anlamda güçlü bir bölgesel güçtür. Batıya ya da ABD’ye sorun çıkarabilir fakat rekabet etme şansı yoktur.

İlle de bir şey yaşanacaksa Batının Rusya’ya yönelik ambargosu ve yaptırımları artabilir. Rusya buna karşılık bölgesel düzeyde bazı batılı ülkelerin çıkarlarını olumsuz etkileyebilir. Doğalgaz fiyatlarını arttırmaya çalışabilir. Batı müttefiki görünen eski nüfuz alanındaki bazı küçük topluluklara zulüm edebilir. İnsan hakları ve demokrasi konularında mevcudun da gerisine düşebilir. Putin daha da zorbalaşabilir ve daha çok tehdit edebilir. Fakat bunların hepsi aslında Rusya’nın kendisine zarar verir. Kendisini zayıflatır. Putin türevi zorba yöneticiler ortaya çıkabilir, fakat bu Rusya toplumunu geriletir.

Bu tarz bir kutuplaşma büyük oranda batının, özellikle ABD’nin işine yarar. Hem kutuplaşmayı bahane ederek Rusya ve farklı nedenlerle ona meyilli bazı ülkeleri cezalandırabilir, hem de bazı yaramaz müttefiklerini daha kolay hizaya getirebilir.

Bugünkü çatışmanın temelinde özellikle Rusya’nın batıya yönelik siber saldırıları yer almaktadır. Ajan diplomat hikayeleri işin biraz da kamuflajı gibi. Bu nedenle, yeni bir soğuk savaş biraz zor görünüyor fakat siber çatışmalar ve bunların konvansiyonel diplomasiye ve uluslararası ilişkilere etkisi daha derin bir şekilde devam edecektir. Siber uzayda önlem almak ve hatta çoğu zaman saldırganı bulmak bile imkansız. Özetle, “soğuk savaş out”, “siber savaş in” görünüyor.

Yeni Bir Soğuk Savaş Mümkün mü?