Evlilikte tarihi karar! Erkeklerde artık eşinin soyadını kullanabilecek!

Güney Afrika Anayasa Mahkemesi bugün evlilikte soyadı seçimi hakkına dair uzun süredir tartışılan düzenlemede köklü bir değişikliğe onay verdi. Karar, 1992 tarihli Doğum ve Ölüm Kayıt Yasası’nda kadınlara tanınan bu hakkın erkeklerle sınırlı tutulmasının Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmediyor.

KARARIN ÖZETİ

Mahkeme, mevcut uygulamanın cinsiyet eşitliği ilkesini ihlal ettiğine dikkat çekti. Bundan böyle erkekler, tıpkı kadınlarda olduğu gibi evlilik cüzdanına eşlerinin soyadını kaydettirebilecek. Ayrıca çiftler, isterlerse ortak çift soyadı uygulamasını da tercih edebilecek.

HUKUKİ ZEMİNİ

Doğum ve Ölüm Kayıt Yasası’nın orijinal metninde kadınların evlilik sırasında kocalarının soyadına geçebilmesine imkân tanınırken erkeklere eşlerinin soyadını alma hakkı verilmemişti. Anayasa Mahkemesi, bu fark gözetmenin temel hak ve özgürlüklerle bağdaşmadığını vurguladı. Kararda, “Kanundaki bu ayrımcı düzenleme, eşitlik ilkesinin ruhuna aykırıdır” ifadesi yer aldı.

CİNSİYET EŞİTLİĞİ TARTIŞMALARI

Uzmanlar, bu kararın cinsiyet temelli statü farklılıklarına karşı atılmış önemli bir adım olduğunu belirtiyor. Hukukçular, evlilikte soyadı seçiminin yalnızca sembolik değil, toplumsal algıyı da şekillendiren bir tercih olduğunu ifade ediyor. Aktivistler, erkeklerin de soyadı hakkına sahip olmasıyla ataerkil normların sarsılacağını öngörüyor.

UYGULAMANIN ETKİLERİ

Kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasının ardından Nüfus Kayıt Dairesi sistemlerindeki altyapı çalışmaları tamamlanacak. Yeni düzenleme aktif hale geldiğinde evlenen çiftler, nüfus müdürlüklerine başvurarak tercihlerini kayıt altına alabilecek. Mevcut evli çiftlere de soyadı değiştirme hakkı tanınacak.

ULUSLARARASI KARŞILAŞTIRMA

Dünya genelinde pek çok ülke, evlilikle birlikte taraflara soyadı konusunda esneklik tanıyor. Birleşik Krallık, Kanada ve İskandinav ülkelerinde hem kadın hem de erkek eş soyadını alabiliyor veya çift soyadı oluşturabiliyor. Güney Afrika’nın bu adımı, kıtadaki diğer ülkelerde de yankı uyandırabilir.

YASAL SÜREÇ VE UYGULAMA TAKVİMİ

Anayasa Mahkemesi’nin kararı Resmî Gazete’de yayımlandıktan sonra 90 gün içinde yasadaki ilgili maddelerin düzeltilmesi gerekiyor. Adalet Bakanlığı, yasa değişikliği için Tasarı Taslağı hazırlayacak. Parlamento’da onay süreci tamamlandığında uygulama resmen devreye girecek.

Kararın ardından hukuki danışmanlar, evlilik hazırlığı yapan çiftleri yeni soyadı seçenekleri hakkında bilgilendirmeye başladı. Vatandaşlar, bu hak sayesinde hem gelenek hem de modernlik arasında kendi tercihlerini yansıtma özgürlüğü elde etmiş olacak.

Güney Afrika Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı, cinsiyet eşitliğini güçlendirme yönünde somut bir adım olarak değerlendiriliyor. Evlilik kurumunda bireysel tercihlere daha fazla alan açan düzenleme, sosyal normlarda da zamanla kalıcı bir değişime kapı aralayabilir.

Kaynak : HABER MERKEZİ