Tarihte bugün ne oldu? 15 Ağustos

Türkiye ve dünyada 15 Ağustos tarihinde neler yaşandı, tarihte bugün kim doğdu, kim öldü, tarihte bugün yaşanan önemli olaylar neler gibi soruların cevaplarını sizler için derledik.

15 AĞUSTOS TARİHTE BUGÜN HANGİ OLAYLAR YAŞANDI?

1951 - Nâzım Hikmet, Bakanlar Kurulu kararıyla Türk vatandaşlığından çıkarıldı.

Türk şair ve yazar olan Nâzım Hikmet (d.14 Ocak 1902; Selanik, Osmanlı İmparatorluğu – ö. 3 Haziran 1963; Moskova, SSCB), Komünist düşünceleri ve yasaklı Türkiye Komünist Partisi (TKP) üyeliği sebebiyle defalarca tutuklandı ve yaşamının büyük bölümünü hapiste ya da sürgünde geçirdi. Türkiye'de 11 ayrı davadan yargılanarak İstanbul, Ankara, Çankırı ve Bursa cezaevlerinde 12 yılı aşkın süre hapis yattı. Yasaklı olduğu yıllarda Orhan Selim, Ahmet Oğuz, Mümtaz Osman ve Ercüment Er adlarını kullandı. 1951 yılında Türkiye'den ayrılması sonrasında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkarıldı, bu karar ölümünden 46 yıl sonra, 5 Ocak 2009 tarihinde iptal edildi.

1962 - Stan Lee ve Steve Ditko'nun yarattığı Örümcek Adam yayınlandı.

Marvel Comics tarafından yayınlanan Amerikan çizgi romanlarında görünen bir süper kahraman olan Örümcek Adam, yazar-editör Stan Lee ve sanatçı Steve Ditko tarafından yaratılıp, ilk olarak Silver Age of Comic Books'ta antoloji çizgi romanı Amazing Fantasy #15'te (Ağustos 1962) görüldü. O günden bu yana filmlerde, televizyon şovlarında, video oyunlarında ve oyunlarda yer almaya devam ediyor. Örümcek Adam, May Teyze ve Ben Amca tarafından New York'ta  büyütülen yetim Peter Parker'ın takma ismidir.

15 AĞUSTOS TARİHTE BUGÜN KİMLER DOĞDU?

1769 - Napolyon Bonapart, Fransız asker ve İmparator (ö. 1821)

Fransız asker, politikacı ve I. Napolyon olarak 1804-1814 arası (ve 1815'te kısa süreliğine) Fransa İmparatoru olan Napolyon Bonapart (15 Ağustos 1769, Korsika - 5 Mayıs 1821), hem Fransız Devrim Savaşları hem de Napolyon Savaşları sırasında Fransa'ya önderlik edip, tüm Avrupa’yı da etkilemiş önemli bir komutandır. Girdiği savaş ve çatışmaların büyük bölümünü kazanmış olup, 1815'teki nihai yenilgisine kadar hızla Avrupa kıtasının hakimiyetini ele geçirdi. Tarihteki en önemli komutanlardan biri olan Napolyon’un savaşları dünyanın her yerinde askerî okullarda ders olarak okutuldu. Napolyon, Avrupa tarihinin en ünlü ve en tartışmalı siyasi figürleri arasında yer alıyor.

1925 - Münir Özkul, Türk sinema ve tiyatro sanatçısı (ö. 2018)

