Domates ihracatında ‘Komisyoncu’ krizi

ÖZKAN PEKÇALIŞKAN / ÖZEL HABER

Rusya ile 2015 yılında yaşanan uçak düşürme olayının ardından yaşanan ihracat krizi yavaş yavaş çözülmeye başlıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz haftalarda gerçekleştirdiği Rusya ziyaretinde tarım ürünleri ihracatı da masaya yatırılmıştı.

Recep Tayyip Erdoğan’ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i ziyareti sonrasında 2 yıldır devam eden domates ihracatı yasağı kısmen kaldırıldı. Ancak domates ihracatı yetkisinin sadece 3 firmaya verilmesi sektörde krize neden oldu. İhracat yetkisi verilen firmaların, ihracat yapabilecek kapasitede olmaması ve yeterli ürün stokunun bulunmamasından dolayı büyük firmalara belli bir komisyon karşılığında ürünlerini ihraç etme teklifinde bulunduğu iddiaları piyasada dolaşmaya başladı.

3 FİRMAYA YETKİ VERİLDİ

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı tarafından sadece 3 firmaya ‘kotalı tonaj’ şartıyla ihracat yapma yetkisi verilirken nar, marul, ıceberg, biber, kabak ve balkabağı ürünlerinin ihracatında ise 9 firmaya ihracat yetkisi verildi. Türkiye İhracatçılar Meclisi her yıl en fazla ihracat yapan firmaların listesini açıklıyor. Bakanlığın ihracat yetkisi verdiği 3 firma Yaş Sebze ve Meyve kategorisinde açıklanan ihracat listesinde ilk binde yer almıyor. Yine piyasalarda dolaşan haberlerde Rusya’ya ihracat yapan binlerce firma varken çok daha küçük ve az sayıda firmaya yetki verilmesi diğer firmaların tepkisine neden olduğu konuşuluyor. Bu durumun sektörü zor durumda bırakacağı endişesi yaşanıyor. Ayrıca ihracatta ilk sıralarda yer alan firmaların bakanlık ile temaslarının ve görüşmelerinin de devam ettiği öğrenildi.

MERSİN’DE BAŞLADI, EGE ENDİŞELİ

Rusya’ya ilk domates ihracatı Mersin’de gerçekleşti. İhracat yetkisi verilen firmaların, ihracat yapabilecek kapasitede olmaması ve yeterli ürün stokunun bulunmamasından dolayı büyük firmalara belli bir komisyon karşılığında ürünlerini ihraç etme teklifinde bulunduğu da iddia edildi. Ege Bölgesinde faaliyet gösteren yaş sebze-meyve ihracatı yapan firmalar kendilerine de ihracat yetkisi verilmediği taktirde komisyon vermek zorunda kalacakları konusunda endişe duyduklarını belirtiyorlar.

FİRMA SINIRLANDIRMASINA KARŞIYIZ

Konuyla ilgili görüşlerini aldığımız Ege İhracatçı Birlikleri Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Rıza Seyyar da şu değerlendirmelerde bulundu: “Rusya ile olan ilişkimizde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının verdiği listeyi kabul etmiyoruz. Bu bir geçici dönemdir. Ancak biz bunu yok hükmünde sayıyoruz. Böyle bir ticari yaklaşım olmaz. Sizin bahsetmiş olduğunuz duyumlar bizlere de geliyor ve biz bunlardan son derece rahatsızız. Türkiye’de bu kadar yetenekli ihracatçı varken yıllardır, milyarlarca dolar döviz getiren insanlar varken, çok fazla bilmediğimiz birkaç firmaya bu yetkinini verilmesini anlayamıyoruz. Listede olan firmalardan birkaç tanesini tanıyoruz ve düzgün firmalardır. Ama diğerleri için aynı şeyleri söyleyemiyoruz. Çünkü geçmişleri yok ve bilmiyoruz. Biz ihracatçılar için bu durum son derece kabul edilemez bir hal aldı. Bir an önce çözülmesini istiyoruz. Bunu da kamuda her alanda yüksek sesle dillendiriyoruz. Özünde Rusya ile yapılan geçici anlaşmayı ki geçici olmasını da arzu ediyoruz, bu tarz kurulan ilişkileri asla kabul etmiyoruz. Serbest ticaret anlaşması ve global dünya diyoruz fakat bir ülke ile ticaretimizi birkaç firma ile sınırlandırıyoruz. Firma sınırlandırmasına karşıyız. Bu iddialar son derece çirkindir. Haksız rekabet ve bunun yanı sıra diğer olumsuzluklar da ortaya çıkarabilir. Türkiye’de üretilen ürünler kalitesiz de üç tane beş tane firma mı bunu kaliteli hale getiriyor. Böyle bir mantık olabilir mi? Sadece Ege İhracatçı Birlikleri değil, bütün ihracatçılar topyekûn bunun karşısındadır. Gıda Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığının bu yanlıştan bir an önce dönmesini bekliyoruz.”

Haber Merkezi