Tahıl koridoru anlaşmasının 3 önemli etkisi

Prof. Dr. İlkay Dellal, tahıl koridoru anlaşmasının birinci ayının değerlendirmesini AA Analiz için kaleme aldı.

Son yıllarda yaşanan krizler, günlük yaşamdan uluslararası politikalara kadar pek çok alanda büyük etkiler yaratıyor. Kovid-19 salgını, iklim değişikliği, Suriye krizi gibi bölgesel çatışmalar ve göçler, son olarak da Şubat 2022’den itibaren süregelen Rusya-Ukrayna savaşı, dünyada şimdiye kadar eşi benzeri görülmemiş ekonomik, sosyal ve politik etkiler yarattı, değişikliklere neden oldu.

Tarım sektörünün, insanların yaşaması için zorunlu gıdayı üreten bir sektör olarak, kriz dönemleri de dahil her daim üretimine devam etmesi gerekir. Aynı zamanda, özelikle gıda ürünleri olmak üzere, üretilen ürünler tüm arz zinciri boyunca üreticiden tüketiciye kadar aksaksız bir şekilde ve makul fiyatla ulaştırılmalıdır. Ancak son yıllarda yaşanan krizler hem üreticiden tüketiciye gıda akışında aksaklıklara neden oldu hem de gıda fiyatlarının yükselmesi ile gıda güvencesizliği hatta açlık gibi sorunları da artırdı. Birleşmiş Milletler’in (BM) 2022 yılında yayımladığı “Gıda Krizi Küresel Raporu”na göre; 2021 yılında dünyada, 53 ülkede 193 milyon kişi gıda güvencesinden yoksundu ve acil yardıma ihtiyaç duyuyordu. Ayrıca bu sayılar bugüne kadarki en yüksek seviyeye ulaşarak rekor kırdı. Raporda, bu durumun 2022'de, özellikle sürmekte olan Rusya-Ukrayna savaşının etkileriyle birlikte daha da kötüleşeceği tahmin ediliyor.

Rusya ve Ukrayna'nın tahıl üretimindeki kilit rolleri

Rusya-Ukrayna savaşının küresel çapta beklenen söz konusu büyük etkisinin nedeni, iki ülkenin sahip olduğu doğal kaynaklar ve özellikle temel tarım ürünlerinde dünya piyasalarındaki liderlikleridir. Örneğin, 2020 yılında dünyadaki buğday ihracatının yüzde 18’i Rusya, yüzde 9’u Ukrayna tarafından gerçekleştirildi (Grafik 1). Bu iki ülkenin küresel buğday ihracatında toplamda yüzde 27 oranında pay alması, bir başka deyişle dünya piyasalarındaki büyük payı küresel buğday fiyatlarını da etkiliyor. Yine dünyada arpanın yüzde 19’u, mısırın yüzde 14’ü, ayçiçeğinin (ayçiçeği, ayçiçeği yağı ve küspesi) ise yüzde 75’i Rusya ve Ukrayna tarafından ihraç ediliyor. Diğer yandan Rusya dünyanın en önemli kimyasal gübre üreticisi ve ihracatçısı. Rusya ve Ukrayna temel tarım ürünlerinde liderliklerini, son on yılda ekim alanlarını genişletmeleri, üretim ve verimlerini artırmaları ile kazandılar. AA