11 Temmuz’un kara yüzü: Srebrenitsa’da 8 binden fazla Boşnak katledildi

11 Temmuz 1995’te Avrupa’nın kalbinde tarihin en karanlık sayfalarından biri yazıldı. Srebrenitsa’da, göz göre göre gerçekleşen bir soykırımda 8 binden fazla Boşnak erkek ve çocuk, Sırp güçler tarafından katledildi.

Bosna Savaşı’nın en kara lekesi olan Srebrenitsa Soykırımı, aradan geçen 30 yıla rağmen hala yürekleri sızlatıyor. Birleşmiş Milletler tarafından "güvenli bölge" ilan edilen bu küçük kasabada, uluslararası toplumun gözü önünde binlerce masum insan hayatını kaybetti. Yaşananlar, II. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa topraklarında işlenen en büyük insanlık suçu olarak tarihe geçti.

SOYKIRIMIN GÜN GÜN ANATOMİSİ

1992-1995 yılları arasında süren Bosna Savaşı sırasında Srebrenitsa, Boşnak sivillerin sığındığı ve BM tarafından koruma altına alınmış bir yerdi. Ancak bu statü, onları ölümden korumaya yetmedi.

11 Temmuz 1995’te, Bosnalı Sırp komutan Ratko Mladiç önderliğindeki VRS birlikleri, kasabayı ele geçirdi. Kısa süre içinde kadınlar ve çocuklar kamyonlara bindirilerek bölgeden uzaklaştırıldı. Ardından kalan erkekler ve genç oğlan çocukları, ayrılarak ormanlık alanlara götürüldü. Kamyon kasalarında başlayan ölüm yolculuğu, toplu infazlarla sona erdi. Cesetler, gizlice kazılan toplu mezarlara gömüldü.

SOYKIRIMIN FAİLLERİ

Bu sistematik katliamın başlıca sorumluları arasında Bosnalı Sırp lider Radovan Karadziç ve askeri kanadın başındaki Ratko Mladiç yer aldı. Ayrıca Bosna Sırp Ordusu (VRS) mensupları ve bazı yerel paramiliter milis gruplar da doğrudan soykırıma karıştı. Uluslararası Ceza Mahkemeleri, her iki ismi de soykırım ve insanlığa karşı suçlardan ömür boyu hapis cezasına çarptırdı.

NEDEN SREBRENITSA’DA KATLİAM OLDU?

Bu kıyım, sadece bir savaşın ürünü değildi; aynı zamanda etnik temizlik planının bir parçasıydı. Sırp liderlerin nihai amacı, çok uluslu Bosna-Hersek topraklarını etnik olarak arındırmak ve tek tip bir Sırp devleti inşa etmekti. Boşnak direnişinin simgesi haline gelen Srebrenitsa, bu nedenle stratejik ve sembolik hedef haline getirildi.

SREBRENITSA’DA ADALET YERİNİ BULDU MU?

Uluslararası Adalet Divanı (ICJ) ve Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), Srebrenitsa’da yaşananları “soykırım” olarak tanımladı. Ancak geç gelen adalet, kaybedilen canları geri getirmedi. Dünya kamuoyu ise yaşananları önlemekte geç kalmakla halen eleştiriliyor.

YARALAR HÂLÂ SARILMADI

Her yıl 11 Temmuz'da Bosna'da ve dünyanın birçok yerinde Srebrenitsa kurbanları anılıyor. Ancak halen kimliği belirlenemeyen binlerce kişi bulunuyor. Toplu mezarlardan çıkarılan kalıntılar, DNA analizleriyle yakınlarına teslim edilmeyi bekliyor.

BİR DAHA ASLA DEMEK İÇİN...

Srebrenitsa, sadece bir trajedi değil, aynı zamanda bir uyarıdır: Sessiz kalmanın, geç müdahalenin ve uluslararası iradenin zayıflığının nelere mal olabileceğini gösteren canlı bir belgedir. Bu kara leke, insanlık vicdanında hâlâ tazeliğini koruyor.