Türk meddâh, tiyatro ve sinema oyuncusu olan Mustafa Münir Özkul (15 Ağustos 1925, İstanbul - 5 Ocak 2018, İstanbul), İstanbul Erkek Lisesi mezunu olup, sanat hayatına henüz lise öğrencisiyken 1939 yılında Bakırköy Halkevi'nde tiyatro yaparak başladı. 1948 yılında Ses Tiyatrosu'nda sahnelenen "Aşk Köprüsü" oyunuyla profesyonel oyunculuk hayatı başlamış oldu. Daha sonra Muhsin Ertuğrul'un yönetimindeki Küçük Sahne'ye geçerek bu dönemde John Steinbeck'ten Fareler ve İnsanlar (1951), John Millington Synge'den Babayiğit, George Axelrod'dan Yaz Bekarı (1954), John Patrick'ten Çayhane (1955) gibi oyunlarda yer aldı. Daha sonra İstanbul Şehir Tiyatroları'nda (1958-59), Ankara Devlet Tiyatrosu'nda (1959-60) ve İstanbul Aksaray'daki Bulvar Tiyatrosu'nda arkadaşlarıyla kurduğu kendi topluluğunda (1960-62) görev aldı. 1969 yılında Haldun Taner ile birlikte Bizim Tiyatro'yu kurdular. Aynı yıl Bizim Tiyatro tarafından sahnelenen Taner'in "Sersem Kocanın Kurnaz Karısı" adlı oyununda Tomas Fasulyeciyan tiplemesiyle büyük başarılar kazandı. 1978 yılında yeniden Şehir Tiyatroları'na dönerek 1983-84'te, daha önce kendi topluluğunda (1961) sahneye konan ve büyük ilgi gören, Jean Anouilh'in "Generalin Aşkı" oyunuyla Dormen Tiyatrosu'nda sahne aldı. 1980'lerin ortalarında Ferhan Şensoy'un Ortaoyuncular topluluğuna katılarak aralarında "İstanbul'u Satıyorum"un da yer aldığı dört oyunda rol aldıktan sonra sahnelere veda etti. Özkul 1968'de Altan Karındaş topluluğunda oynanan Sadık Şendil'in Kanlı Nigar oyunundaki rolüyle İlhan İskender Armağanı'nı kazanırken, yine bu başarısına istinaden İsmail Dümbüllü, Kel Hasan Efendi'den devraldığı 50 yıllık simgesel kavuğu Özkul'a verdi (Özkul bu kavuğu 1989'da Ferhan Şensoy'a devretti.). Daha önce de oynadığı Haldun Taner'in Sersem Kocanın Kurnaz Karısı (1978) oyunundaki rolüyle Avni Dilligil (1978), Ulvi Uraz (1979), İsmet Küntay (1979) ve İsmail Dümbüllü (1980) ödüllerine layık görüldü. Özkul 1950'lerden itibaren sinemada da rol almaya başlayıp, ilk dönem filmlerinden dikkat çekenleri Edi ile Büdü, Balıkçı Güzeli ve Kalbimin Şarkısı'dır. Hababam Sınıfı serisindeki Özel Çamlıca Lisesi'nin müdür yardımcısı "Kel Mahmut" karakteri oyuncu ile adeta özdeşleşti. Özkul'un kadrosunda yer aldığı filmlerden bazıları Mavi Boncuk, Bizim Aile, Aile Şerefi, Gülen Gözler, Neşeli Günler, Gırgıriye ve Görgüsüzler olarak sıralanabilir. Bu filmlerin büyük kısmında Adile Naşit'le beraber, Türk sinemasının unutulmaz ikililerinden birisi oldular. Kariyeri boyunca 200'den fazla filmde rol alan Özkul, Sev Kardeşim filmindeki oyunuyla 1972 Altın Portakal Film Festivali'nde "En İyi Erkek Karakter Oyuncu" ödülü aldı. "Bizim Aile" filminde canlandırdığı "Yaşar Usta" rolüyle de 1977 Azerbaycan Film Festivali'nde özel ödül aldı. "Süt Kardeşler" filminde yönetmen yardımcılığı da yaptı.

1926 - Kadir Savun, Türk sinema oyuncusu (ö. 1995)

1936 yılında “Bir Millet Uyanıyor” adlı filmde çocuk oyuncu olarak yer alan Türk oyuncu Kadir Savun (15 Ağustos 1926, Erzincan - 10 Ekim 1995, İstanbul), sinemaya 1940'lı yıllarda bir film şirketinde kamera asistanlığı yaparak başladı. Sinemayı kendine 1950’de meslek olarak seçen Savun, ilerleyen dönemde Faruk Kenç'in yanında cast amirliği yaptıktan sonra setlerde tanıştığı Suphi Kaner ile beraber Azim Film'i kurup yapımcılık da yaptı. 400'ün üzerinde yapımda rol aldığı Yeşilçam'ın önde gelen karakter oyuncuları arasında yer alıyor. Kanser teşhisi konduktan sonra tedavi parasını toplamak için İbrahim Tatlıses ve Osman Yağmurdereli bir yadım gecesi düzenledi. Mezarı Feriköy Mezarlığı'nda bulunuyor.

