Yapay zeka gerçekten “enerji canavarı” mı? Günlük kullanım sandığınızdan çok daha masum!

Yapay zeka (YZ) devrimi, teknolojiyi dönüştürürken, çevresel maliyeti de sürekli bir tartışma konusu olmaya devam ediyor. ChatGPT, Gemini ve Claude gibi devasa Büyük Dil Modelleri’nin (LLM) eğitimi sırasında tüketilen devasa enerji miktarları yüzünden YZ, sık sık bir "enerji canavarı" olarak anılıyor. Ancak, son veriler bu algının sadece madalyonun bir yüzü olduğunu ortaya koyuyor. Günlük yapay zeka sohbetlerimizin bireysel enerji ayak izi, tahmin edilenden çok daha küçük.

EĞİTİM DEVASA, KULLANIM MİNİMAL: ENERJİ FARKI NEREDE?

Uzmanlar, yapay zeka sistemlerinin enerji tüketimini iki ana faza ayırıyor:

Eğitim (Training): Bu faz, modellerin milyarlarca veri üzerinde aylarca süren yoğun öğrenme sürecidir. Bu süreç, gerçekten de yüzlerce evin yıllık tüketimine denk gelen binlerce megavat-saat enerji gerektirir. Ancak bu, sadece birkaç yılda bir gerçekleşen, aralıklı bir enerji patlamasıdır.

Çıkarım (Inference - Günlük Kullanım): Bu, bir kullanıcının sisteme (örneğin ChatGPT'ye) bir soru sorduğu ve modelin bir yanıt ürettiği andır. East Anglia Bylines'ın dikkat çektiği gibi, asıl tartışma bu günlük kullanımın çevresel yükü üzerine odaklanmalı.

Google'ın Gemini modeli üzerinde yaptığı hesaplamalara göre, tek bir yapay zeka sorusu yaklaşık 0,24 watt-saat (Wh) elektrik harcıyor. OpenAI CEO'su Sam Altman da ChatGPT için bu rakamın 0,34 Wh civarında olduğunu belirtiyor. Ortalama bir yapay zeka sorgusunun yaklaşık 0,3 Wh civarında enerji tüketimi olduğu kabul ediliyor.

0,3 WH NE ANLAMA GELİYOR?

Bu rakamın çevresel bir yük mü yoksa hafif bir esinti mi olduğunu anlamak için günlük hayattan birkaç karşılaştırma yapmak gerekiyor:

Bir LED ampul: 10 watt'lık standart bir LED ampulü iki dakika yakmaya eşdeğer.

Mikrodalga Fırın: Ortalama bir mikrodalga fırını sadece bir saniyeliğine çalıştırmakla aynı enerji.

Buzdolabı: Bir buzdolabını 6 dakika çalıştırmak kadar.

Daha çarpıcı bir kıyaslama, geleneksel eğlenceyle yapılıyor: Küçük bir televizyon saatte yaklaşık 30 Wh elektrik tüketir. Dolayısıyla, yarım saatlik bir dizi bölümü izlemek, yaklaşık 15 Wh enerji harcar; bu da yaklaşık 50 yapay zeka sorgusuna karşılık gelir.

Görüntü üretimi de, Google verilerine göre, standart bir metin sorusuyla benzer enerji maliyetine sahip. Ancak, video üretimi tamamen farklı ve enerji maliyeti çok daha yüksek bir kategori olarak öne çıkıyor.

HANE HALKI TÜKETİMİNDEKİ YERİ

Bireysel tüketimdeki bu küçük ayak izi, küresel ölçekte nasıl bir tablo çiziyor?

Ortalama 2-3 kişilik bir Birleşik Krallık hanesinin yıllık elektrik tüketimi yaklaşık 2.700 kWh'tir. Eğer bir aile günde ortalama 10 ChatGPT sorusu sorarsa, yıllık enerji tüketimleri kişi başına biraz 1 kilovat-saat (kWh)’tan fazla olacaktır.

Bu da demektir ki, en yoğun günlük yapay zeka kullanımı bile, ortalama bir hanenin toplam elektrik tüketiminin yalnızca yüzde 1 ila yüzde 3'ünü oluşturuyor.

Ancak bu tabloya, internete bağlanmak için kullanılan cihazın enerji tüketimi de eklenmelidir. Bir laptop, bir televizyon kadar enerji harcarken, tablet veya akıllı telefonlar çok daha verimli ve az enerji tüketir.

SÜRDÜRÜLEBİLİR SOHBET İÇİN 5 İPUCU

Milyonlarca kullanıcının küçük verimlilik farkları bir araya geldiğinde ciddi bir etki yaratabilir. Yapay zeka kullanımınızı daha çevre dostu hale getirmenin pratik yolları şunlardır:

Kısa Yanıt Talep Edin: Modelin daha az işlem gücü ve enerji harcaması için yanıtlarınıza "100 kelimelik özet" gibi kelime sınırları koyun.

Basit Bilgiler İçin Arama Motorunu Kullanın: Bir başkent veya basit bir tanım gibi kısa ve kesin yanıtlı sorular için geleneksel Google araması çok daha az enerji tüketir.

Yanıtlarınızı Kaydedin: Daha önce aldığınız faydalı yanıtları veya tarifleri yeniden oluşturmak yerine kaydedip tekrar kullanın.

Video Üretimini Sınırlayın: Gerekmedikçe yüksek enerji maliyeti olan video oluşturma özelliklerinden kaçının.

Mobil Cihazları Tercih Edin: Mümkün olduğunda, laptoplara kıyasla çok daha az enerji harcayan telefon veya tablet kullanın.

Yapay zekanın eğitimi sırasında yarattığı büyük çevresel ayak izi göz ardı edilemez bir gerçekliktir. Ancak günlük sohbetlerimizin bireysel enerji maliyeti, yarım saat televizyon izlemekten bile azdır. Bu rahatlatıcı bilgi, yapay zeka kullanımını sürdürülebilirlik bilinciyle dengelememiz gerektiğini gösteriyor. Teknolojinin geleceği, yalnızca ne kadar zeki olduğuyla değil, aynı zamanda ne kadar yeşil olduğuyla da yakından ilişkilidir.