2025 Ekonomi Nobel Ödülü sahipleri kim? Hangi yaptıkları bilimsel araştırma ile ödülün sahibi oldular?

2025 Nobel Ekonomi Ödülü’nün sahipleri belli oldu. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, bu yıl ödülün üç isme, Hollandalı ekonomi tarihçisi Joel Mokyr, Fransız büyüme teorisyeni Philippe Aghion ve Kanadalı makroekonomist Peter Howitt’e verildiğini açıkladı.

Akademi, üç bilim insanının “inovasyon, rekabet ve teknolojik ilerlemenin uzun vadeli büyüme üzerindeki etkilerini açıklayan teorik çerçeveler geliştirdikleri” için ödüle layık görüldüğünü duyurdu.

Bu üç isim, yalnızca ekonomiye değil; teknolojiden çevre politikalarına, girişimcilikten yapay zekâya kadar pek çok alana ışık tutan fikirlerin sahipleri olarak gösteriliyor.

JOEL MOKYR: TARİHİN İÇİNDEN BUGÜNÜN EKONOMİSİNİ OKUYAN ADAM

1946 doğumlu Hollandalı düşünür Joel Mokyr, modern ekonomik tarih yazımının yaşayan en güçlü isimlerinden biri olarak biliniyor. Northwestern Üniversitesi’nde İktisat ve Tarih profesörü olarak görev yapan Mokyr, bilimsel merakıyla geçmişi ekonominin merkezine taşıyan bir araştırmacı.

Özellikle “The Gifts of Athena” ve “A Culture of Growth” adlı eserlerinde, bilimsel düşüncenin ve teknolojik yeniliklerin Sanayi Devrimi’nin kalbini nasıl attırdığını detaylı biçimde ele alıyor. Mokyr’e göre, toplumların büyümesini belirleyen şey yalnızca sermaye değil, kültürel olarak bilime ve yeniliğe verdiği değer.

Onun çalışmaları, “tarihi bir laboratuvar” gibi kullanarak geleceğin ekonomik dinamiklerini anlamamıza yardım ediyor.

PHİLİPPE AGHİON: REKABETLE DOĞAN BÜYÜMENİN MİMARI

1956 Paris doğumlu Philippe Aghion, günümüz büyüme teorilerinin en etkili isimlerinden biri olarak öne çıkıyor. Collège de France ve London School of Economics’te görev yapan Aghion, “yaratıcı yıkım” kavramını modern ekonomiye yeniden kazandırdı.

Aghion’un fikirleri, ünlü ekonomist Joseph Schumpeter’in temellerini attığı kavramı çağın dinamikleriyle buluşturuyor. Ona göre, yenilikçi girişimciler rekabeti körükleyerek eski üretim biçimlerini dönüştürüyor ve büyümeyi hızlandırıyor.

En bilinen eserleri “Endogenous Growth Theory” ve “The Power of Creative Destruction”, bugün birçok ülkenin sanayi ve inovasyon politikalarında referans kaynak olarak gösteriliyor.

PETER HOWİTT: EKONOMİNİN MATEMATİKSEL KALBİ

1946 Kanada doğumlu Peter Howitt, yıllarını makroekonomik modellerin derinliklerine adamış bir isim. Brown Üniversitesi’nde emeritus profesör olarak görev yapan Howitt, Aghion ile birlikte geliştirdiği Schumpeterci Büyüme Modeli ile tanınıyor.

Bu model, inovasyonun sadece teknolojik bir sıçrama değil, aynı zamanda ekonomilerin dinamik dengesini sürekli yenileyen bir süreç olduğunu vurguluyor.

Howitt’in çalışmaları, modern ekonominin dijital dönüşüm döneminde nasıl daha dayanıklı hale getirilebileceğini anlamada da rehber niteliğinde.

“YARATICI YIKIM” YENİDEN SAHNEDE

Aghion ve Howitt’in 1992 yılında geliştirdiği model, Schumpeter’in “yaratıcı yıkım” teorisini çağın ekonomisiyle yeniden harmanlamıştı. Bu teoriye göre her yenilik, eskiyi yıkarak yerine daha verimli bir sistem inşa eder.

Mokyr’in tarihsel analizleriyle birleşen bu yaklaşım, bugün yapay zekâ, yeşil enerji, dijital ekonomi ve sürdürülebilir kalkınma gibi alanlarda politika yapıcıların en çok başvurduğu teorik çerçevelerden biri haline geldi.

Üçlünün ortak noktasıysa basit: Büyüme, yeniliğe cesaret edenlerin eseridir.

EKONOMİ DALINDA NOBEL ÖDÜLÜ NEDİR?

Ekonomi alanındaki Nobel Ödülü, 1968 yılında İsveç Merkez Bankası tarafından Alfred Nobel’in anısına ihdas edildi. Resmî adıyla “The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel”, her yıl Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından takdim ediliyor.

Fizik, kimya veya barış ödülleri kadar uzun geçmişe sahip olmasa da ekonomi dalındaki Nobel, bugün bilimsel fikirlerin insanlığa yön verme gücünü simgeleyen en prestijli ödül olarak kabul ediliyor.