Bir terk edilmişlik eseri: Basmane

ONURHAN ALPAGUT-ÖZEL HABER

İzmir'in Basmane bölgesinde kendi haline bırakılmış tarihi binalar her geçen gün daha da kötü hale geliyor.

Çoğu tarihi bina her geçen gün olduğu yere çökerken, binanın üzerinden sarkan tahta parçaları vatandaşını hayatını tehdit ediyor. Çoğu zaman asma kilit konularak veya kapıları kaynak yapılarak kapatılan tarihi binalar madde bağımlıları veya evsizlerin yuvası haline geliyor. Basmane üzerine yaptığı çalışmalar ile tanınan araştırmacı-yazar ve kent gözlemcisi Orhan Beşikçi, yaşanan bu durumu tamamen kaderine terk edilmişlik olarak nitelendiriyor.

BÖLGENİN ZENGİNLİĞİ SAKARYA MAHALLESİ

Bölgenin en büyük zenginliklerinden bir tanesinin Sakarya Mahallesi olduğunu vurgulayan Beşikçi, "Sakarya Mahallesi, İzmir'in zenginliğidir. Buradaki nitelikli yapılar ne yazık ki yok oluşa, çöküşe terk edildi. Bu mahalle 3 semavi dinin merkezi konumundadır. Eski adı Son Siro'dur. Küçük Ayayani Kilisesi'nin yanında bulunan ve geçen sene tespit ettiğimiz Sonsino Sinagogu vardır. 900 metre alanda yayılan bu mahallede yer alan tarihi yapılar çok rahat bir şekilde restore edilip, toparlanabilir" dedi.

BOŞVERMİŞLİĞİN ESERİ

Beşikçi: "Sakarya Mahallesi'nin şu anki durumu tam bir boşvermişliğin eseridir. Daha henüz tanımlanması yapılamamış yapılar vardır. İzmir kültür envanterine girmemiştir. İzmir, sadece konut yapısı değil, hamamlarına, çeşmelerine, hanlarına da sahip çıkamıyor. 3 ciltlik bir kültür envanterimiz var. Yetersiz ve hatalarla dolu. Bölgede çok geniş taramalar yapılması gerekiyor. Bir Anafartalar Caddesi’ni ele alacak olursa, sizi Sakarya Mahallesi ve Agora'ya getirir. Bu cadde Mustafa Kemal Atatürk'ün 10 Eylül 1922 tarihinde geçmiş olduğu bir caddedir. Gelin bakın şimdi tamamen boş verilmiş ve kaderine terk edilmiştir. Eski İzmir evleri atölye, atık deposu olarak kullanılıyor."

GERİ KAZANDIRILABİLİR

Konut olarak, tasarlanmış yapıların ağır fonksiyonlu işlerde iştikal etmesi ile evlerde bir takım sıkıntılar gerçekleştiğini bildiren Beşikçi, "Binalar, çöküntü haline dönüşebiliyor. Yangınlar çıkabiliyor. En fazla yangınların görüldüğü bölge burası… Buranın çıkmazdan kurtulması için tüm kurumlar el ele vererek çalışmalı. Küçük gruplar ile burası çıkmazdan kurtulamaz. Tamamen zaman kaybı. İzmir'e turist gelmiyor diyorlar. Daha neyi bekliyorlar? Çok basit çalışmalar ile bölge geri kazandırılabilir" diye konuştu.

BELEDİYELER PASİF KALIYOR

Basmane bölgesinde çok sayıda tarihi binanın kaderine terk edildiğin altını çizen Beşikçi, "Yüzlerce bu şekilde bina var. Bunların içerisinde terk edilmiş binaların yanı sıra insanların sığınmak zorunda kaldığı evler var. Hepsinin elden geçmesi gerekiyor. Yapıların restorasyonu pahalı olduğu için insanlar bunu gerçekleştiremiyor. Nitelikli ve tescilli yapılar, özel izinler gerektirdiği ve zorluklar olduğu için restorasyon yerine onarma yapılıyor. Belediyeler bu konuda pasif kalıyor. Çok ciddi çalışmalar yapılması gerekli" dedi.

HAYATİ TEHLİKE ARZ EDİYOR

İzmir'in tarihi Basmane bölgesinde kendi haline bırakılmış tarihi binalar her geçen gün daha da kötü hale geliyor. Çoğu tarihi bina her geçen gün olduğu yere çökerken, binanın üzerinden sarkan tahta parçaları vatandaşını hayatını tehdit ediyor. Çoğu zaman asma kilit konularak veya kapıları kaynak kapatılan tarihi binalar madde bağımlıları veya evsizlerin yuvası haline geliyor. Kaderine öylece terk edilen tarihi binalar bölgede yaşayanların hayatını tehlikeye atarken, çoğu binanın iç kısmı bilinçsiz kişilerin attığı çöplerle pislik yuvası haline geliyor. Basmane bölgesinde yaşayan esnaf bu durumu kabul edilemez olarak nitelendirirken, tarih müdahale bekliyor.

YAPININ DOKUSUNU BOZUYOR

Cumbalı tarihi binaların içerisinde yaşayan vatandaşlar, yıpranan binaları kendi olanakları ile tamir etmeye çalışırken, çoğu zaman tarihin dokusunu bozuyor. Bilinçsiz yapılan boyama ve tadilat yüzünden binalar çirkin bir görünüme sahip olurken, İzmir'in tarihi de bununla beraber yok oluyor. Konak Belediyesi, ilçe sınırı içerisinde yer alan metruk binaları yıkımına devam ederken, çok sayıda bina tehlike saçmaya devam ediyor. 2014 yılında müdahale etmeye başlayan Fen İşleri ekipleri yıkımları sürdürüyor.

Haber Merkezi