BM 80 yıllık tarihinin en büyük tehlikesiyle karşı karşıya!

Uzmanlar, üye ülkelerin insani yardımlarda yaptıkları kesintiler, askıya alınan ödemeler ve küresel önceliklerin değişmesi nedeniyle Birleşmiş Milletler'in (BM) 80 yıllık tarihindeki en derin mali kriz tehlikesiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyarıyor.

Dünyanın en büyük çok uluslu kuruluşu BM, faaliyetlerini sürdürmek için mücadele ederken, uzmanlar da ekonomik krizin yakında barış gücü operasyonlarından mültecilere yardım faaliyetlerine kadar birçok alandaki çalışmaları felce uğratabileceğini vurguluyor.

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 17 Ekim'deki açıklamasında, üye devletlerin ödemelerini eksiksiz ve zamanında yapmadıkları takdirde kuruluşun "iflasa doğru bir yarış" içinde olacağını ifade etti.

BM'nin işlevselliği konusunda şüpheler artarken Guterres, 2026 yılı için olağan bütçeyi bu yıla kıyasla yüzde 15 oranında azaltarak 3,2 milyar dolara düşürmeyi ve personel sayısını da yüzde 19 oranında eksilterek 13 bin 809'dan 11 bin 594'e indirmeyi önerdi.

ABD DÜZENLİ KATKIYI ASLIYA ALDI

BM'nin karşı karşıya olduğu mali krizin merkezinde, ABD'nin, kuruluşun temel bütçesine yaptığı düzenli katkıyı askıya alma kararı yer alıyor.

Uzmanlar, BM'nin olağan bütçesindeki yaklaşık yüzde 22'lik katkısıyla ve yaptığı milyarlarca dolarlık gönüllü insani yardımla kuruluşun en büyük bağışçısı olduğu bilinen ABD'nin bu kararının, Başkan Donald Trump yönetiminin siyasi tutumuyla bağlantılı olduğunu düşünüyor.

Öte yandan, Pew Araştırma Merkezinin verilerine göre, bu yıl BM'nin 3,5 milyar dolarlık olağan bütçesinde ABD'nin payı 820,4 milyon dolardı ve bunun da büyük bir kısmı ya ertelendi ya da durduruldu.

Trump yönetimi ağustosta, ABD Kongresi'nin yılın başlarında ayırdığı 5 milyar dolarlık dış yardımı da kesmeye karar verdi. Bu karar kapsamına uluslararası barış gücü operasyonlarının finansmanı da dahil olmak üzere milyarlarca dolarlık programlar giriyor.

ABD'nin Dünya Sağlık Örgütü ve İnsan Hakları Konseyi'nden çekilmesiyle halihazırda BM'ye duyulan küresel güvendeki sarsılma da son durdurma kararıyla daha da derinleşti.

Barış gücü misyonları, Dünya Gıda Programı, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) gibi ABD fonlarına büyük oranda bel bağlayan programlar en çok etkilenenler arasında yer alıyor.

DOMİNO ETKİSİ

Uzmanlar, bu durumun küresel bir domino etkisi yarattığına dikkati çekiyor.

ABD'nin ardından Almanya, İngiltere ve Hollanda gibi bağışçı üyeler, iç mali baskılar nedeniyle yardımlarını azaltıyor. Çin ve Rusya da ödemelerini geciktiriyor ya da tam yapmıyor.

BM finansmanı uzmanı ve araştırmacı Ronny Patz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Bildiğim kadarıyla bu, bütün BM sistemi açısından en büyük kriz ve bu yüzden buna müdahale etmek çok zor. Çünkü sistemin sadece bir parçası etkilenirse bu duruma daha kolay müdahale edilebilir fakat tüm sistem etkilendiğinde nereden başlanabilir?" dedi.

ABD'nin BM için büyük bir bağışçı olduğunu, sadece zorunlu ödemeleri değil gönüllü ödemeleri de kestiklerini hatırlatan Patz, "Eskiden ABD'nin geri adım attığı dönemlerde, diğer hükümetler boşluğu doldurmak için devreye girerdi. Ancak bu yıl, o hükümetler de kesintiye gidiyor ya da yardım bütçelerini azaltmayı tartışıyor" diye konuştu