1948 - Selami Şahin, Türk müzisyen

Çocuk yaşlarında fark ettiği müzik yeteneğinin peşinden gitmeye karar veren ünlü sanatçı, 15 yaşında radikal bir karar alarak Hatay’dan ayrıldı ve yolu İstanbul'da dönemin ünlü bestecisi İrfan Özbakır’la kesişti. Sesinin güzelliğine hayran kalan Özbakır, 1966 yılında Şahin’e ilk 45’lik plağını yaptı ve sözü Göksel Orhon’a, bestesi İrfan Özbakır’a ait olan “Zeynebim”, plağın ilk şarkısı olarak yer alıyor. Şahin, daha sonra 1968 yılında “Sabır Taşı” 45’liği ile asıl ününe kavuştu ve bu sırada ders almadan kitapların yardımı ile kendi kendine notaları öğrendi. Hislerini notalarla da ifade etmeyi öğrenen Şahin, müzik hayatına artık sadece yorumcu olarak değil, bestecilik kimliğini de katarak yürümeye devam etti ve 1969 yılından itibaren beste ve sözlerini kendisi yazmaya başladı. Ayrıca birçok enstrümanı çalmaya da yine bu dönemde başladı. Yaptığı ilk bestesi; “Sen Mevsimler Gibisin” ile 4. Altın Kelebek / Yılın Şarkısı ödülünü aldı. Ünlü müzisyenin önemli şarkılardan bazıları; “Alışmak Sevmekten Zor, Ben Bir Tek Kadın Sevdim, Ben Sevdalı Sen Belalı, Boş Vere Boş Vere, Bulamazsın, Dostlarım (İçkim & Sigaram), Eskimeyen Dost, Gitme Sana Muhtacım, Gözler Kalbin Aynasıdır, Hesabım Var, Islak Mendil, Kadere Şikayetim Var, Namert Olayım, Ne Duamsın Ne Bedduam, Özledim, Sen Mevsimler Gibisin, Seni Sevmediğim Yalan, Senin Olmaya Geldim, Seninle Başım Dertte, Sensiz Olmuyor, Tanımam Senden Başka, Tanrım, Tapılacak Kadınsın, Ya Seninle Ya Sensiz”dir.

1962 - Rıdvan Dilmen, Türk futbolcu

Türk eski millî futbolcu, teknik direktör ve futbol yorumcusu olan Rıdvan Dilmen (d. 15 Ağustos 1962, Aydın), spora atletizmle başlayıp daha sonrasında futbola yöneldi. Küçük yaşına rağmen, mahalle takımlarının aranan ismi olan Dilmen'in, gazoz ve şekere karşılık, mahalle arası transfer olduğu söylentisi hakimdir. Küçük yaşlardan itibaren Fenerbahçe taraftarı olduğunu saklamayan Dilmen, sarı-lacivertli takımın maçlarını izleyebilmek için, İzmir’e otostop yaptığını belirtti. 12 yaşındayken, babasını kaybeden Rıdvan’ın ağabeyi Ercüment, ailenin geçimine katkıda bulunmak için Denizlispor’da bir süre futbol oynadı. 

15 AĞUSTOS TARİHTE BUGÜN KİMLER ÖLDÜ?

2012 - Müşfik Kenter, Türk oyuncu (d. 1932)

Türk tiyatro oyuncusu olan Müşfik Galip Kenter (8 Eylül 1932, İstanbul - 15 Ağustos 2012, İstanbul), ablası Yıldız Kenter ile birlikte Kent Oyuncuları'nın kurucuları arasındadır. 1947 yılında ablasının yönlendirmesiyle Ankara Devlet Tiyatrosu'nun çocuk bölümünde tiyatroya başlayan Kenter, daha sonra aynı konservatuvarın tiyatro bölümünde eğitim görüp, 1955 yılında "yüksek derece" ile mezun olarak Devlet Tiyatroları'na katıldı. Müşfik Kenter, 1959'da Devlet Tiyatroları'ndan ayrılıp Yıldız Kenter ile birlikte İstanbul'a giderek bir süre Muhsin Ertuğrul ile iş yaptı. Bu dönemde bir araya geldiği Şükran Güngör ve Kâmran Yüce ile birlikte 1960-1961 yılları arasında Site Tiyatrosu'nu kurarak 1962'de adını Kent Oyuncuları olarak değiştirdiler. İki kardeş ve Şükran Güngör, 1968'de İstanbul'da Kenter Tiyatrosu'nun binasının inşaatını birlikte tamamladı. Murathan Mungan'ın Orhan Veli'nin şiirlerini kurgulayarak yazdığı Bir Garip Orhan Veli isimli tiyatro oyununda Kenter, Orhan Veli rolünü aldı. 25 seneden fazla süre sahnelenen bu oyun Türkiye'de aynı oyuncuyla en uzun süre sahnelenen eserlerden biri olarak yer alıyor. Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuvarı'ndan emekli olduktan sonra, Haliç Üniversitesi Konservatuvarı'nda tiyatro bölümünün yöneticiliğini ve Bakırköy Belediyesi Şehir Tiyatrosu'nun genel sanat yönetmenliği görevini üstlendi. Daha birçok başarılı işe imza atan Kenter, 15 Ağustos 2012'de akciğer kanseri sebebi ile tedavi gördüğü hastanede vefat etti. Kenter'in naaşı, 17 Ağustos 2012 tarihinde Kilyos Aile Mezarlığı'nda defnedildi. HABER MERKEZİ