Dönertaş sebili saygı bekliyor

SULTAN GÜMÜŞ / ÖZEL HABER

Günde bin 500 kişinin buz gibi su içerek serinlediği 202 yaşındaki Dönertaş Sebili, tarihin affedemeyeceği bir duyarsızlıkla mücadele ediyor. Sebilin taşı, bakımsızlıktan dönmüyor. Dönertaş Sebilinin dış cephesi, çeşmesi ve su yalağının mermerleri dökülürken, çevresi de çöplük halini aldı. Sebili birlikte gözlemlemeye gittiğimiz Yerel Tarih Araştırmacısı Mehmet Ozan Semerci, bölgenin çok sayıda turist çektiğine işaret ederek, bakımının turizm için de önemli olduğunu vurguladı. Semerci en çok da böylesine değerli ve tarihi motiflerin üzerine işlendiği Dönertaş Sebilinin bakımsızlığa terk edilmesini eleştirdi.

19. yüzyılda inşa edilen ve Barok tarzı mermer süslemeleri ile ünlü olan Dönertaş Sebili, İzmir’e kazandırılan önemli tarihi eserlerden. İsmini köşesinde dönen mermer sütundan alan, bir zamanlar halk arasında bu mermer sütun dönmez ise deprem olacağına inanılan sebilden günde yaklaşık bin 500 kişi buz gibi su içiyordu. 10 yıl önce İzmir Büyükşehir belediyesi tarafından restore edilen sebil, şimdi ise kırılan pirinç korkulukları, boyası dökülen sütunları, çöplüğe dönen çevresiyle tarihi bir utanç yaşıyor.

CAMİLİ MANZARA TASVİRLERİ

Yerel Tarih Araştırmacısı Mehmet Ozan Semerci ile birlikte Basmane’nin Pazaryeri Mahallesinde yer alan Dönertaş Sebilinin bulunduğu bölüme gittik. Öncelikle Dönertaş Sebilinin tarihi hakkında bilgiler veren Semerci şöyle konuştu: “Tek kubbeli kare planlı bir 19. yüzyıl yapısı olan Dönertaş Sebili, Osmanzade Yokuşu ve Anafartalar Caddesi’ne bakan cephelerinde yer alan Barok tarzı mermer süslemeleri ile ünlüdür. Sebilin iki cephesinin birleştiği köşede süslü başlıklı yuvarlak bir sütun gibi görünen taşın aslında döner olması, yani bir türlü terazi oluşu nedeni ile bu sebil ‘Dönertaş Sebili’ olarak anılmıştır. Sebilin bezemelerinde kullanılan bitki motiflerinin yanı sıra, asıl önemli özelliği iki cephesinde, biri kapı üzerinde, diğeri ise çeşme üzerinde yer alan alçak kabartma tekniği ile yapılmış camili manzara tasvirleridir.”

SOĞUK SU İKRAM EDİLİRDİ

Sebil aracılığıyla insanlara soğuk su ikram edildiğini kaydeden Semerci, “Eskiden burada özellikle sıcak geçen haziran, temmuz ve ağustos aylarında insanlara soğuk su ikram edilirdi. Bu yapı 1814 yılında inşa edildi. 1950’li yıllara kadar bu şekilde hizmet verildi. Şimdi de bazı yerlerde bulunan eserler açılıyor ve bölge insanlarına soğuk su ikram ediliyor. Eskiden elektrik olmadığı için buzdolabı gibi bir imkân yoktu, insanlara soğuk su; dağlardan getirilen karlar kar kuyularında saklanırdı. Yazın bu karlar ile su soğutularak insanlara ikram ediliyordu” dedi. Yapının 2006 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yenilendiğini aktaran Semerci, “Kuzeye bakan bir pirinç korkuluğu bulunuyor. Batı bölgesine baktığımızda ise penceresi çalınmış. Yerine kepenklerden yapılma bir korkuluk kondu. Sütunlara sahip önemli bir eserdir fakat sütunlara asit döküldüğü için artık sütun dönmüyor” diye aktardı.

Hayrına su dağıtılacak bir yerin kalmadığını söyleyen Semerci, “Artık herkes pet şişelere yöneldi. Anlayışlar değiştiği için bu suya gerek duyacak insan kalmadı. Birçok malzemesi çalındı. Buranın tekrar değerlendirilmesi lazım. Tekrardan su dağıtılan bir yer olmalı. Korunması için de önüne bir bekçi yerleştirilmeli. Ancak kimseyi ikna edemiyoruz. Normalde bu taş dönüyordu. Demek ki sıkışmış ya da bir parçası çalınmış. Çok farklı bir sanat değeri vardır buranın. Süslemeleri fevkalade güzel. Böylesine sahipsiz bırakılmamalı. Etrafında da çöpler var. Yazık, günah” diyerek bir benzeri daha olmayan Dönertaş Sebilinin tekrar kente kazandırılması gerektiğinin altını çizdi.

Haber Merkezi