Yargıtay nedir? Yargıtay ne iş yapar?

Türkiye'nin hukuki yapısında kritik bir rol oynayan Yargıtay, son dönemde verdiği kararlarla sıkça gündeme geliyor. Peki, Yargıtay nedir? Yargıtay ne iş yapar? Detaylar haberimizde...

Yargıtay Nedir?

Yargıtay, Türkiye’nin en yüksek yargı organı olarak bilinir ve temyiz mahkemesi işlevi görür. Hukuk sisteminin en üst basamağında yer alan bu kurum, ilk derece mahkemelerinde verilen kararların hukuka uygunluğunu denetler. Herhangi bir davanın kararının yasal çerçevede olup olmadığını kontrol ederek, hukuki standartları korur ve hukukun üstünlüğünü sağlar.

Yargıtay Ne İş Yapar?

Temyiz İncelemesi:

Yargıtay, alt mahkemeler tarafından verilen kararları inceleyerek, yasaya uygunluğunu değerlendirir. Taraflardan birinin itiraz etmesi durumunda, bu kararların hukuka uygun olup olmadığını denetler.

İçtihat Oluşturma:

Verdiği kararlarla hukuki içtihatlar oluşturur. Bu içtihatlar, benzer davalarda hukuk uygulayıcıları için rehber olur ve hukukun uygulama standartlarını belirler.

Hukuk Birliği Sağlama:

Farklı mahkemeler tarafından verilen benzer davalardaki kararların uyumlu olmasını sağlar. Bu, hukukun tutarlılığını ve adaletin sağlanmasını destekler.

Ceza ve Hukuk Davaları:

Ceza ve hukuk davalarına bakar. Ceza davalarında cezaların kanuna uygunluğunu değerlendirirken, hukuk davalarında ise hukuki sorunları çözüme kavuşturur.

Yargıtay’ın Yapısı ve İşleyişi

Yargıtay Genel Kurulu:

Yargıtay’ın en yüksek organıdır. Genel kurul, tüm üyelerin katılımıyla toplanır ve önemli kararlar burada alınır.

Yargıtay Daireleri:

Yargıtay, çeşitli dairelerden oluşur. Her daire belirli bir hukuk alanına (örneğin, ceza hukuku, medeni hukuk) bakar ve kendi başkanına, üyelerine sahiptir.

Yargıtayın Tarihi ve Önemi

Yargıtay, 1868 yılında Osmanlı döneminde kurulmuş olup, Türkiye Cumhuriyeti'nin hukuk sisteminin temel taşlarından biri olarak faaliyet göstermektedir. Adaletin sağlanması ve hukukun üstünlüğünün korunmasında kritik bir rol oynar.

Osmanlı Dönemi

1837: II. Mahmud tarafından "Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye" adıyla kurulan yüksek mahkeme, günümüz Danıştay’ı ve Yargıtay’ın temellerini oluşturdu.

1868: Sultan Abdülaziz döneminde bu yüksek mahkeme ikiye ayrıldı. "Şura-i Devlet" Danıştay olarak bilinirken, "Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliyye" ise yargı görevini üstlenerek Yargıtay’ı oluşturdu. Bu ayrım, yargı ve yürütme organlarını birbirinden ayırdı.

Türkiye Cumhuriyeti Dönemi

1920: Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Sivas’ta "Muvakkat Temyiz Heyeti" kuruldu.

1924: Cumhuriyet'in ilanı ile beraber, mahkemenin adı "Temyiz Mahkemesi" olarak değiştirildi ve Eskişehir’e taşındı.

1945: Teşkilât-ı Esâsiye Kanunu'nun Anayasa olarak değiştirilmesiyle birlikte, Eskişehir’deki temyiz mahkemesi "Yargıtay" adını aldı.

Daire Sayısı ve Üye Sayısı:

2011 yılında, daire sayısı 32'den 38'e ve üye sayısı 250'den 387'ye çıkarıldı.

2014 yılında, daire sayısı 46’ya ve üye sayısı 516’ya yükseltildi.

2022 itibarıyla, daire sayısı 24’e ve üye sayısı 348’e düşürülmüştür.

Birimler:

Ceza Genel Kurulu ve Hukuk Genel Kurulu: Ceza ve hukuk davalarına yönelik temyiz incelemeleri yapar.

Ceza Daireleri Başkanlar Kurulu ve Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulu: Ceza ve hukuk dairelerinin başkanları tarafından yürütülen yönetim birimleridir.

Hukuk ve Ceza Daireleri: Farklı hukuk ve ceza alanlarındaki temyiz başvurularını inceleyen dairelerdir.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı: Yargıtay’ın savcılık işlevini üstlenir.

Yargıtay Büro ve İdari Birimleri: Yargıtay’ın idari işlerini yürütür ve destek hizmetleri sağlar.

Yargıtay, Türkiye'nin hukuk sisteminde temel bir yapı taşını oluşturur. Tarih boyunca önemli değişimlere uğrayan bu yüksek mahkeme, günümüzde de adaletin sağlanması ve hukukun korunmasında kritik bir rol oynamaktadır. Verdiği kararlarla hukukun uygulama standartlarını belirlerken, adaletin tecelli etmesine katkıda bulunur.